Καλέμπουμπας Μιχαήλ, Ειδικός Καρδιολόγος, Επιστημονικός Διευθυντής Καρδιολογικού Τμήματος «Euromedica - Παγκρήτια Υγεία»

Ενώ είναι πλέον τεκμηριωμένο ότι το τρέξιμο και η ποδηλασία μεγάλων αποστάσεων / αντοχής μειώνει την θνητότητα από τα καρδιαγγειακά νοσήματα, από το 2000 και μετά παρατηρείται μια αυξημένη συχνότητα καρδιαγγειακών ανακοπών και αιφνίδιων θανάτων σε μέσης ηλικίας άτομα κατά την διάρκεια μαραθώνιων δρόμων.

Μια δεκαετής καταγραφή αγώνων μεγάλων αποστάσεων από το 2000 και μετά ανέδειξε δύο σημαντικούς παράγοντες κινδύνου για καρδιακή ανακοπή στην διάρκεια του αγώνα.

Ο πρώτος παράγοντας ήταν το φύλο άρεν του αθλητή, καθώς φάνηκε ότι οι άνδρες κινδυνεύουν περισσότερο από τις γυναίκες.

Ο δεύτερος παράγοντας ήταν η μαραθώνια απόσταση σε σχέση με τις μικρότερες αποστάσεις (ημιμαραθώνιος, 5 ή 10 χλμ.). Μάλιστα στην δεύτερη πενταετία της έρευνας τα επεισόδια διπλασιάστηκαν στους μέσης ηλικίας δρομείς (μέσος όρος ηλικίας τα 42 έτη).

Επίσης, η συχνότητα των επεισοδίων σε άνδρες ηλικίας άνω των 29 ετών αυξήθηκε από ένα επεισόδιο ανά 29.000 αθλητές σε ένα επεισόδιο ανά 22.000 αθλητές αν η σύγκριση γινόταν μεταξύ των δεκαετιών πριν και μετά το 2000 σε δύο μαραθώνιες διοργανώσεις.

Η στεφανιαία νόσος (αθηροσκλήρυνση των στεφανιαίων αγγείων) ήταν η κύρια αιτία του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου σε άντρες αθλητές άνω των 45 ετών σε δύο αναδρομικές μελέτες οι οποίες ξεκάθαρα αναδεικνύουν αυξημένα ποσοστά καρδιακών ανακοπών που σχετίζονται με αγώνες δρόμου μεγάλων αποστάσεων σε μέσης ηλικίας άνδρες, αντίθετα με την φθίνουσα πορεία παρόμοιων επεισοδίων στον γενικό πληθυσμό

Το επιβαρυμένο βιοχημικό προφίλ των δρομέων μεγάλων αποστάσεων

Στο πλαίσιο του BOSTON MARATHON επιχειρήθηκε μια μελέτη: Άνδρες, γιατροί μέσης ηλικίας πού συμμετείχαν σε διαδοχικές οργανώσεις μαραθωνίου έδωσαν δείγματα αίματος πριν και μετά τούς αγώνες, στα οποία αναλύθηκαν οι βιοδείκτες πού προβλέπουν καρδιακά συμβάντα στον γενικό πληθυσμό.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ακόμα και ένας κατάλληλα προετοιμασμένος και ασυμπτωματικός αθλητής μέσης ηλικίας στην διάρκεια του αγώνα αναπτύσσει ένα βιοχημικό προφίλ ευνοϊκό για θρομβώσεις και για οξέα στεφανιαία σύνδρομα τα οποία εκδηλώνονται κυρίως στα τελευταία χιλιόμετρα της διαδρομής.

Πράγματι στα δείγματα αίματος μετά τον αγώνα διαπιστώθηκαν τα εξής.

• Αύξηση της κρεατινικής κινάσης ενός ενζύμου που αποτελεί δείχτη ραβδομυόλυσης.

• Αύξηση των λευκοκυττάρων του αίματος, της ιντερλευκίνης 6, και της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης που είναι δείχτες φλεγμονής και προβλέπουν καρδιαγγειακά συμβάντα και στον γενικό πληθυσμό.

•

Αύξηση των πρωτεϊνών που συμμετέχουν στην πήξη του αίματος όπως ο παράγοντας του Von Willebrand, το ινοδογόνο, τα διμερή αποδόμησης του ινοδογόνου (D-Dimers) και η αύξηση της δραστηριότητας των αιμοπεταλίων.

•Αύξηση της καρδιακής τροπονίνης Τ και του Ν προεγκφαλικού νατριουρητικού πεπτιδίου (Νpro BNP).

Tα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν διαταραχή στην ισορροπία του πηκτικού – ινωδολυτικού μηχανισμού δηλαδή του μηχανισμού δημιουργίας θρόμβου – ενδογενούς διάλυσης του θρόμβου, με υπεροχή του υπερπηκτικού μηχανισμού.

Έτσι μπορεί να εξηγηθεί και ο θάνατος του Φειδιππίδη (σίγουρα δεν έπαιρνε στεροειδή αναβολικά EPO ή αυξητική ορμόνη) στην μάχη του Μαραθώνα το 400 πχ.

Οι παραπάνω σύγχρονες διαπιστώσεις υποδηλώνουν ένα υψηλό αν και παροδικό κίνδυνο αθηροθρόμβωσης κατά την διάρκεια αγώνων μεγάλων αποστάσεων ο οποίος μπορεί να μετατρέψει ασήμαντες αθηρωματικές πλάκες σε πηγή αλλοιώσεων που προξενούν οξεία θρόμβωση των στεφανιαίων αγγείων.

Το φαινόμενο της ρήξης της αθηρωματικής πλάκας, και κατά συνέπεια του εμφράγματος του μυοκαρδίου παρατηρήθηκε μάλιστα in vivo σε δύο δρομείς του BOSTON MARATHON στους οποίους έγινε στεφανιογραφία αμέσως μετά τον αγώνα.

Η ασπιρίνη μειώνει την καρδιακή θνητότητα στις 30 ημέρες σε βαρέως πάσχοντες ασθενείς με σήψη. 

Η ασπιρίνη περιορίζει κατά 30% την καρδιακή  θνητότητα της προεκλαμψίας, αλλά και την  θνητότητα του εμφράγματος του μυοκαρδίου στον γενικό πληθυσμό 

Ασπιρίνη

Έχει αποδειχθεί ότι η ασπιρίνη προστατεύει το καρδιαγγειακό σύστημα σε περιβάλλον υψηλών δεικτών φλεγμονής. Για παράδειγμα η ασπιρίνη μειώνει την καρδιακή θνητότητα στις 30 ημέρες σε βαρέως πάσχοντες ασθενείς με σήψη ενώ επίσης περιορίζει κατά 30% την καρδιακή θνητότητα της προεκλαμψίας, αλλά και την θνητότητα του εμφράγματος του μυοκαρδίου στον γενικό πληθυσμό.

Στο ίδιο πνεύμα κινούνται και οι συστάσεις που έχουν εκδοθεί από το American Heart Association και την European Society of Cardiology για την προφύλαξη με ασπιρίνη αναγνωρισμένων ομάδων ατόμων υψηλού κινδύνου για αθηροθρόμβωση και οξέα καρδιακά επεισόδια.

Επίσης, σε ασθενείς που πάσχουν είτε από βραχυχρόνιες είτε από μακροχρόνιες κλινικές καταστάσεις πού χαρακτηρίζονται από υψηλά επίπεδα δεικτών φλεγμονής, όπως οι ασθενείς με ρευματολογικές παθήσεις, η χρήση της ασπιρίνης μειώνει τον κίνδυνο καρδιολογικών συμβάντων.

Υπάρχουν λοιπόν ικανά επιχειρήματα υπέρ της λήψης της ασπιρίνης πριν από ένα αγώνα δρόμου ή ένα ποδηλατικό αγώνα brevet, με σκοπό την αντιστάθμιση του υψηλού ΠΑΡΟΔΙΚΟΥ καρδιολογικού κινδύνου στην διάρκεια του αγώνα σε αθλητές άνω των 40 ετών κατά τον ίδιο τρόπο που η ασπιρίνη συνιστάται στην περίπτωση των διαφόρων καταστάσεων φλεγμονής.  

Στον μαραθώνιο του Ριο ντε Τζανέιρο 2014 ο ιατρικός διευθυντής του αγώνα Paolo Alfonso Lourega de Monezes σύστησε ο ίδιος στους αθλητές άνω των 40 ετών πού συμμετείχαν στην διοργάνωση να λάβουν ασπιρίνη πριν τον αγώνα με την σύμφωνη γνώμη του γιατρού τους.

Μια χαμηλή δόση ασπιρίνης (μισή ασπιρίνη, δηλαδή 250 mg) πού λαμβάνεται στην γραμμή εκκίνησης ή λίγο νωρίτερα παρέχει αντιθρομβωτικό αποτέλεσμα και καρδιαγγειακή προστασία κατά την διάρκεια του αγώνα και για ένα 24ωρο. Το σκεύασμα της ασπιρίνης δεν θα πρέπει να είναι εντεροδιαλυτό (όπως είναι το σκεύασμα salospir) λόγω της καθυστερημένης έναρξης της δράσης του, αλλά η κλασική ασπιρίνη της Bayer.