Υπάρχει μια άρρηκτη σύνδεση ανάμεσα στο μικροβίωμα του ανθρώπινου εντέρου και τις κοινωνικές σχέσεις που διαμορφώνει καθένας από εμάς, λένε τα αποτελέσματα μιας νέας έρευνας που δημοσίευσε στο περιοδικό Nature, ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Νικόλα Χρηστάκη τον κρητικής καταγωγής καθηγητή κοινωνικών και φυσικών επιστημών του πανεπιστημίου Yale.
Ο Ελληνομερικανός κοινωνιολόγος και γιατρός μελέτησε για περισσότερα από έξι χρόνια τον τρόπο που επηρεάστηκαν οι πληθυσμοί των εντερικών μικροβίων 24.702 ανθρώπων σε 176 χωριά της Ονδούρας, από τις φιλίες που καθένα από αυτά τα άτομα είχε αναπτύξει.
Το συμπέρασμά του είναι ότι τα βακτήριά μας εξαρτώνται από τη θέση μας μέσα στο κοινωνικό δίκτυο αλλά και ότι οι ίδιοι οι μικροοργανισμοί «αντιλαμβάνονται» το κοινωνικό μας δίκτυο, δηλαδή τους ανθρώπους που διαμορφώνουν τον κοινωνικό μας κύκλο, ως το διευρυμένο περιβάλλον μέσα στο οποίο επιβιώνουν και αναπτύσσονται.
«Oι έρευνές μας αποκαλύπτουν ότι τα μικρόβια μέσα στο έντερο έχουν κάποια σχέση με τα μικρόβια που έχουν και οι φίλοι μας στο έντερό τους», εξηγεί στην εφημερίδα «Καθημερινή» ο Νικόλας Χρηστάκης. «Το έχουμε αποδείξει αυτό με λεπτομέρεια. Και επίσης έχουμε αποδείξει ότι δεν πρόκειται μόνο για φίλους που ζουν στο ίδιο μέρος ή τρώνε το ίδιο φαγητό. Τα μικρόβια αυτά μπορούν να μεταφερθούν από τον ένα στον άλλον. Συνεπώς αλλάζοντας φίλους μάλλον μπορούμε να αλλάξουμε και το μικροβίωμα του εντέρου μας», λέει, προσθέτοντας ότι η έρευνα, που δεν πραγματοποιήθηκε για θεραπευτικούς σκοπούς, δεν αποσκοπεί στο να προτείνει την αλλαγή των κοινωνικών δεσμών των ανθρώπων με στόχο την καλλιέργεια διαφορετικών μικροοργανισμών.
Αντιθέτως, εντάσσεται στον επιστημονικό κλάδο που διερευνά τη βιολογία της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και αναδεικνύει τους τρόπους που οι βιολογικές διαδικασίες εξαρτώνται αλλά και στηρίζουν τα κοινωνικά μας δίκτυα.
Περισσότεροι φίλοι, πιο ποικιλόμορφο μικροβίωμα
Εχουμε φίλους, που έχουν δικούς τους φίλους, που με τη σειρά τους έχουν άλλους φίλους. Αυτές οι σχέσεις διαμορφώνουν ένα διευρυμένο κοινωνικό δίκτυο. «Ποια μικρόβια έχει ο καθένας μας μέσα στο έντερό του, οφείλεται στη θέση που κατέχει μέσα στο κοινωνικό δίκτυο», σημειώνει ο κ. Χρηστάκης.
Οι άνθρωποι που είναι πιο απομονωμένοι, έχουν μεγαλύτερες ομοιότητες ως προς το μικροβίωμα με τους φίλους τους
«Για παράδειγμα, αυτοί που είναι σε κεντρικά μέρη του κοινωνικού δικτύου έχουν διαφορετικά μικρόβια, από αυτούς που είναι σε περιφερειακά μέρη του ίδιου δικτύου. Εμείς δείξαμε ότι στους ανθρώπους με πολλούς φίλους, τα μικρόβιά τους μοιάζουν λιγότερο με αυτά που έχει κάθε φίλος τους ξεχωριστά. Και ο λόγος είναι ότι έχουν επαφή με πολλά άτομα. Οι άνθρωποι που είναι πιο απομονωμένοι, έχουν μεγαλύτερες ομοιότητες ως προς το μικροβίωμα με τους φίλους τους. Εάν έχετε έναν φίλο, εσύ και αυτός θα ταιριάζετε πολύ ως προς το μικροβίωμα, εάν έχετε πολλούς φίλους εμφανίζονται μικρότερες ομοιότητες με καθέναν από αυτούς», λέει.
Ενδεχομένως η μεγαλύτερη ποικιλία να σημαίνει και πιο υγιές μικροβίωμα, αλλά η επιστημονική κοινότητα δεν είναι έτοιμη να το πει με σιγουριά ακόμα. «Ξέρουμε, πάντως, ότι οι άνθρωποι που ασθενούν και παίρνουν φάρμακα έχουν λιγότερα μικρόβια. Εμείς μελετήσαμε περίπου 850 διαφορετικά μικρόβια και 300.000 διαφορετικά στελέχη μικροβίων. Είναι γνωστό από άλλες μελέτες ότι οι άνθρωποι που ασθενούν έχουν μικρότερη ποικιλομορφία».
Τα μικρόβια έχουν προσαρμοστεί στην κοινωνική μας ζωή. Τα μικρόβια γνωρίζουν τον τρόπο που σχετιζόμαστε ο ένας με τον άλλον. Επειδή οι ζωές τους εξαρτώνται από τις σχέσεις μας, εκμεταλλεύονται τις φιλίες μας
Τα μικρόβια του εντέρου είναι αναερόβιοι μικροοργανισμοί που εξελίχθηκαν για να επιβιώνουν σε περιβάλλον χωρίς οξυγόνο. Οι μητέρες μας είναι ο πρώτος μεταδότης, εξηγεί ο Νικόλας Χρηστάκης, ενώ μπορεί να εγκατασταθούν στον άνθρωπο και μέσω τροφών, όπως το γιαούρτι. «Αλλά μπορούμε να εκτεθούμε σε αυτά και μέσω άλλων ανθρώπων το οποίο σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχει ένα είδος κοινωνικής μετάδοσης». Σε έρευνα του εργαστηρίου του που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Cell Reports πριν από ένα εξάμηνο, η ομάδα του κ. Χρηστάκη τεκμηρίωσε επιπλέον ότι το μικροβίωμα επηρεάζεται και από παράγοντες όπως η μόρφωση και ο πλούτος. «Τα μικρόβια έχουν προσαρμοστεί στην κοινωνική μας ζωή. Τα μικρόβια γνωρίζουν τον τρόπο που σχετιζόμαστε ο ένας με τον άλλον. Επειδή οι ζωές τους εξαρτώνται από τις σχέσεις μας, εκμεταλλεύονται τις φιλίες μας», λέει.
«Στο εργαστήριό μας προσπαθούμε να κατανοήσουμε τη θεμελιώδη βιολογία της ανθρώπινης κοινωνικής αλληλεπίδρασης και όταν κατανοήσουμε πώς οι άνθρωποι συνέρχονται και συγκροτούν κοινωνικά δίκτυα, τότε θα κατανοήσουμε και την “κοινωνική μεταδοτικότητα”. Με απλά λόγια, εάν ο τρόπος που διαδίδονται τα πράγματα στα δίκτυα εξαρτάται από τη δομή του δικτύου και η δομή του δικτύου εξαρτάται από τη βιολογία μας, μόλις κατανοήσουμε τη βιολογία, θα κατανοήσουμε τη δομή του δικτύου και έπειτα πώς οι πληροφορίες μεταδίδονται εντός του», λέει.
Νέα έρευνα
Η έρευνά του, η μεγαλύτερη και πιο λεπτομερής μελέτη της σχέσης των κοινωνικών δικτύων με το ανθρώπινο μικροβίωμα, δείχνει πώς η φυσική επιλογή (η διαδικασία εξέλιξης των ειδών) έχει διαμορφώσει τη φυσιολογία των φιλικών μας σχέσεων. Αλλά δεν είναι η μόνη που εξετάζει τους φιλικούς δεσμούς.
Στο πλαίσιο της μελέτης της βιολογίας των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων, ο κ. Χρηστάκης ευελπιστεί να ξεκινήσει μια νέα έρευνα σε απομονωμένα χωριά της Ελλάδας, με σκοπό να ερευνήσει τα ανθρώπινα χημειοσήματα. «Τα εργαλεία στον εγκέφαλο ή στη μύτη μας, που χρησιμοποιούμε για να διαμορφώσουμε τον κύκλο μας έχουν διαμορφωθεί από τους κανόνες της “φυσικής επιλογής”. Για παράδειγμα, πιστεύουμε ότι η αίσθηση της όσφρησης παίζει ένα ρόλο στην επιλογή των φίλων μας. Αυτά τα εργαλεία θέλουμε τώρα να μελετήσουμε πιο διεξοδικά». Για την έρευνα έχει εκφράσει ενδιαφέρον το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. «Το Ιδρυμα δεν έχει λάβει ακόμα αποφάσεις, ωστόσο έχουμε εντυπωσιαστεί με το πόσο διορατικές είναι οι συζητήσεις μαζί τους και ευελπιστούμε σε μια συνεργασία», λέει.
Οι ανθρώπινες σχέσεις καθορίζουν τον τρόπο μετάδοσης πολλών πραγμάτων: «Από τα χρήματα και τις πληροφορίες μέχρι τα μικρόβια», λέει ο καθηγητής. «Ολα αυτά βασίζονται στην τοπολογία των κοινωνικών δικτύων που φτιάχνουμε, ενώ τα κοινωνικά δίκτυα που φτιάχνουμε βασίζονται και πάλι στη βιολογία μας».
Πηγή: kathimerini.gr