Από τις αρχές του 2024, στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες, έχει παρατηρηθεί σημαντική αύξηση των περιστατικών κοκκύτη, ενώ νοσηλείες είχαμε και στην Κρήτη. Τα νεογνά και τα βρέφη κάτω των 6 μηνών διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο, καθώς αποτελούν την πιο ευάλωτη ομάδα.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), από τις αρχές του έτους έως σήμερα, 89 μικρά βρέφη προσβλήθηκαν από τη νόσο στην χώρα μας, εκ των οποίων αρκετά χρειάστηκαν νοσηλεία σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) και δύο κατέληξαν.
Παρά την ύπαρξη εγκεκριμένου εμβολίου που χορηγείται κατά την εγκυμοσύνη για την προστασία των νεογνών και των βρεφών στους πρώτους μήνες της ζωής τους, το ποσοστό εμβολιασμού των εγκύων στη χώρα μας παραμένει ανησυχητικά χαμηλό.
Η Ελευθερία Χατζηδάκη αναπληρώτρια καθηγήτρια Νεογνολογίας και Διευθύντρια της Νεογνολογικής κλινικής και Μονάδας Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών ΠΑΓΝΗ και η επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης Ελένη Βεργαδή, μιλούν στην «Π» για το σοβαρό αυτό θέμα, εξηγώντας ποια είναι τα μέτρα πρόληψης κατά του κοκκύτη που είναι επικίνδυνος για τα μωρά
Τι είναι ο κοκκύτης
Ο κοκκύτης είναι μια εξαιρετικά μεταδοτική βακτηριακή λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος. Η λοίμωξη αρχικά μοιάζει με κοινό κρυολόγημα, με συμπτώματα όπως φτέρνισμα, καταρροή, χαμηλό πυρετό και ήπιο βήχα, και στην συνέχεια μπορεί να εξελιχθεί σε επίμονο παροξυσμικό βήχα, που διαρκεί αρκετές εβδομάδες.
Ο κίνδυνος για τα βρέφη
Ενώ ο κοκκύτης συνήθως δεν προκαλεί σοβαρή νόσο σε μεγαλύτερα παιδιά και ενήλικες, οι πάσχοντες μπορούν να μεταδώσουν τη νόσο σε νεογέννητα και μικρά βρέφη του περιβάλλοντός τους. Οι άνθρωποι που νοσούν μπορούν να μεταδώσουν τα βακτήρια από την έναρξη των συμπτωμάτων και για τουλάχιστον 2-3 εβδομάδες μετά.
Η λήψη αντιβιοτικών νωρίς στην ασθένεια μπορεί να μειώσει τη διάρκεια που κάποιος είναι μεταδοτικός. Ωστόσο, μερικοί άνθρωποι έχουν ήπια συμπτώματα και δεν γνωρίζουν ότι έχουν κοκκύτη, αλλά μπορούν να μεταδώσουν τα βακτήρια σε άλλους. Πολλά νεογνά και μικρά βρέφη μολύνονται από μεγαλύτερα αδέρφια, γονείς ή φροντιστές που δεν γνωρίζουν ότι έχουν κοκκύτη.
Στα νεογνά και μικρά βρέφη, ο κοκκύτης είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές, όπως άπνοιες (παύσεις στην αναπνοή), πνευμονία, πνευμονική υπέρταση, σπασμούς και εγκεφαλοπάθεια λόγω παρατεταμένης υποξίας.
Ο έντονος βήχας και οι έμετοι δυσχεραίνουν τη σίτιση, οδηγώντας σε αφυδάτωση και κακή θρέψη. Οι άπνοιες είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές, καθώς μπορεί να προκαλέσουν κυάνωση και να γίνουν απειλητικές για τη ζωή. Η πνευμονία, που συχνά συνοδεύει τον κοκκύτη, μπορεί να απαιτεί νοσηλεία, υποστήριξη με οξυγόνο και σε σοβαρές περιπτώσεις εισαγωγή σε ΜΕΘ.
Ανησυχητική αύξηση των κρουσμάτων
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ, το 2023, στην Ελλάδα δηλώθηκαν μόνο 9 κρούσματα κοκκύτη, χωρίς θανάτους. Ωστόσο, το 2024 η εικόνα άλλαξε δραματικά. Μέχρι τις 14 Νοεμβρίου του 2024 καταγράφηκαν 435 κρούσματα, εκ των οποίων το 63% αφορούσε παιδιά και εφήβους κάτω των 18 ετών.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ (έως και 14 Νοεμβρίου 2024), 89 μικρά βρέφη ηλικίας μικρότερης ή ίσης των τριών μηνών προσβλήθηκαν από τη νόσο, εκ των οποίων 13 χρειάστηκαν νοσηλεία σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) και δύο κατέληξαν (ένα νεογνό και ένα βρέφος κάτω των δύο μηνών).
Πώς μπορούμε να προστατεύσουμε τα μωρά
Βασικό μέτρο πρόληψης του κοκκύτη είναι ο εμβολιασμός. Ο εμβολιασμός έναντι του κοκκύτη αφορά όλες τις ηλικιακές ομάδες, ξεκινά από τον 2ο μήνα ζωής και συνεχίζεται με επαναληπτικές και αναμνηστικές δόσεις στην βρεφική, παιδική, εφηβική και ενήλικο ζωή σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών της χώρας μας.
Τα νεογνά και τα μικρά βρέφη, παραμένουν ευάλωτα καθώς είτε δεν έχουν ξεκινήσει τον εμβολιασμό (που ξεκινά στην ηλικία των δύο μηνών), είτε δεν έχουν ολοκληρώσει τις δόσεις του πρωταρχικού εμβολιασμού που χρειάζονται για να αναπτύξουν προστατευτικά επίπεδα αντισωμάτων.
Η σημασία του εμβολιασμού στην εγκυμοσύνη
Ο εμβολιασμός κατά του κοκκύτη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει αποδειχθεί ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την προστασία των νεογνών και των βρεφών τους πρώτους 3 μήνες της ζωής. Ο εμβολιασμός συστήνεται να γίνεται μεταξύ της 27ης και 36ης εβδομάδας της εγκυμοσύνης.
Όταν η έγκυος εμβολιάζεται, τα αντισώματα που αναπτύσσει περνούν μέσω του πλακούντα στο έμβρυο, παρέχοντας προστασία κατά τους πρώτους κρίσιμους μήνες της ζωής του. Ο εμβολιασμός στην εγκυμοσύνη εξασφαλίζει ότι το βρέφος έχει άμεση παθητική ανοσία από τη γέννησή του.
Αυτό είναι σημαντικό, καθώς έτσι μπορούμε να επιτύχουμε προστασία των νεογέννητων και μικρών βρεφών από σοβαρή ασθένεια μέχρι να μπορέσουν να ολοκληρώσουν τους πρωταρχικούς τους εμβολιασμούς.
Η ασθένεια δεν παρέχει ισόβια ανοσία, επομένως, ακόμα και οι γυναίκες που έχουν νοσήσει ή εμβολιαστεί στο παρελθόν πρέπει να εμβολιάζονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Δυστυχώς, παρά τις διεθνείς συστάσεις, το ποσοστό των εγκύων που εμβολιάζεται παραμένει ανησυχητικά χαμηλό στη χώρα μας.
Η πρόληψη από τον κοκκύτη δεν περιορίζεται μόνο στον εμβολιασμό των εγκύων. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δίδεται στον εμβολιασμό των λεχωΐδων που δεν εμβολιάστηκαν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Όλα τα ανεμβολίαστα ή ατελώς εμβολιασμένα μέλη της οικογένειας όπου υπάρχουν νεογνά και μικρά βρέφη, θα πρέπει να εμβολιάζονται έγκαιρα, ιδανικά τουλάχιστον δύο εβδομάδες πριν την επαφή με αυτά.
Πρόσθετα μέτρα για την πρόληψη και μετάδοση του κοκκύτη είναι η απομόνωση του πάσχοντος ατόμου, η έγκαιρη έναρξη αντιμικροβιακής αγωγής, η σχολαστική εφαρμογή κανόνων υγιεινής, καθώς και ο εμβολιασμός και η χορήγηση προφυλακτικής αντιμικροβιακής θεραπείας στις επαφές του κρούσματος, σύμφωνα με τις διεθνείς συστάσεις.
Συμπερασματικά
Ο κοκκύτης παραμένει απειλή για τα μικρά βρέφη. Ο εμβολιασμός των εγκύων είναι ασφαλές και αποτελεσματικό μέτρο για την προστασία των νεογνών και των μικρών βρεφών που δεν έχουν ξεκινήσει ακόμα τους εμβολιασμούς, ή δεν έχουν ολοκληρώσει τις δόσεις που απαιτούνται και δεν έχουν αναπτύξει προστατευτικά επίπεδα αντισωμάτων.
Με την κατάλληλη ενημέρωση και την εφαρμογή του εμβολιασμού, μπορούμε να περιορίσουμε την εξάπλωση του κοκκύτη στα βρέφη και να διασφαλίσουμε την υγεία των παιδιών μας.