Ένα από τα αρτιότερα Τμήματα Επεμβατικής Ακτινολογίας στην Ελλάδα, που καλύπτει με εφημερίες ετοιμότητας όλο το 24ωρο επείγοντα περιστατικά απειλητικά για τη ζωή των ασθενών, λειτουργεί στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο και είναι το μοναδικό στην Υγειονομική Περιφέρεια Κρήτης.
Πρόκειται για έναν πρωτοποριακό τομέα της ιατρικής επιστήμης, που θεραπεύει με αναίμακτα χειρουργεία διάφορες παθήσεις, όπως παθήσεις των αγγείων και όγκους.
Για τις καινοτόμες μεθόδους που εφαρμόζονται στο τμήμα μιλά ο καθηγητής Επεμβατικής Ακτινολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Δημήτρης Τσέτης στην εξαμηνιαία έκδοση με τα νέα της Ιατρικής Σχολής.
Η επεμβατική ακτινολογία είναι ένα νέο αντικείμενο σχετικά άγνωστο στον κόσμο. Πώς θα το περιγράφατε σε έναν ασθενή;
Πρόκειται για έναν πρωτοποριακό τομέα της ιατρικής επιστήμης, που θεραπεύει χωρίς ανοικτή χειρουργική επέμβαση διάφορες παθήσεις, όπως παθήσεις των αγγείων και όγκους.
Οι επεμβατικοί ακτινολόγοι είναι εξειδικευμένοι γιατροί που έχουν εκπαιδευτεί σε «ελάχιστα επεμβατικές» στοχευμένες θεραπείες, τις οποίες πραγματοποιούν με την καθοδήγηση εικόνων που λαμβάνουν κατά τη διάρκεια της επέμβασης με τη βοήθεια της ακτινοσκόπησης, των υπερήχων, της αξονικής και μαγνητικής τομογραφίας: ‘Ετσι καταφέρνουν να «δουν» μέσα στο σώμα του ασθενούς, να εντοπίσουν με ακρίβεια πού ακριβώς υπάρχει το πρόβλημα και να σχεδιάσουν πώς θα φτάσουν στο σημείο αυτό χωρίς να ανοιχτεί με τομή το σώμα του ασθενούς.
Στη συνέχεια οδηγούν μικροσκοπικά εργαλεία, όπως καθετήρες (μικρής διαμέτρου εύκαμπτους σωλήνες) μέσα στα αγγεία ή μέσω άλλων δρόμων από το δέρμα σε διάφορα όργανα, χωρίς ανοικτή χειρουργική τομή. Με τον τρόπο αυτό θεραπεύουν ασθένειες ή όγκους κατευθείαν στην περιοχή που πάσχει μέσω μιας πολύ μικρής τομής 1-2 χιλιοστών (όσο η μύτη ενός μολυβιού) συχνά μόνο κάτω από τοπική αναισθησία.
Τι «επεμβάσεις» περιλαμβάνει η ρουτίνα μιας εβδομάδας στο εργαστήριό σας;
Η ποικιλία των επεμβάσεων είναι πολύ μεγάλη και η ζήτηση επεμβατικών ακτινολογικών θεραπευτικών πράξεων διαρκώς αυξανόμενη, ωστόσο θα έλεγα ότι οι επεμβάσεις ρουτίνας περιλαμβάνουν: Διαδερμικές αγγειοπλαστικές με μπαλόνι με ή χωρίς τοποθέτηση stent σε αθηρωματικές στενώσεις αρτηριών κάτω άκρων, καρωτίδων και σπλαγχνικών αρτηριών, διαδερμική αποκατάσταση ανευρυσμάτων κοιλιακής αορτής (EVAR), τοποθετήσεις κεντρικών φλεβικών καθετήρων (PΙCC, ports, καθετήρων αιμοδιάλυσης), χημειοεμβολισμούς σε ηπατώματα και ηπατικές μεταστάσεις, εμβολισμούς σε αιμορραγίες τραυματικές και μη, νεφροστομίες και ουρητηρικά stents, παροχετεύσεις χοληφόρων, αγγειοπλαστικές και διαδερμικές θρομβεκτομές σε φίστουλες αιμοκάθαρσης, stents σε σύνδρομο άνω κοίλης, ενώ υπάρχουν πολλές άλλες λιγότερο συχνές που κατά καιρούς το τμήμα μας διενεργεί.
Το τηλέφωνο χτυπάει μέσα στη νύχτα. Τι μπορεί να χρειαστεί να κάνετε εσείς και οι συνεργάτες σας σε ένα επείγον περιστατικό;
Kαταρχάς να σας πω ότι η Μονάδα Επεμβατικής Ακτινολογίας του ΠΑΓΝΗ είναι από τις λίγες -ίσως και η μοναδική στη χώρα μας- που καλύπτει με εφημερίες ετοιμότητας όλο το 24ωρο επείγοντα περιστατικά Επεμβατικής Ακτινολογίας.
Η κυριότερη συμβολή των επεμβατικών ακτινολόγων σε επείγουσες καταστάσεις είναι η αντιμετώπιση απειλητικών για τη ζωή αιμορραγιών (τραυματικών και μη) όπου η συντηρητική ή ανοικτή χειρουργική αντιμετώπιση είτε δεν έχει ένδειξη ή έχει αποτύχει να σταθεροποιήσει τον ασθενή.
Χάρη στη μέθοδο του διακαθετηριακού εμβολισμού ο επεμβατικός ακτινολόγος εντοπίζει και αποφράσσει το αιμορραγούν αγγείο με διάφορα εμβολικά υλικά που τα απελευθερώνει μέσω ειδικών μικροκαθετήρων, ενώ σε αιμορραγίες μεγαλύτερων αγγείων (π.χ ρήξη αορτής) τοποθετεί ειδικά επικαλυμμένα stents.
Άλλες σημαντικές υπηρεσίες σε επείγουσα βάση είναι η διαδερμική παροχέτευση αποστηματικών συλλογών, επείγουσες νεφροστομίες καθώς και η διακαθετηριακή θρομβόλυση/ θρομβε-κτομή σε οξέως θρομβωμένα αγγεία-συμπεριλαμβανομένων και των αγγείων του εγκεφάλου.
Επεμβάσεις με τοπική αναισθησία
Οι ασθενείς σας έχουν τις αισθήσεις τους, όταν κάνετε τις επεμβάσεις σας. Τι περιλαμβάνει συνήθως η κουβέντα μαζί τους;
Η πλειοψηφία των επεμβάσεων διενεργείται κάτω από τοπική αναισθησία, ακριβώς γιατί γίνονται διαδερμικά χωρίς ανοικτή τομή με αποτέλεσμα να αποφεύγονται οι κίνδυνοι της γενικής νάρκωσης. Κατά τη διάρκεια της επέμβασης προσπαθούμε να κρατάμε τον ασθενή χαλαρό συζητώντας φιλικά -τόσο οι γιατροί όσο και το νοσηλευτικό και το τεχνολογικό προσωπικό- για θέματα εκτός της επέμβασης, όπως για τον τόπο καταγωγής του, τις ασχολίες που τον ευχαριστούν κ.λπ., ενημερώνοντάς τον παράλληλα, κατά διαστήματα για την πορεία της επέμβασης, ακόμα και δείχνοντάς του εικόνες στην οθόνη της ακτινοσκόπησης όπου π.χ. φαίνεται η ανάσχεση κάποιας αιμορραγίας ή η επιτυχής διάνοιξη κάποιου αποφραγμένου αγγείου.
Υπάρχουν βέβαια και οι περιπτώσεις βαρέων περιστατικών, π.χ. αιμορραγίες ή ανευρύσματα, όπου ο ασθενής έρχεται σ’ εμάς υπό καταστολή ή που του χορη-γείται γενική νάρκωση στον χώρο της Μονάδας (η Μονάδα Επεμβατικής Ακτινολογίας διαθέτει τον κατάλληλο εξοπλισμό για τέτοιου είδους υποστήριξη).
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να τονίσω την ανεκτίμητη υποστήριξη του προσωπικού της Αναισθησιολογικής Κλινικής και της ΜΕΘ, χωρίς την οποία δεν θα μπορούσαν να διεκπεραιωθούν επιτυχώς πολλές από αυτές τις επείγουσες επεμβάσεις.
Ποιο ήταν το πιο δύσκολο περιστατικό που αντιμετωπίσατε ποτέ στο εργαστήριό σας;
Θα έλεγα ότι τα πιο δύσκολα ίσως περιστατικά είναι εκείνα των αιμορραγιών ιδιαίτερα σε πολυτραυματίες νέους ανθρώπους, όπου ο ασθενής έρχεται στη μονάδα μας ήδη έχοντας διαταραχές πηκτικότητας ή όντας αιμοδυναμικά ασταθής και θα πρέπει ο εμβολισμός να γίνει ταχύτατα και με μεγάλη ακρίβεια, καθώς είναι στις περιπτώσεις αυτές η μόνη σωτήρια για τη ζωή του ασθενούς θεραπευτική παρέμβαση.
Επίσης, η ενδαγγειακή αντιμετώπιση των ανευρυσμάτων πολλές φορές κρύβει πολλές τεχνικές δυσκολίες προώθησης καθετήρων, ενδομοσχευμάτων, stents κ.ά., καθώς τα ανευρυσματικά αγγεία χαρακτηρίζονται από ελικώσεις και απρόβλεπτες μηχανικές ιδιότητες που δυσκολεύουν τον επεμβατιστή να προωθήσει τις συσκευές του ενδοαυλικά.