Ποια είναι τα προειδοποιητικά σημάδια που συνήθως αγνοούμε και πως μπορούμε να βοηθήσουμε για να σωθεί αυτός ο άνθρωπος;
Στο πλαίσιο του νέου κύκλου ομιλιών «Συναντήσεις Καρδιάς» που διοργανώνεται από την Καρδιολογική Κλινική του ΠαΓΝΗ και τον Δήμο Ηρακλείου, η «Π» φιλοξενεί τους γιατρούς που ανέπτυξαν χθες το θέμα, στο κοινό της πόλης.
Εισηγητές ήταν ο Διευθυντής της Καρδιολογικής Κλινικής ΠαΓΝΗ και Καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Μανωλης Σημαντηράκης και η ειδικευόμενη καρδιολόγος της Καρδιολογικής Κλινικής του ΠαΓΝΗ Σοφία Ειρήνη Αχλαδιανάκη.
Εξήγησαν ότι: «Ο αιφνίδιος Καρδιακός θάνατος συνιστά μια απρόβλεπτη και ραγδαία εξελισσόμενη κατάσταση, κατά την οποία η καρδιακή λειτουργία αναστέλλεται αιφνιδίως, οδηγώντας σε θάνατο εντός μιας ώρας από την έναρξη των συμπτωμάτων. Αποτελεί μείζονα αιτία θνησιμότητας στις σύγχρονες κοινωνίες, με χιλιάδες ανθρώπους να χάνουν τη ζωή τους ετησίως. Οι πρωταρχικές αιτίες περιλαμβάνουν οξείες μηχανικές δυσλειτουργίες της καρδιάς, όπως εκτεταμένο έμφραγμα του μυοκαρδίου, καθώς και σοβαρές ταχυαρρυθμίες, όπως η κοιλιακή ταχυκαρδία και η κοιλιακή μαρμαρυγή.
Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση των υποκείμενων καρδιοπαθειών, σε συνδυασμό με την εφαρμογή προληπτικών μέτρων, είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση του κινδύνου. Επιπλέον η χρήση εμφυτεύσιμων απινιδωτών έχει αποδειχθεί αποτελεσματική στην πρόληψη του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου σε ασθενείς υψηλού κινδύνου.
Τι ορίζουμε ως αιφνίδιο καρδιακό θάνατο
Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος αποτελεί μια από τις κύριες αιτίες θνησιμότητας παγκοσμίως και χαρακτηρίζεται ως ο θάνατος που επέρχεται σε λιγότερο από 1 ώρα από την εκδήλωση των πρώτων συμπτωμάτων, τα οποία συνήθως οφείλονται σε καρδιακή ανακοπή. Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας (ESC), ορίζεται ως Αιφνίδιος φυσικός θάνατος που εικάζεται ότι είναι καρδιακής αιτίας που εμφανίζεται εντός 1 ώρας από την έναρξη των συμπτωμάτων παρουσία μάρτυρα, και εντός 24 ωρών από την τελευταία φορά που εθεάθησαν ζωντανοί, όταν δεν υπάρχει μάρτυρας. Ο όρος “αιφνίδιος” υποδηλώνει την απουσία οποιασδήποτε προειδοποίησης και την ξαφνική κατάρρευση του ατόμου.
Είναι κρίσιμο να διακρίνουμε τον αιφνίδιο καρδιακό θάνατο από τη συγκοπή, η οποία είναι συνώνυμο της λιποθυμίας και ορίζεται ως η αιφνίδια, παροδική απώλεια συνείδησης που διαρκεί λίγο και έχει αυτόματη ανάνηψη.
Επιδημιολογικά Δεδομένα και Στατιστικά Στοιχεία
Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος, σύμφωνα με τα επιδημιολογικά δεδομένα, αποτελεί τη νο1 αιτία θανάτου σε παγκόσμιο επίπεδο, με πάνω από 7 εκατομμύρια θύματα κάθε χρόνο. Στην Ελλάδα, οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι περισσότεροι από 6.000-7.000 πολίτες χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο εξαιτίας αυτής της επικίνδυνης κατάστασης. Ειδικότερα, στο Ηράκλειο Κρήτης, παρά την πρόοδο των ιατρικών υποδομών, η συχνότητα περιστατικών αιφνίδιου καρδιακού θανάτου παραμένει ανησυχητικά υψηλή, με τις στατιστικές να δείχνουν την ανάγκη για άμεση και αποτελεσματική παρέμβαση.
Συμπτώματα και Προειδοποιητικά Σημάδια
Η αναγνώριση των προειδοποιητικών σημείων είναι επιτακτική για την πρώιμη παρέμβαση.
Αν και ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος μπορεί να συμβεί απροσδόκητα, συχνά υπάρχουν ενδείξεις που μπορεί να μας υποδείξουν την ανάγκη για άμεση ιατρική φροντίδα. Τα πιο κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
• Πόνο στο στήθος ή αίσθημα «βάρους» ή πίεσης
• Δύσπνοια ή αίσθημα ασφυξίας
• Ζάλη ή αίσθημα λιποθυμίας
• Ταχυκαρδία ή ακανόνιστος καρδιακός παλμός
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι το ιατρικό ιστορικό, σε συνδυασμό με την παρουσία αυτών των συμπτωμάτων, πρέπει να αποτελούν ενδείξεις για άμεση ιατρική αξιολόγηση και παρέμβαση.
Παράγοντες Κινδύνου
Η αναγνώριση των παραμέτρων κινδύνου είναι ουσιώδης για την πρόληψη. Υπάρχει πληθώρα παραγόντων που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης αιφνίδιου καρδιακού θανάτου, μερικοί από τους οποίους είναι:
• Προηγούμενο επεισόδιο κοιλιακής ταχυκαρδίας
• Μειωμένη συστολική λειτουργικότητα της αριστερής κοιλίας
• Προηγούμενο έμφραγμα του μυοκαρδίου
• Στεφανιαία νόσος
• Οικογενειακό ιστορικό αιφνίδιου καρδιακού θανάτου
• Μυοκαρδιοπάθειες (π.χ. υπερτροφική καρδιομυοπάθεια)
• Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια
• Σύνδρομο Long QT, Σύνδρομο Brugada
• Αρρυθμιογόνος δυσπλασία δεξιάς κοιλίας
Η κατηγοριοποίηση αυτών των παραμέτρων κινδύνου, σε συνδυασμό με τη συστηματική παρακολούθηση και την έγκαιρη διάγνωση, μπορεί να οδηγήσει στην προληπτική θεραπεία και τη μείωση των ποσοστών θνησιμότητας.
Μηχανισμός και Εξέλιξη του Αιφνίδιου Καρδιακού Θάνατου
Η Καρδιακή ανακοπή, που οδηγεί στον αιφνίδιο καρδιακό θάνατο, προκαλείται κυρίως από μια καρδιογενή αρρυθμία, όπως η κοιλιακή μαρμαρυγή ή η κοιλιακή ταχυκαρδία, οι οποίες απορρυθμίζουν τη φυσιολογική λειτουργία του καρδιακού ρυθμού και εμποδίζουν την αποδοτική αντληση του αίματος. Ως αποτέλεσμα, η αιμάτωση των ζωτικών οργάνων, όπως ο εγκέφαλος, σταματά, οδηγώντας σε άμεση απώλεια συνείδησης και ανακοπή.
Πρώτες Βοήθειες και Αλγόριθμος BLS (Basic Life Support)
Η βασική καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (BLS) αποτελεί την πρώτη γραμμή άμυνας σε περίπτωση
ανακοπής. Ακολουθούμε τα εξής βήματα:
1. Επιβεβαίωση της ανακοπής: Ελέγχουμε αν το άτομο είναι αναίσθητο και αν δεν αναπνέει κανονικά.
2. Κλήση για βοήθεια: Ειδοποιούμε άμεσα το ΕΚΑΒ (166) και ζητάμε βοήθεια.
3. Αναζωογόνηση: Αρχίζουμε αμέσως τις συμπιέσεις θώρακα, εφαρμόζοντας 30 συμπιέσεις ανά λεπτό,
ελέγχοντας την ποσότητα των συμπιέσεων και την ταχύτητα, και προχωρούμε σε αναπνοές διάσωσης εφόσον
υπάρχει εκπαίδευση.
4. Χρήση απινιδωτή (AED): Εφαρμόζουμε αμέσως τον αυτόματο εξωτερικό απινιδωτή (AED), ο οποίος
παρέχει ενδείξεις και συμβουλές για την απινίδωση και την αποκατάσταση του φυσιολογικού καρδιακού
ρυθμού.
Αναζητούμε τον πλησιέστερο απινιδωτή
Αξιοσημείωτο είναι ότι σε μεγάλες αστικές περιοχές, όπως το Ηράκλειο, είναι κρίσιμο να γνωρίζουμε την ακριβή τοποθεσία των απινιδωτών (AEDs), συσκευών οι οποίες μπορούν να αποκαταστήσουν τον φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό σε περίπτωση ανακοπής. Έχει δημιουργηθεί ένας χάρτης της πόλης, ο οποίος απεικονίζει τα σημεία όπου βρίσκονται διαθέσιμοι οι εξωτερικοί αυτόματοι απινιδωτές, είναι αναρτημένος ηλεκτρονικά στην ιστοσελίδα https://kidssavelives.gr/aed/και ανανεώνεται σε πραγματικό χρόνο, όπου μπορεί να εντοπίσει κάποιος άμεσα και εύκολα τον πλησιέστερο απινιδωτή.
Οι γιατροί κατέληξαν επισημαίνοντας : «Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της σύγχρονης ιατρικής. Η έγκαιρη διάγνωση, η κατανόηση των παραμέτρων κινδύνου, και η άμεση εφαρμογή των πρώτων βοηθειών είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση των ατόμων που πλήττονται από αυτήν την καταστροφική κατάσταση. Είναι καθήκον μας να ενδυναμώσουμε την ευαισθητοποίηση και να προάγουμε την εκπαίδευση, έτσι ώστε οι πολίτες να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τα συμπτώματα και να αντιδρούν άμεσα και σωστά σε περίπτωση ανάγκης.»