Μια ενδιαφέρουσα αναδρομή στη χρήση του όπιου, της πιο γνωστής εθιστικής ουσίας από τους αρχαίους χρόνους, ξεκινώντας από τη μινωική Κρήτη, έκανε η ομότιμη καθηγήτρια Αναισθησιολογίας Ελένη Ασκητοπούλου στο πλαίσιο ημερίδας του Μουσείου Ιατρικής με θέμα “Εγκέφαλος και εθισμός: Τι επιλέγεις να σε οδηγεί;”.
Η ίδια πρότεινε τρόπους για την καταπολέμηση της “επιδημίας των οπιοειδών”.
Ειδικότερα, η κ. Ασκητοπούλου παρουσίασε ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης, που πιστοποιούν την απεικόνιση του όπιου σε διάφορα αντικείμενα της καθημερινής ζωής, γεγονός που υποδηλώνει ότι η Μήκων η Υπνοφόρος, η γνωστή μας παπαρούνα από όπου προέρχεται το όπιο, ανήκε στα ιερά φυτά των Μινωιτών.
Η πιο χαρακτηριστική, όμως, απόδειξη της σημασίας του όπιου στους Μινωίτες είναι το ειδώλιο της Μινωικής Θεάς με ανυψωμένα χέρια (1300 – 1250 π.Χ.), που φέρει στο κεφάλι της διάδημα με τρεις κινητές καρφίδες από κάλυκες (μήκωνες) της παπαρούνας, σύμβολο αθανασίας, υγείας ή ευφορίας. Η περίφημη Θεά των Μηκώνων ή Θεά των Ιαμάτων υποδηλώνει ότι το όπιο χρησιμοποιείτο σε θρησκευτικές τελετουργίες αλλά πιθανόν και για ιατρικούς σκοπούς.
Ακολούθως, η κ. Ασκητοπούλου παρουσίασε τους ιστορικούς σταθμούς της χρήσης του οπίου και ειδικότερα τη χρήση του κατά την Αναγέννηση από τον Παράκελσο για ιατρικούς σκοπούς, την απομόνωση της μορφίνης και της κωδεΐνης, καθώς και τη σύνθεση της ηρωΐνης τον 19ο αιώνα.
Ανέφερε ότι ο 21ος αιώνας χαρακτηρίστηκε στις ΗΠΑ από την «Επιδημία των Οπιοειδών», καθώς η κύρια αιτία θανάτου των Αμερικανών <50 ετών είναι η υπερδοσολογία οπιοειδών.
Γι’ αυτό και πρόσφατα, στις 27 Οκτωβρίου του 2017, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής κ. Τραμπ κήρυξε την επιδημία των οπιοειδών ως εθνική κατάσταση δημόσιας υγείας (health emergency).
Στη συνέχεια παρουσίασε πρόσφατες στατιστικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη χρήση και τη θνησιμότητα των οπιοειδών και ιδιαίτερα της ηρωίνης στην Ελλάδα και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αν τα στοιχεία αυτά αναχθούν στον πληθυσμό της Κρήτης, αναλογούν περίπου 1.500 χρήστες οπιοειδών υψηλού κινδύνου για το έτος 2015, με 5-6 θανάτους ενηλίκων (15-64 ετών) από υπερδοσολογία οπιοειδών.
Η κ. Ασκητοπούλου έκλεισε την ομιλία της με ένα μήνυμα για τους τρόπους που μπορεί να καταπολεμηθεί η επιδημία των οπιοειδών.
Τι πρότεινε
Η κ. Ασκητοπούλου έκλεισε την ομιλία της με ένα μήνυμα για τους τρόπους που μπορεί να καταπολεμηθεί η επιδημία των οπιοειδών.
- Πρόληψη, με μείωση της υπερσυνταγογράφησης οπιοειδών από τους γιατρούς.
- Μείωση του εθισμού στην ηρωίνη με διασφάλιση της πρόσβασης στην υποβοηθούμενη θεραπεία, που συνδυάζει τη χρήση υποκατάστατων φαρμάκων (όπως η μεθαδόνη) με συμβουλευτικές θεραπείες και θεραπείες συμπεριφοράς.
- Αντιστροφή της υπερβολικής δόσης ηρωίνης με αύξηση της χρήσης της ναλοξόνης, του αντίδοτου των οπιοειδών, που εάν χορηγηθεί μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα από τους παρευρισκόμενους π.χ. με ρινικό spray, μπορεί να σώσει ζωές.
Η ημερίδα εκτός των άλλων περιελάμβανε στρογγυλή τράπεζα με θέμα τον εγκέφαλο, τον εθισμό και τις εξαρτήσεις η οποία συντονίστηκε από τον καθηγητή κ. Ι. Μουζά και δ/ντή του Μουσείου Ιατρικής ενώ την επιστημονική ευθύνη της ημερίδας είχε ο επικ. καθηγητής κ. Μ. Τζατζαράκης.
Στο κατάμεστο αμφιθέατρο μίλησαν ακόμη η επικ. καθηγήτρια Βιολογίας Κυριακή Σιδηροπούλου, ο Γιώργος Παναγής, καθηγητής του τμήματος Ψυχολογίας, ο Γιάννης Ανυφαντάκης και η ψυχολόγος του θεραπευτικού προγράμματος ΚΕΘΕΑ – Αριάδνη Μαρία Κασάκη.
Η εκδήλωση διοργανώθηκε για δεύτερη συνεχή χρονιά σε συνεργασία με το Τμήμα Ψυχολογίας του Παν. Κρήτης, την Ελληνικής Εταιρείας για τις Νευροεπιστήμες, το Πειραματικό Γενικό Λύκειο Ηρακλείου και το Πειραματικό Γυμνάσιο Ηρακλείου στο πλαίσιο της Διεθνούς Εβδομάδας Ενημέρωσης για τον Εγκέφαλο.