Βρισκόμαστε πλέον στο κατώφλι της Μεγάλης Εβδομάδας, καθώς η νηστεία της Σαρακοστής μπαίνει στο τελικό και αυστηρό της στάδιο. Οι πιστοί ετοιμάζονται να ζήσουν το Θείο Πάθος και να υποδεχτούν με κατάνυξη την Ανάσταση του Χριστού.
Η Σαρακοστή αποτελεί την αρχαιότερη και αυστηρότερη περίοδο της νηστείας της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Καθιερώθηκε τον 4ο αιώνα και αρχικά διαρκούσε έξι εβδομάδες. Αργότερα προστέθηκε και έβδομη, με αποτέλεσμα η συνολική της διάρκεια να φτάνει σήμερα τις 48 ημέρες.
Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή ξεκινά επίσημα την Καθαρά Δευτέρα, επτά εβδομάδες πριν από το Πάσχα και διαρκεί 40 ημέρες, μέχρι και την Παρασκευή της έκτης εβδομάδας, όπου ολοκληρώνεται με την Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία. Την επομένη, το Σάββατο του Λαζάρου, ξεκινά η πορεία προς το κορύφωμα της Λάμπρης: Η Μεγάλη Εβδομάδα η αλλιώς Εβδομάδα των Παθών.
Η νηστεία, συνεχίζεται καθ’ όλη την διάρκεια της και τελειώνει με την Πασχαλινή Θεία Λειτουργία, τα ξημερώματα της Κυριακής του Πάσχα.
Σκοπός της Σαρακοστής, δεν είναι μόνο η σωματική αποχή από ορισμένες τροφές αλλά κυρίως η πνευματική προετοιμασία των πιστών, ώστε να βιώσουν ουσιαστικά τα Άγια Πάθη και να συμμετάσχουν στο θαύμα της Ανάστασης.
Τι αποφεύγουμε κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας
Η Μεγάλη Εβδομάδα είναι εβδομάδα πένθους και πνευματικής περισυλλογής. Σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση, αποκλείονται πλήρως όλα τα ζωικά προϊόντα: κρέας, ψάρι, αυγά και γαλακτοκομικά.
Εξαίρεση αποτελούν τα θαλασσινά – όπως το χταπόδι, οι γαρίδες, τα καλαμάρια και τα όστρακα – καθώς θεωρούνται «νηστίσιμα» λόγω της απουσίας αίματος, μια αντίληψη που έχει ρίζες στον αρχαίο ιουδαϊκό νόμο.
Για τους αυστηρά νηστεύοντες, η αποχή επεκτείνεται και στο λάδι και το αλκοόλ, ειδικά τη Μεγάλη Τετάρτη, τη Μεγάλη Παρασκευή και το Μεγάλο Σάββατο.
Τι περιλαμβάνει η νηστίσιμη διατροφή
Την εβδομάδα αυτή κυριαρχούν τα φυτικά τρόφιμα και οι απλές παρασκευές.
Επιτρέπονται:
- Όσπρια (φακές, ρεβίθια, φασόλια)
- Δημητριακά και ψωμί
- Ζυμαρικά χωρίς αυγό
- Ρύζι, κινόα, φαγόπυρο
- Φρούτα και λαχανικά (ιδίως τα πράσινα φυλλώδη)
- Ξηροί καρποί
- Ελιές, ταχίνι, φυστικοβούτυρο, μέλι
- Θαλασσινά
- Μανιτάρια
Ιδιαίτερα προτείνεται ο συνδυασμός οσπρίων με δημητριακά (π.χ. φακές με ρύζι), καθώς προσφέρει πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας.
Προσοχή στη ζάχαρη
Πολλές νηστίσιμες τροφές, ειδικά οι επεξεργασμένες, περιέχουν πρόσθετα σάκχαρα. Ταχίνι, φυστικοβούτυρο, δημητριακά πρωινού και συσκευασμένοι χυμοί μπορεί να έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, γι’ αυτό απαιτείται προσοχή στις ετικέτες.
Ποιοι εξαιρούνται από τη νηστεία
Η Εκκλησία δείχνει κατανόηση σε όσους δεν μπορούν να τηρήσουν τη νηστεία για λόγους υγείας ή ανάγκης. Εξαιρούνται:
- Βρέφη και μικρά παιδιά
- Έγκυες και λεχώνες
- Άτομα με χρόνιες ή σοβαρές παθήσεις
- Ηλικιωμένοι με αυξημένες διατροφικές ανάγκες
Πώς «σπάμε» σωστά τη νηστεία
Η μετάβαση από τη νηστίσιμη διατροφή στην πλούσια πασχαλινή τράπεζα χρειάζεται προσοχή. Μετά την Ανάσταση, η κατανάλωση ελαφριάς σούπας – όπως η μαγειρίτσα ή μια απλή ταχινόσουπα – βοηθά το στομάχι να προσαρμοστεί σταδιακά.
Η απότομη επιστροφή σε βαριά φαγητά, ιδίως μετά από αυστηρή νηστεία, μπορεί να προκαλέσει δυσφορία ή πεπτικά προβλήματα.