Πολλά παιδιά στις μέρες μας αντιμετωπίζουν προκλήσεις που συχνά δεν είναι ορατές με την πρώτη ματιά. Η δυσλεξία και η ΔΕΠΥ είναι δύο διαταραχές που επηρεάζουν τη μάθηση και τη συγκέντρωση, δυσκολεύοντας τα παιδιά να παρακολουθήσουν το μάθημα με τον ίδιο τρόπο που κάνουν τα υπόλοιπα παιδιά.
Ωστόσο, αυτές οι δυσκολίες δεν είναι ανυπέρβλητες. Μέσα από σωστή κατανόηση, έγκαιρη διάγνωση και κατάλληλες στρατηγικές, τα παιδιά με δυσλεξία και ΔΕΠΥ μπορούν να καταφέρουν να εξελιχθούν και να αποδώσουν στο μέγιστο των δυνατοτήτων τους.
Στην «Π», είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε με την ψυχολόγο Θεοδώρα Πασπαράκη, BSc αναπτυξιακή ψυχολόγος και MSc στην ειδική αγωγή, η οποία μέσα από την γνώση και την εμπειρία της, δίνει όλες τις απαντήσεις που χρειάζεται να γνωρίζουν οι γονείς.
Με τη βοήθειά της, συζητήσαμε πώς οι γονείς, οι δάσκαλοι και οι ειδικοί μπορούν να συνεργαστούν για να προσφέρουν στα παιδιά τη στήριξη που χρειάζονται, προκειμένου να ξεπεράσουν τις δυσκολίες τους και να εξελιχθούν.
1. Ποια είναι τα πρώτα σημάδια της δυσλεξίας σε ένα παιδί και σε ποια ηλικία μπορεί να γίνει μια έγκυρη διάγνωση;
Τα πρώτα σημάδια της δυσλεξίας μπορεί να εμφανιστούν ήδη από την προσχολική ηλικία και περιλαμβάνουν δυσκολία στην εκμάθηση γραμμάτων, στην απομνημόνευση τραγουδιών ή ρυθμικών ακολουθιών καθώς και στη σωστή προφορά των λέξεων. Η επίσημη διάγνωση, συνήθως, γίνεται μετά τα 6-7 έτη, όταν το παιδί έχει ήδη εκτεθεί στη διαδικασία της ανάγνωσης και της γραφής.
2. Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα λάθη που κάνουν οι γονείς όταν υποπτεύονται δυσλεξία;
Συχνά, οι γονείς είτε υποτιμούν τις δυσκολίες, αποδίδοντας τες σε «τεμπελιά» ή «απροσεξία», είτε πανικοβάλλονται, πιέζοντας το παιδί υπερβολικά. Ένα άλλο συνηθισμένο λάθος είναι η καθυστέρηση στην αναζήτηση αξιολόγησης από ειδικό, με την πεποίθηση ότι «το παιδί θα το ξεπεράσει μόνο του μεγαλώνοντας».
3. Πώς διακρίνουμε την ΔΕΠΥ από μια φυσιολογική ζωηρότητα του παιδιού;
Η ΔΕΠΥ δεν αφορά απλώς ένα ζωηρό παιδί, αλλά περιλαμβάνει έντονες και χρόνιες επαναλαμβανόμενες δυσκολίες στη συγκέντρωση, στον αυτοέλεγχο και στην οργάνωση. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ αντιμετωπίζουν προβλήματα σε διαφορετικά περιβάλλοντα (σπίτι, σχολείο, κοινωνικές συναναστροφές) και οι δυσκολίες τους δεν είναι απλώς αποτέλεσμα ανυπακοής ή ανωριμότητας.
4. Πόσο βοηθητική μπορεί να είναι η εργοθεραπεία ή η λογοθεραπεία σε αυτές τις περιπτώσεις;
Η εργοθεραπεία μπορεί να βελτιώσει δεξιότητες όπως η λεπτή κινητικότητα, ο οπτικοκινητικός συντονισμός και η οργάνωση, ενώ η λογοθεραπεία είναι πολύτιμη για δυσκολίες στην κατανόηση και στην έκφραση του λόγου, που συχνά συνυπάρχουν με μαθησιακές δυσκολίες.
5. Πώς η τεχνολογία (εφαρμογές, ηλεκτρονικά βιβλία) μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες;
Εφαρμογές που προωθούν την πολυαισθητηριακή μάθηση, ηχητικά βιβλία, εργαλεία μετατροπής κειμένου σε ομιλία και διαδραστικές πλατφόρμες, μπορούν να ενισχύσουν τη μάθηση, προσαρμόζοντας την εμπειρία στις ανάγκες κάθε παιδιού.
6. Ποιος είναι ο ρόλος του σχολείου και της οικογένειας στην υποστήριξη ενός παιδιού με ΔΕΠΥ;
Η οικογένεια πρέπει να προσφέρει σταθερή δομή, κατανόηση και ενίσχυση των δεξιοτήτων αυτορρύθμισης, ενώ το σχολείο οφείλει να παρέχει προσαρμογές, διαφοροποιημένη διδασκαλία και στρατηγικές υποστήριξης της συγκέντρωσης. Η συνεργασία είναι το κλειδί: οι γονείς χρειάζεται να προσφέρουν συνέπεια και υποστήριξη στο σπίτι, ενώ το σχολικό πλαίσιο να εφαρμόζει εξειδικευμένες εκπαιδευτικές στρατηγικές ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε παιδιού.
7. Πώς μπορούν οι γονείς να ενισχύσουν την αυτοπεποίθηση ενός παιδιού με δυσλεξία ή ΔΕΠΥ;
Αποφεύγοντας τη σύγκριση με άλλα παιδιά, αναγνωρίζοντας τις δυνατότητες του, επιβραβεύοντας την προσπάθεια και ενθαρρύνοντας τις δεξιότητες στις οποίες διαπρέπει (π.χ. τέχνες, αθλητισμός, δημιουργικότητα).
8. Τι σας ώθησε να ασχοληθείτε με παιδιά με δυσλεξία ή ΔΕΠΥ;
Η ανάγκη να βοηθήσω παιδιά, που συχνά παρεξηγούνται, και να προσφέρω τις κατάλληλες στρατηγικές ώστε να ανακαλύψουν το δυναμικό τους, παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.
9. Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζετε στη δουλειά σας;
Η έλλειψη ενημέρωσης, η ανάγκη αλλαγής της σχολικής προσέγγισης, οι προκαταλήψεις και η συναισθηματική επιβάρυνση των παιδιών και των οικογενειών τους.
10. Υπάρχουν αποτελεσματικές στρατηγικές ή τεχνικές που προτείνετε στους γονείς για να βοηθήσουν τα παιδιά τους;
Οργάνωση της μελέτης με μικρά διαλείμματα, χρήση πολυαισθητηριακών μεθόδων, σαφής καθημερινή ρουτίνα και υπομονή στη διαχείριση των συναισθημάτων του παιδιού.
11. Ποιοι είναι οι πιο συνηθισμένοι μύθοι γύρω από τη δυσλεξία και ΔΕΠΥ;
Ότι η δυσλεξία είναι απλώς «τεμπελιά» ή ότι η ΔΕΠΥ ξεπερνιέται μεγαλώνοντας. Άλλος μύθος είναι ότι αυτά τα παιδιά δεν μπορούν να επιτύχουν ακαδημαϊκά, κάτι που δεν ισχύει με την κατάλληλη υποστήριξη.
12. Τι θα θέλατε να αλλάξει στην κοινωνική αντίληψη γύρω από αυτά τα θέματα;
Να πάψουν οι προκαταλήψεις που υπάρχουν γύρω από το συγκεκριμένο θέμα και να επικρατήσει η κατανόηση ότι αυτά τα παιδιά έχουν διαφορετικό τρόπο μάθησης, όχι λιγότερες ικανότητες.