Σήμερα, μία ημέρα μετά τα Θεοφάνια, είναι η του Αη Γιαννιού. Σήμερα γιορτάζουν οι Γιάννηδες και Ιωάννες και μαζί τους, γιορτάζει η μισή Ελλάδα. Το όνομα Γιάννης ειδικά είναι τόσο διαδεδομένο όνομα που υπάρχουν πολλές παροιμίες για αυτό.
Παρ’ όλα αυτά μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι… ο Γιάννης δεν είναι το συνηθέστερο ελληνικό όνομα, παρά την εμφατική παρουσία του στις ελληνικές παροιμίες.
Από τα ανδρικά ελληνικά ονόματα, ο Γιώργος είναι το κοινότερο, ενώ ο Γιάννης έρχεται αρκετά πιο πίσω στη δεύτερη θέση (ο Γιάννης υπερτερεί μόνο στους νομούς Καβάλας, Χαλκιδικής και Χανίων, σύμφωνα με την έρευνα του Ηρακλή Κακαβάνη).
Κι όμως, για τον Γιώργο οι παροιμίες είναι σχετικά λιγοστές, ενώ για τον Γιάννη ξεπερνούν τις πενήντα, και μάλιστα πολλές έχουν ευρεία χρήση.
Η επίσημη μορφή του ονόματος είναι Ιωάννης, και είναι δάνειο από το εβραϊκό חנן Yôḥānān (Γιοάναν), συντετμημένη μορφή του Γιεχοάναν, που σημαίνει, κατά τη Βικιπαίδεια, «Ο Γιαχβέ στάθηκε γενναιόδωρος».
Με τον χριστιανισμό, όπου πρωταγωνιστούσαν ο Ιωάννης ο Πρόδρομος και ο ευαγγελιστής Ιωάννης, το όνομα έγινε πολύ δημοφιλές σε Ανατολή και Δύση, και μέσω των λατινικών προέκυψαν στις νεότερες ευρωπαϊκές γλώσσες ο Τζον και ο Ζαν, ο Τζοβάνι και ο Χουάν ή ο Ζοάο, αλλά και ο Γιόχαν, ο Χανς και ο Γιενς, ο Ιβάν, ο Γιαν και ο Γιάνος.
Δεν είναι λίγες οι φορές που μία έκφραση με το όνομα Γιάννης ακούγεται σε συζητήσεις μας.
Οι πέντε φράσεις που ακολουθούν είναι οι πιο γνωστές, ξέρετε όμως τι σημαίνουν;
Όχι Γιάννης, Γιαννάκης
Τη λέμε όταν κάποιος προσπαθεί να παραστήσει ως διαφορετικά μεταξύ τους δυο πράγματα ομοιότατα ή όταν κάποιος λεπτολογεί και επιχειρεί να επιφέρει μεταβολές ασήμαντες, λέει ο Πολίτης. Κατά τον Κ. Κάσση, στη Μάνη συνηθιζόταν να υπάρχουν αδέρφια με τ’ όνομα Γιάννης ο ένας και Γιαννάκης ο άλλος, οπότε όταν ένας Γιαννάκης παρουσιάστηκε στο στρατό και τον είπαν Γιάννη, απάντησε έτσι. Όμως η έκφραση είναι πανελλήνια και πιθανότατα πριν από το νεοελληνικό κράτος.
Τι κάνεις Γιάννη;/Γεια σου Γιάννη. — Κουκιά σπέρνω
Για αυτούς που απαντούν άλλα αντ’ άλλων, σαν υπόδειγμα ασυνάρτητης συζήτησης. Μερικοί το συνεχίζουν: Κι η συντέκνισσά σου; Εφτά μετρήματα χωρεί. Η παροιμία υπάρχει στον Βάρνερ, άρα είναι από τον 17ο αιώνα.
Γιάννης κερνάει και Γιάννης πίνει
Για όσους στα λόγια φροντίζουν για το κοινό καλό ενώ στην πραγματικότητα κοιτάζουν το δικό τους συμφέρον. Η παροιμία χρησιμοποιήθηκε πολύ στην εθνοσυνέλευση του 1829 από τους αντικαποδιστριακούς, επειδή οι αντιπρόσωποι ψήφιζαν ό,τι τους έστελνε ο Καποδίστριας, αλλά είναι παλιότερη. Μάλιστα, ο Πολίτης δίνει και βουλγάρικο αντίστοιχο, με το όνομα Γκάνι στη θέση του Γιάννη.
Τι είχες Γιάννη, τι είχα πάντα
Για κάποιον που παραμένει στην ίδια (κακή ή μέτρια) κατάσταση. Και για τους αδιόρθωτους. Και για τη μη αλλαγή της κατάστασης παρά την αλλαγή των συνθηκών. Την έχει ο Βάρνερ (Τι έχεις Γιάννη; Τα έχω πάντα).
Πότε ο Γιάννης δεν μπορεί, πότε ο κ@λος του πονεί
Για τους φιλάσθενους ή για όσους προφασίζονται ασθένεια, ή λένε πολλές δικαιολογίες.