Ένα ψωμί γλυκό με ξόμπλια έφτιαχναν οι νοικοκυρές στην Κρήτη τα παλιά τα χρόνια για να πάει καλά ο νέος χρόνος.
Αν και πρόκειται για ένα έθιμο που πολύ λίγο τηρείται πια, ωστόσο έχει την αξία να μάθουμε την ιστορία του και τους συμβολισμούς του και γιατί όχι να προσπαθήσουμε να το φτιάξουμε, με την συνταγή που ευγενικά παραχώρησε στους αναγνώστες του patris.gr, ο σύλλογος Φεστιβάλ Κρητικής Κουζίνας.
Αναφερόμενη στο «ψωμί της χρονιάς» η Λένα Ηγουμενάκη Πρόεδρος του συλλόγου Φεστιβάλ Κρητικής Κουζίνας τονίζει:
«Το «ψωμί της χρονιάς» είναι ένα από τα έθιμα που κρατάνε μέχρι σήμερα, κυρίως στα χωριά της Κρήτης. Πριν την Πρωτοχρονιά, οι νοικοκυρές μαζί με τα ψωμιά που ζυμώνουν, φτιάχνουνκαι το ψωμί της χρονιάς, κάτι σαν πρωτοχρονιάτικη πίτα. Για να είναι γλυκός όλος ο χρόνος, γλυκαίνουν τη ζύμη και την αρωματίζουν με κανελογαρίφαλα. Με ιδιαίτερη τέχνη, φαντασία και αγάπη κάνουν «ξόμπλια» και διάφορα σύμβολα ευημερίας, με αυτά στολίζουν την επιφάνεια του στρογγυλού ψωμιού.
Ανήμερα της Πρωτοχρονιάς, ο νοικοκύρης του σπιτιού, με το χέρι, κόβει και μοιράζει το «ψωμί της χρονιάς» στα μέλη της οικογενείας».
Η συνταγή
Υλικά:
προζύμι ή 3 φακελάκια μαγιά ή 75 γρ. νωπή
αλεύρι για όλες τις χρήσεις, όσο σηκώσει
250ml γάλα χλιαρό
2 αυγά σε θερμοκρασία δωματίου
250 γρ. ζάχαρη
1 φακελάκι μαχλέπι
2 βανίλιες
1 κουταλάκι του γλυκού κανέλα
1/2 κουταλάκι γαρύφαλλο
ξύσμα από ένα πορτοκάλι
100ml ελαιόλαδο
Διαδικασία:
Σε μια *λεκανίδα βάζουμε το χλιαρό γάλα, προσθέτουμε και τη μαγιά, ανακατεύουμε για να διαλυθεί η μαγιά, βάζουμε και λίγο αλεύρι, δημιουργώντας ένα χυλό. Σκεπάζουμε με πανί και αφήνουμε 10 λεπτά.
Στη συνέχεια προσθέτουμε τη ζάχαρη, τα αυγά, το μαχλέπι, τις βανίλιες, την κανέλα, το γαρύφαλλο, το ξύσμα πορτοκαλιού και το ελαιόλαδο.
Ανακατεύουμε πολύ καλά και αρχίζουμε να ρίχνουμετο αλεύρι λίγο-λίγο, έως ότου γίνει η ζύμη μας αγνή και να μην κολλάει στα χέρια.
Ζυμώνουμε για δεκαπέντε λεπτά, καλύπτουμε τη ζύμη με μεμβράνη και μια πετσέτα και την τοποθετούμε σε ζεστό μέρος να διπλασιαστεί σε όγκο.
Όταν ανέβει το ζυμάρι, πλάθουμε σε στρογγυλό σχήμα τα δύο τρίτα της ζύμης και λίγο παραπάνω.
Στρώνουμε μια λαδόκολλα σε ένα στρογγυλό ταψί, βάζουμε μέσα τη ζύμη, με τα χέρια μας απλώνουμε τη ζύμη στο ταψί και μετά αρχίζουμε να φτιάχνουμε «ξόμπλια» για να τη στολίσουμε.
Όταν τελειώσουμε σκεπάζουμε ξανά και περιμένουμε να ανέβει.
Αλείφουμε όλη την επιφάνεια του με αυγό.
Ψήνουμε το ψωμί σε προθερμασμένο φούρνο στους 180°C, για μια ώρα, σκεπασμένο με λαδόκολλα και αλουμινόχαρτο, τα οποία βγάζουμε το τελευταίο πεντάλεπτο για να ροδίσει. Όταν το ξεφουρνίσουμε, αλείφουμεόλη την επιφάνεια με λίγο μελόνερο για να γυαλίσει.
Με την ίδια ζύμη μπορούμε να πλάσουμε και μικρά ψωμάκια,για να τα προσφέρουμε σε φίλους για το καλό του χρόνου.
Κρητική ντοπιολαλιά
μοσόρα: μεγάλη πήλινη ή μεταλλική λεκανίδα