Όλοι μιλούν για τη βιταμίνη D και τις τροφές ή τις συνήθειες που μας βοηθούν να αυξήσουμε τα επίπεδά της, αλλά τι είναι η βιταμίνη D και ποια είναι η λειτουργία της στον οργανισμό; Η βιταμίνη D είναι μια ουσία απαραίτητη για την απορρόφηση του ασβεστίου.
Η βιταμίνη D (ή καλσιφερόλη) «είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη απαραίτητη για την ομοιόσταση του ασβεστίου και τον οστικό μεταβολισμό, πράγμα που σημαίνει ότι παίζει θεμελιώδη ρόλο στον οστικό μεταβολισμό αυξάνοντας την εντερική απορρόφηση του ασβεστίου και των φωσφορικών αλάτων, αναστέλλοντας την παραγωγή της παραθυρεοειδούς ορμόνης και τον σχηματισμό και την ανοργανοποίηση των οστών», αναφέρουν οι συγγραφείς του φαρμακοθεραπευτικού ενημερωτικού δελτίου του Τμήματος Υγείας της βασκικής κυβέρνησης.
Η βιταμίνη D διαδραματίζει επίσης απαραίτητο ρόλο στη συντήρηση των οργάνων. Ορισμένες από τις λειτουργίες στις οποίες παρεμβαίνει είναι:
- Ρύθμιση των επιπέδων ασβεστίου και φωσφόρου στο αίμα.
- Προάγει την εντερική απορρόφηση του φωσφόρου και του ασβεστίου από τις τροφές και την επαναρρόφηση του ασβεστίου στα νεφρά.
- Συμμετέχει στη σκελετική ανάπτυξη συμβάλλοντας στο σχηματισμό και την ανοργανοποίηση των οστών.
- Συμμετέχει στις διεργασίες του ανοσοποιητικού συστήματος.
- Μπορεί να έχει αντικαρκινικές ιδιότητες.
- Λειτουργίες κατά της γήρανσης.
Τι συμβαίνει αν δεν έχουμε αρκετή βιταμίνη D
Φαίνεται ξεκάθαρα ότι η βιταμίνη D είναι σημαντική για την καλή υγεία, αλλά τι συμβαίνει αν δεν έχουμε αρκετή; Ποιες είναι οι συνέπειες;
Οι συνέπειες αυτού μπορεί να είναι, μεταξύ άλλων, αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης ραχίτιδας στην περίπτωση των παιδιών και οστεοπόρωσης, υπασβεστιαιμίας (χαμηλές συγκεντρώσεις ασβεστίου στο αίμα) και οστεομαλακίας (παθολογία που αποδυναμώνει τα οστά) στην περίπτωση των ενηλίκων.
Επιπλέον, «μελέτες παρατήρησης συνδέουν την ανεπάρκεια της βιταμίνης D με πολλές χρόνιες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών παθήσεων, του διαβήτη, των αυτοάνοσων νοσημάτων και του καρκίνου». Αυτό αναφέρουν οι συντάκτες του δελτίου φαρμακοθεραπευτικών πληροφοριών του Τμήματος Υγείας της βασκικής κυβέρνησης.
Ωστόσο, οι εν λόγω ειδικοί επισημαίνουν επίσης ότι «οι πιο πρόσφατες μελέτες δεν μπόρεσαν να καταδείξουν κάποιο όφελος από τη συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης D στην πρόληψη ή την τροποποίηση της κλινικής πορείας αυτών των ασθενειών, παρά το γεγονός ότι σήμερα κερδίζει έδαφος η υπόθεση ότι η ίδια η ασθένεια είναι αυτή που οδηγεί σε μείωση των δραστηριοτήτων στην ύπαιθρο, με συνέπεια τη μείωση της έκθεσης στο ηλιακό φως και, ως εκ τούτου, σε χαμηλό επίπεδο βιταμίνης D». Η χαμηλή συγκέντρωση βιταμίνης D «θα μπορούσε επομένως να είναι συνέπεια της ίδιας της νόσου».
Η απαιτούμενη ποσότητα βιταμίνης D
Όσον αφορά τα βέλτιστα επίπεδα της βιταμίνης D στον οργανισμό, η αλήθεια είναι ότι, σύμφωνα με τις πηγές που συμβουλεύτηκαν, δεν έχουν ακόμη καθοριστεί επαρκείς τιμές της βιταμίνης D στον οργανισμό ώστε να εξασφαλίζονται όλες οι λειτουργίες της. Ακόμα κι έτσι, θεωρείται ότι δεν πρέπει να είναι μικρότερη από 20 ng/ml (50 nml/l), αν και ο τρόπος επίτευξης αυτών των ελάχιστων επιπέδων στο σύνολο του πληθυσμού είναι ακόμα υπό συζήτηση.
Πού μπορείτε να προμηθευτείτε βιταμίνη D
Πολύ λίγα τρόφιμα περιέχουν βιταμίνη D με φυσικό τρόπο, οπότε η σύνθεση μέσω του δέρματος είναι η κύρια φυσική πηγή (μέσω της δράσης των υπεριωδών ακτίνων στην 7-διυδροχοληστερόλη του δέρματος). Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, όπως αναφέρουν οι εμπειρογνώμονες της βασκικής κυβέρνησης, «τόσο η διαιτητική βιταμίνη D όσο και η βιταμίνη D που συντίθεται από το δέρμα είναι βιολογικά ανενεργές και απαιτούν ενζυμική μετατροπή σε ενεργούς μεταβολίτες». Υπό αυτή την έννοια, οι ειδικοί συμβουλεύουν την καθημερινή έκθεση στον ήλιο στο πρόσωπο και τα χέρια μεταξύ Μαρτίου και Οκτωβρίου (15 λεπτά και 30 λεπτά) και την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε βιταμίνη D ως μέτρα για την επαρκή παροχή.
Επομένως, συνιστάται η έκθεση στον ήλιο για «μικρά χρονικά διαστήματα και συχνά». Σε άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα, αναφέρουν, «η καθημερινή (ή σχεδόν καθημερινή) έκθεση του απροστάτευτου δέρματος (π.χ. χέρια και πρόσωπο) για 10-15 λεπτά τις κεντρικές ώρες της ημέρας κατά τους ανοιξιάτικους και θερινούς μήνες θα ήταν επαρκής για την αποφυγή της έλλειψης βιταμίνης D καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους». Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να πάρουν αρκετή βιταμίνη D από την έκθεση στον ήλιο.
Αν και σε μικρές δόσεις, τα τρόφιμα που περιέχουν την περισσότερη βιταμίνη D είναι αυτά ζωικής προέλευσης, όπως τα λιπαρά ψάρια, τα αυγά και το κρέας. Επιπλέον, πρέπει να σημειωθεί ότι όλο και περισσότερα τρόφιμα εμπλουτίζονται με βιταμίνη D (δημητριακά πρωινού, γαλακτοκομικά προϊόντα, ροφήματα λαχανικών κ.λπ.).