Αν ζούσε σήμερα, θα ήταν 70 ετών, όμως, το νήμα της ζωής του κόπηκε πρόωρα και τόσο άδικα…
Το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Αστροφυσικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας βρίσκεται στην ευχάριστη θέση να μοιραστεί με ολόκληρη την ακαδημαϊκή κοινότητα του Πανεπιστημίου Κρήτης και του ΙΤΕ το ψηφιοποιημένο αρχείο του Βασίλη Ξανθόπουλου, καθηγητή και πρώην Προέδρου του Τμήματος Φυσικής, με την ευκαιρία των εβδομήντα ετών από τη γέννησή του.
Για το τέλος του, οι συνάδελφοί του τονίζουν «Μια ζωή προσφοράς που τρέχει με σχετικιστική ταχύτητα μένει ξαφνικά μετέωρη, παγωμένη στην άδικη, άλογη στιγμή. Το Τμήμα Φυσικής, το από επιλογή ακαδημαϊκό του σπίτι, γονατίζει από την τραγωδία.
Σηκωνόμαστε. Συνεχίζουμε. Του το χρωστάμε».
Ο Βασίλης Ξανθόπουλος γεννήθηκε στις 8 Απριλίου 1951 στη Δράμα και έλαβε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο (ΗΠΑ) το 1978. Υπηρέτησε ως καθηγητής του Τμήματος Φυσικής και συνεργαζόμενο μέλος ΔΕΠ του ΕΚΕΚ/ΙΤΕ από το 1982, ενώ διατέλεσε Πρόεδρος του Τμήματος Φυσικής από το 1987 έως τον πρόωρο χαμό του στις 27 Νοεμβρίου 1990.
Ήταν διεθνώς γνωστός για τη συνεισφορά του στη Θεωρητική Αστροφυσική και τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας.
Το ψηφιοποιημένο αρχείο του είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα: https://xanthopoulos.physics.uoc.gr και περιλαμβάνει σημειώσεις, επιστολές, εργασίες και φωτογραφικό υλικό από τη ζωή και το έργο του, καθώς και εντυπώσεις φίλων, μαθητών και συνεργατών του για τον ίδιο.
Η σύντομη τελετή παρουσίασης του αρχείου θα γίνει διαδικτυακά σήμερα, στις 5 το απόγευμα και θα μεταδοθεί μέσω ΖΟΟΜ στη διεύθυνση: https://zoom.us/j/99194859702?pwd=MFYwNjRGTEl6NDJCelZSMzNvRUhDQT09.
Θα χαιρετίσει ο Αλέξανδρος Γεωργακίλας, Καθηγητής και Πρόεδρος Τμήματος Φυσικής.
Το θέμα «Το αρχείο του Βασίλη Ξανθόπουλου –Μια νέα ανακάλυψη μετά από 29 έτη», θα παρουσιάσει η Βασιλική Παυλίδου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Φυσικής.
H τελετή θα ολοκληρωθεί με το Σεμινάριο του Τμήματος Φυσικής και του Ινστιτούτου Αστροφυσικής-ΙΤΕ.
Θα μιλήσει ο καθ.Θεοχάρης Αποστολάτος, Τμήμα Φυσικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών με τίτλο “Could we recognize a pure relativistic black hole from gravitational wave signals?’’.
Για τη ζωή του, οι άνθρωποι που δημιούργησαν το αφιέρωμα αναφέρουν, μεταξύ άλλων «ο Βασίλης Ξανθόπουλος ήταν καθηγητής και Πρόεδρος του Τμήματος Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και ιδρυτικό μέλος της Ομάδας Αστροφυσικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, όταν έφυγε από κοντά μας πριν από 30 σχεδόν χρόνια.
Γεννημένος στις 8 Απριλίου 1951, την ημέρα που αυτή η ιστοσελίδα «ανοίγει» επίσημα προς το κοινό, ο Βασίλης θα συμπλήρωνε – αν ζούσαμε σε έναν κόσμο χωρίς βία – 70 περιστροφές στο ταξίδι του γύρω από τον Ήλιο. Και θα συνέχιζε ακόμη το ταξίδι, που ξεκίνησε από τη Δράμα, και σταμάτησε πρόωρα και τραγικά μετά από μόλις 8 χρόνια παρουσίας στο νεοϊδρυθέν οικοσύστημα του Πανεπιστημίου Κρήτης και του ΙΤΕ.
Κι όμως, τα 8 αυτά χρόνια ήταν τόσο έντονα δημιουργικά, ώστε ήταν αρκετά για να αφήσουν μια ανεξίτηλη σφραγίδα – στην Αστροφυσική στην Κρήτη, στο Πανεπιστήμιο, στην Επιστήμη. Ο Βασίλης συνεισέφερε στην ακαδημαϊκή κοινότητα με πρωτοποριακή έρευνα, διορατικές διοικητικές πρωτοβουλίες, και ποιοτικό διδακτικό ζήλο. Με το βιβλίο του για το ευρύ κοινό «Περί Αστέρων και Συμπάντων» μετέφερε με απλότητα και ακρίβεια την αστροφυσική που ίδιος αγάπησε σε όλους τους Έλληνες αναγνώστες που προβληματιζόταν για τους νόμους που καθορίζουν το δρώμενα στον νυχτερινό ουρανό».
Το έργο του
Ο Βασίλης Ξανθόπουλος όλα τα χρόνια της ακαδημαϊκής του καριέρας εργάζεται με στοχοπροσήλωση, διαπρέπει ερευνητικά, καθηλώνει με τη διδασκαλία του και εμπνέει τους φοιτητές του μέσα από την αγάπη του για την επιστήμη. Παρά το νεαρό της ηλικίας του, επηρεάζει την εξέλιξη του επιστημονικού του τομέα.
Στο πλαίσιο των ερευνητικών και ακαδημαϊκών του δραστηριοτήτων επισκέπτεται και συνεργάζεται προσωπικά με ερευνητές σε διάφορα πανεπιστήμια του εξωτερικού, τόσο στη δύση (πχ Chicago και Harvard στις ΗΠΑ, Queen’s University στον Καναδά, Max Planck Institute στη Γερμανία) όσο και στην ανατολική Ευρώπη.
Αξίζει να αναφερθούν οι επισκέψεις του σε Πανεπιστήμια όπως το State University of Moscow με το Steklov Mathematical Institute, το Institute for Space Research (IKI), το Friedmann Laboratory, καθώς και το Institute of Mathematics and Mechanisms και το Shemakha Astrophysical University στο Αζερμπαιτζάν.
Ο ίδιος περιγράφει το 1990 σε επιστολή του αλλά και στις σημειώσεις του την εμπειρία του από αυτές τις επισκέψεις. Χαρακτηριστικά αναφέρει ότι το ανθρώπινο δυναμικό είναι υψηλού επιπέδου σε θεωρητική φυσική και μαθηματικά αλλά η εργαστηριακή και υπολογιστική υποδομή είναι πενιχρή.
Για το λόγο αυτό προτείνει ότι είναι πιο ουσιαστικό οι Ρώσσοι επιστήμονες να επισκέπτονται την Ελλάδα για εβδομάδες ή και μήνες και να συνεργάζονται στενά χρησιμοποιώντας τις εδώ υποδομές καθώς οι συνθήκες διαβίωσης Ελλήνων στην Ρωσία, πάρα την εξαίρετη φιλοξενία είναι δύσκολες. Ουσιαστικά θεωρεί ότι λόγω των πολιτικών αλλαγών στην πρώην Σοβιετική Ένωση στα τέλη της δεκατιάς του 1980 οι εκεί ερευνητές αναζητούν ευκαιρίες διεξόδου προς τη δύση τις οποίες θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί η Ελλάδα λόγω της θέσης της.
Ο ίδιος πιστεύει στην αναγκαιότητα της εξωστρέφειας του Πανεπιστημίου Κρήτης και από το 1988 με επιστολές του στη Σύγκλητο του Πανεπιστημίου τονίζει τη χρησιμότητα της συμμετοχής των φοιτητών σε διακοινοτικά προγράμματα όπως το ERASMUS. Επίσης το 1988 ενημερώνει το τότε Υπουργείο Βιομηχανίας Έρευνας και Ενέργειας, ότι η Ελλάδα πρέπει να συμμετέχει ενεργά στη διαδικασία επιλογής χώρων για την εγκατάσταση των μεγάλων ερευνητικών υποδομών της Ευρώπαϊκής Ένωσης.