Συνηθίζουμε να λέμε ότι η ηλικία μας – η χρονολογική ηλικία μας που αποτυπώνεται στα κεράκια που σβήνουμε στην τούρτα μας – είναι μόνο ένας αριθμός. «Είμαι όσο νιώθω» ακούμε συχνά γύρω μας. Ε λοιπόν, ναι, δεν είμαστε όσο λέει η ταυτότητά μας αλλά όσο νιώθουμε – για την ακρίβεια όσο «νιώθουν» τα όργανά μας.
Διότι η βιολογική ηλικία των οργάνων μας, η οποία μάλιστα μπορεί να διαφέρει από το ένα όργανο στο άλλο, είναι αυτή που «χτίζει» τον κίνδυνο για την εμφάνιση πλήθους νόσων.
Διεθνής ομάδα ειδικών, με επικεφαλής ερευνητές του University College του Λονδίνου (UCL), αποφάσισε να μετρήσει αυτή ακριβώς τη βιολογική ηλικία των οργάνων μας, όπως ανέφερε πρόσφατα σε δημοσίευσή της στο ιατρικό περιοδικό «The Lancet Digital Health», με στόχο να προβλέψει πλήθος νόσων, επιτρέποντας έτσι μελλοντικά σε όσο περισσότερους ανθρώπους γίνεται να σβήνουν πολλά κεράκια στην τούρτα τους.
Φαινόμενο «ντόμινο»
Μια μέτρηση που, όπως ανέφερε στο ΒΗΜΑ-Science ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, καθηγητής στη Σχολή Επιστημών του Εγκεφάλου του UCL Μίκα Κιβιμάκι, βασίζεται σε ένα απλό τεστ αίματος, το οποίο μπορεί να προβλέψει ακόμη και 20 χρόνια νωρίτερα τον κίνδυνο για εμφάνιση 30 διαφορετικών νόσων, όπως ο καρκίνος του πνεύμονα ή οι καρδιοπάθειες.
Μάλιστα, σύμφωνα με τον ερευνητή, η επιτάχυνση της γήρανσης ενός οργάνου μπορεί να προσφέρει πρόβλεψη όχι μόνο για νόσους που πλήττουν το συγκεκριμένο όργανο, αλλά ολόκληρο το σώμα. «Τα όργανά μας λειτουργούν ως ένα ενιαίο σύστημα, αλλά μπορεί να γερνούν με διαφορετικό ρυθμό και η επιτάχυνση της γήρανσης ενός οργάνου είναι ικανή να προκαλέσει ένα «ντόμινο» που θα έχει επιπτώσεις σε άλλα όργανα. Για παράδειγμα, η μελέτη μας έδειξε ότι η γήρανση του ανοσοποιητικού συστήματος έχει τη μεγαλύτερη επίδραση σε όλα τα όργανα».
Η ερευνητική ομάδα, στην οποία συμμετείχαν επίσης το Ινστιτούτο Υγιούς Γήρανσης του UCL, το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, το Γαλλικό Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Ιατρικών Ερευνών (INSERM) και το Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, ανακάλυψε ότι ένα γρήγορο και εύκολο τεστ αίματος μπορεί να δείξει αν κάποιο όργανο γερνά ταχύτερα από το αναμενόμενο.
Ο καθηγητής Κιβιμάκι μάς εξήγησε ότι «το 2023 ερευνητές του Πανεπιστημίου Στάνφορντ με επικεφαλής τον καθηγητή Τόνι Βις-Κοράι προσδιόρισαν για πρώτη φορά τη βιολογική ηλικία διαφορετικών οργάνων με βάση πρωτεΐνες του αίματος.
Αυτή την αξιόπιστη μέθοδο χρησιμοποιήσαμε και εμείς στη μελέτη μας, στην οποία αναλύσαμε δείγματα αίματος που είχαν συλλεχθεί στα τέλη της δεκαετίας του 1990 από 6.235 υγιείς ενηλίκους ηλικίας 45 ως 69 ετών και διατηρούνταν στους -80 βαθμούς Κελσίου, στο πλαίσιο της βρετανικής μελέτης Whitehall II». Η μακροπρόθεσμη αυτή μελέτη ξεκίνησε το 1985 και συνεχίζεται με επικεφαλής τώρα τον καθηγητή Κιβιμάκι.
Προσδιορισμός της ηλικίας 9 οργάνων
Με βάση αυτά τα δείγματα οι ερευνητές προσδιόρισαν τη βιολογική ηλικία διαφορετικών οργάνων και συγκεκριμένα της καρδιάς, των αιμοφόρων αγγείων, του ήπατος, του ανοσοποιητικού συστήματος, του παγκρέατος, των νεφρών, των πνευμόνων, του εντέρου, του εγκεφάλου αλλά και ολόκληρου του σώματος. «Είδαμε ότι απαιτείται διαφορετικός αριθμός πρωτεΐνων του αίματος για να προσδιοριστεί η βιολογική ηλικία του κάθε οργάνου.
Για παράδειγμα, χρειάζονταν 202 πρωτεΐνες για τον προσδιορισμό της βιολογικής ηλικίας του εγκεφάλου, 173 πρωτεΐνες για τον προσδιορισμό της ηλικίας του ανοσοποιητικού συστήματος, 113 για τον προσδιορισμό της ηλικίας του ήπατος, αλλά μόλις 10 για τον προσδιορισμό της ηλικίας της καρδιάς και 9 για την ηλικία των πνευμόνων. Συνολικά για τον προσδιορισμό της βιολογικής ηλικίας ολόκληρου του σώματος αναλύσαμε 3.907 πρωτεΐνες».
Εχοντας προσδιορίσει τη βιολογική ηλικία των οργάνων, οι ερευνητές υπολόγισαν τη διαφορά με τη χρονολογική ηλικία τους και είδαν ότι συχνά διαφορετικά όργανα γερνούσαν με διαφορετικούς ρυθμούς στο ίδιο άτομο. Η υγεία των εθελοντών παρακολουθήθηκε επί 20 έτη μέσω των επίσημων ιατρικών φακέλων τους. Στο τέλος της περιόδου παρακολούθησης οι εθελοντές ήταν ηλικίας 65-89 ετών και πολλοί από αυτούς είχαν πλέον διαγνωσθεί τουλάχιστον με μία από τις νόσους που συνδέονται με το γήρας.
«Κλειδί» τα 3 χρόνια διαφορά
Η ανάλυση των ερευνητών αποκάλυψε ότι η ταχεία γήρανση των οργάνων μπορούσε να προσφέρει πρόβλεψη του κινδύνου 30 διαφορετικών νόσων σε διάστημα 20 ετών σε άτομα που όταν ξεκίνησε η μελέτη ήταν υγιή. «Συνολικά είδαμε ότι μια αύξηση της βιολογικής ηλικίας ενός οργάνου κατά 3 χρόνια σε σύγκριση με τη χρονολογική ηλικία του αύξανε σημαντικά τον κίνδυνο νόσων.
Για παράδειγμα, ένα άτομο του οποίου οι πνεύμονες ήταν τρία χρόνια μεγαλύτεροι βιολογικώς σε σύγκριση με τη χρονολογική ηλικία τους αντιμετώπιζε σχεδόν 40% υψηλότερο κίνδυνο πνευμονοπαθειών όπως οι λοιμώξεις, η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια και ο καρκίνος του πνεύμονα σε σύγκριση με ένα άτομο στο οποίο η βιολογική ηλικία των πνευμόνων ταυτιζόταν με τη χρονολογική. Το ποσοστό κινδύνου νόσων σε ό,τι αφορούσε το ήπαρ που ήταν τρία έτη μεγαλύτερο βιολογικώς σε σχέση με τη χρονολογική ηλικία του ήταν 20%» ανέφερε ο καθηγητής.
Ενα αναπάντεχο εύρημα της μελέτης ήταν ότι τον μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας αντιμετώπιζαν τα άτομα των οποίων το ανοσοποιητικό σύστημα γερνούσε ταχύτερα από το φυσιολογικό και όχι τα άτομα τα οποία παρουσίαζαν ταχύτερη γήρανση του εγκεφάλου στη μέση ηλικία. Κατά τους ερευνητές, το εύρημα αυτό δείχνει πως οι φλεγμονώδεις διεργασίες που λαμβάνουν χώρα στον οργανισμό παίζουν ρόλο-«κλειδί» στην ανάπτυξη νευροεκφυλιστικών νόσων.
Ενα άλλο ενδιαφέρον αποτέλεσμα της ανάλυσης ήταν πως η υγεία των νεφρών ενός ατόμου συνδεόταν ισχυρά με την υγεία των υπόλοιπων οργάνων. «Τα άτομα με ταχεία νεφρική γήρανση είχαν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν αργότερα στη ζωή τους αγγειακή νόσο, διαβήτη τύπου 2 και ηπατοπάθειες.
Την ίδια στιγμή η βιολογική γήρανση σχεδόν όλων των άλλων οργάνων προέβλεπε αυξημένο κίνδυνο νεφροπάθειας» σημείωσε ο επικεφαλής της μελέτης. Τα όργανά μας λοιπόν λειτουργούν σαν μια ορχήστρα και η οποιαδήποτε παραφωνία σε κάποιο από αυτά χαλάει την αρμονία του συνόλου.
Η ερευνητική ομάδα «ενορχηστρώνει» τώρα τα επόμενα βήματά της τα οποία αφορούν τον εντοπισμό συγκεκριμένων παραγόντων που επιταχύνουν τη βιολογική γήρανση των ανθρώπινων οργάνων. Απώτερος στόχος όλης αυτής της προσπάθειας, όπως κατέληξε ο καθηγητής Κιβιμάκι, είναι «να συμβάλουμε ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να παραμένουν υγιείς όσο περισσότερο γίνεται παρά την πάροδο του χρόνου». Κοινώς να αφήνουν τα κεράκια στην τούρτα τους να είναι μόνο ένας αριθμός…
Προς εξατομικευμένη πρόληψη νόσων
Επί μακρόν η μέτρηση των βιοδεικτών του αίματος αφορούσε έναν βιοδείκτη τη φορά, γεγονός που καθιστούσε τη διαδικασία δύσκολη, χρονοβόρα και ακριβή. Την τελευταία δεκαετία όμως η πρόοδος της τεχνολογίας επέτρεψε την ταυτόχρονη ανάλυση χιλιάδων πρωτεϊνών σε ένα και μόνο δείγμα αίματος.
Παρά ταύτα, σύμφωνα με τον καθηγητή Κιβιμάκι, η διαδικασία και σήμερα συνεχίζει να έχει υψηλό κόστος. «Η μέτρηση μεγάλου αριθμού πρωτεϊνών στο πλάσμα του αίματος είναι ακριβή ενώ και η εκτίμηση της βιολογικής ηλικίας των οργάνων με βάση αυτές τις πρωτεΐνες πρέπει να γίνεται ξεχωριστά για το κάθε όργανο. Στα χρόνια που έρχονται εκτιμούμε ότι χάρη στην επιστημονική και τεχνολογική πρόοδο το κόστος θα μειωθεί.
Σε κάθε περίπτωση, τα νέα ευρήματα σηματοδοτούν μια στροφή προς την εξατομικευμένη και αποτελεσματική πρόληψη νόσων η οποία θα επιτρέπει τη λήψη στοχευμένων προληπτικών μέτρων και παρεμβάσεων κομμένων και ραμμένων στο προφίλ κινδύνου για ασθένειες του κάθε ανθρώπου».
Πηγή: tovima.gr