Ο Χαράλαμπος Φασουλάς μιλά στην “Π” για την ανακάλυψη που αλλάζει τα δεδομένα της Παλαιοντολογίας
Πρόγονος του ανθρώπου πάτησε στην Κρήτη πριν από 5,7 εκ. χρόνια. Μέσα σε αυτή τη μικρή πρόταση κρύβεται μία τεράστια ανακάλυψη επιστημόνων που ανατρέπει τα μέχρι σήμερα δεδομένα της Παλαιοντολογίας και βάζει την Κρήτη στο μικροσκόπιο ερευνητών από ολόκληρο τον κόσμο.
Ο υπεύθυνος Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, κ. Χαράλαμπος Φασουλάς, μιλά στην «Π» για την ανακάλυψη στην Κρήτη των παλαιότερων ιχνών ανθρώπινης βάδισης που βρέθηκαν ποτέ στην ιστορία!
Η έρευνα είναι τόσο ρηξικέλευθη που πολεμήθηκε από επιστήμονες που βρίσκονται στην Αφρική.
Η δημοσίευση που αλλάζει τον κόσμο
Τα αποτελέσματα της μελέτης απολιθωμένων ευρημάτων από την περιοχή Καστελίου Χανίων τα οποία θέτουν υπό αμφισβήτηση την επικρατούσα θεώρηση για την πορεία εξέλιξης του ανθρώπινου είδους δημοσιεύθηκαν στις 31 Αυγούστου από περιοδικό του οίκου Elsevier.
Τα ίχνη δίποδης βάδισης που είχαν βρεθεί τυχαία το 2002 από τον Πολωνό παλαιοντολόγο Gerard Gierlinski άρχισαν να μελετούνται συστηματικά από τον μαθητή του Grzegorz Niedzwiedzki το 2010 οπότε και διαπιστώθηκε ότι μάλλον ανήκουν σε πρόγονο του ανθρώπου.
Η πολυεθνική ερευνητική ομάδα που συστάθηκε στη συνέχεια από το Πανεπιστήμιο της Ουψάλα της Σουηδίας μελέτησε τα ίχνη και πιστοποίησε ότι πρόκειται για δίποδη βάδιση κάποιου άγνωστου προγονικού είδους του ανθρώπου που δημιουργήθηκε πριν από 5,7 εκατομμύρια χρόνια, γεγονός που τα κατατάσσει ως τα παλιότερα που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα. Έτσι αμφισβητείται η θεωρία ότι το ανθρώπινο είδος εμφανίστηκε και εξελίχθηκε στην Αφρική πριν από 6 περίπου εκατομμύρια χρόνια και πολύ αργότερα εξαπλώθηκε στις άλλες ηπείρους.
Τα δεδομένα από το Καστέλι υποστηρίζονται και από τη σχετικά πρόσφατη τοποθέτηση ίδιας ηλικίας απολιθωμάτων του είδους του Graecopithecus, που βρέθηκαν στη βόρεια Ελλάδα και τη Βουλγαρία, στα προγονικά είδη του ανθρώπου και όχι των πιθήκων όπως πιστεύαμε παλιά.
Στη διεθνή ερευνητική ομάδα συμμετείχαν από την Ελλάδα δύο επιστήμονες, ο έφορος Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας κ. Αθανάσιος Αθανάσιου και ο κ. Φασουλάς.
Τη δημοσίευση μπορεί να τη βρει κανείς στο
https://www.sciencedaily.com/releases/2017/08/170831134221.htm
Χ. Φασουλάς στην “Π”: “Υπήρξε έντονη αντίδραση από ομάδα επιστημόνων”
Για την έρευνα που ουσιαστικά φέρνει τον άνθρωπο νωρίτερα στην Ευρώπη από ό,τι οι επιστήμονες πίστευαν μέχρι σήμερα, μιλά στην «Π» ο κ. Φασουλάς.
Το κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:
Γιατί λέτε ότι η έρευνά σας αλλάζει τα δεδομένα για την πορεία του ανθρώπινου είδους όπως την ξέραμε μέχρι σήμερα;
«Τα νέα δεδομένα που έχουμε προέρχονται και συμπληρώνουν την ανακοίνωση που έγινε πριν από δύο μήνες ότι ένα είδος που είχαμε βρει στη Θεσσαλονίκη και τη Βουλγαρία, το Γκρεκοπίθηκο, και το θεωρούσαμε προγονική μορφή των πιθήκων, τώρα το κατατάσσουν πλέον στην προγονική μορφή του ανθρώπου. Αυτά λοιπόν τα απολιθώματα του Γκρεκοπίθηκου είναι ίδιας ηλικίας με τις πατημασιές που έχουμε βρει στην περιοχή του Καστελίου.
Ουσιαστικά μας λένε ότι αυτό που υποστήριζαν οι περισσότεροι επιστήμονες, ότι ναι μεν ο άνθρωπος και τα παλιότερά του ίχνη ξεκινούν από την Αφρική αλλά οι παλιές απόψεις λέγανε ότι παρέμεινε στην Αφρική και μετανάστεψε πάρα πολύ αργότερα, δηλαδή τα τελευταία 2 εκ χρόνια. Άρα, στην ουσία εμφανίστηκε, εξελίχθηκε για 3 με 4 εκ χρόνια στην Αφρική και πολύ πιο πρόσφατα μετακινήθηκε σε άλλες ηπείρους.
Αυτά τα δύο δεδομένα, και ο Γκρεκοπίθηκος και από την περιοχή του Καστελίου, έρχονται να μας πουν ότι μάλλον είχε ξεκινήσει τη μετανάστευση πολύ πιο νωρίς, αυτή είναι η μία περίπτωση, ή οι πρόγονοι του ανθρώπου ή κάποιες προγονικές του μορφές να εξελίσσονταν παράλληλα σε διαφορετικές περιοχές και στην Αφρική και τη Νότιο Ευρώπη. Το πιο πιθανό είναι βέβαια ότι απλά είχαμε πολύ πιο νωρίς αυτή τη μετανάστευση του προγόνου του ανθρώπου από την Αφρική, και αυτή είναι η βασική διαφορά».
Τώρα τι αλλάζει για τους επιστήμονες;
«Αλλάζει πολλά ουσιαστικά. Εμείς θεωρούσαμε ότι ο πρόγονος του ανθρώπου εμφανίστηκε στην Ευρώπη πριν 2 εκ. χρόνια, τώρα πλέον τα δεδομένα αλλάζουν, που σημαίνει ότι πολύ πιο παλιά ο άνθρωπος βρέθηκε σε αυτή την περιοχή, άρα ενδεχομένως θα μπορούμε να βρούμε και άλλες θέσεις παλιότερης ηλικίας, όπου θα έχουμε απολιθώματα προγόνων του ανθρώπου και ίσως κάποια παλιότερα ευρήματα κάποια στιγμή να τα βρούμε με κάποια διαφορετική ματιά. Αλλάζει τον τρόπο που θεωρούσαμε ότι ο άνθρωπος εμφανίστηκε και επεκτάθηκε στον υπόλοιπο κόσμο.
Επίσης, το δεδομένο το συγκεκριμένο είναι ότι αυτά τα απολιθώματα, αυτές οι πατημασιές είναι οι παλιότερες που έχουν βρεθεί από πρόγονο του ανθρώπου, γιατί οι αμέσως παλιότερες είναι 3,7 εκ. χρόνων, 2 εκ. χρόνια πιο νέες, που έχουν βρεθεί στην Τανζανία».
Για την Κρήτη τι σημαίνει η ανακάλυψή σας;
«Στην Κρήτη ουσιαστικά επιβεβαιώνει αυτό που γνωρίζαμε και από άλλα δεδομένα, ότι δηλαδή εκείνη την περίοδο η Κρήτη ήταν ενωμένη με την Πελοπόννησο, δεν ήταν ακόμα νησί, ήταν ουσιαστικά η άκρη μιας χερσονήσου που ξεκινούσε από την Κεντρική Ελλάδα, περνούσε Πελοπόννησο και έφτανε μέχρι Κρήτη. Όπως διάφορα είδη πέρασαν από την ηπειρωτική Ελλάδα παλιότερα, πριν από 11- 12 εκ. χρόνια στην Κρήτη, έτσι φαίνεται ότι και αυτός ο πρόγονος του ανθρώπου προφανώς προλαβε και πέρασε στην Κρήτη πριν η Κρήτη απομονωθεί και γίνει ένα νησί, αυτό έγινε γύρω στα 5 περίπου εκ. χρόνια.
Αυτό είναι το δεδομένο που έχουμε. Στην ίδια θέση που υπάρχουν αυτές οι πατημασιές είχαμε και το εύρημα με την πατημασιά της ύαινας, που ήταν ίδιας ηλικίας, και ήταν η πρώτη φορά που είχαμε απόδειξη ότι μεγάλα σαρκοφάγα θηλαστικά υπήρχαν στο νησί. Δεν έχουμε βρει στην Κρήτη άλλα απολιθώματα από μεγάλα σαρκοφάγα και ήταν η πρώτη απόδειξη που βρήκαμε από την ίδια περιοχή. Αυτό ουσιαστικά αυξάνει τη σημασία και την αξία της περιοχής και μας δείχνει ότι μπορεί με περαιτέρω έρευνα να βρεθούν και άλλα δεδομένα στον ίδιο χώρο, στον ευρύτερο χώρο της Κισσάμου».
Ποιο είναι το επόμενό σας βήμα;
«Ακριβώς ο στόχος αυτής της ερευνητικής ομάδας ήταν να δημοσιευτούν τα δεδομένα γιατί υπήρξε μια πολύ έντονη άρνηση να τα αποδεχτεί μια συγκεκριμένη ομάδα επιστημόνων αυτά τα δεδομένα κι έτσι καθυστέρησε λίγο η δημοσίευση αυτών των στοιχείων».
Δηλαδή ήταν αντίθετοι;
«Ναι, υπήρξε μια αντίθεση που βασιζόταν σε αυτό το δεδομένο που σας είπα πριν. Ότι «αποκλείεται ο άνθρωπος στην Ευρώπη να ήταν τόσο παλιά. Άρα λοιπόν αυτά τα στοιχεία που έχετε δεν είναι προγονική μορφή του ανθρώπου». Αυτή ήταν μια κριτική που έγινε από κάποιους επιστήμονες ουσιαστικά που δουλεύουν στην Αφρική και είναι κορυφαίοι στα θέματα της ανθρωπολογίας, που δεν δεχόταν ότι θα μπορούσε ο άνθρωπος να είχε μεταναστεύσει νωρίτερα εκτός Αφρικής. Αυτό καθυστέρησε και τη δημοσίευση αυτών των δεδομένων. Όμως, οι συγκρίσεις οι δικές μας έδειξαν ότι δεν μπορεί να είναι κάτι άλλο. Ταιριάζει πάρα πολύ με την προγονική μορφή του ανθρώπου, δεν έχει καμία σχέση με τους προγόνους των πιθήκων, είναι εντελώς διαφορετική η μορφολογία του ποδιού. Έλεγαν για άλλα θηλαστικά, όπως οι αρκούδες, που δεν έχουν καμία σχέση με τα ευρήματα.
Έτσι, είναι πάρα πολύ σημαντικό και ανοίγει ουσιαστικά την έρευνα σε αυτό το κομμάτι, του πότε εμφανίστηκε ο άνθρωπος και πώς εξαπλώθηκε πέρα από την Αφρική, ενώ θεωρούσαμε ότι αυτό έγινε τα τελευταία 2 εκ. χρόνια, τώρα αυτό πάει πίσω άλλα 3 εκ. χρόνια. Που σημαίνει ότι ανοίγει πλέον το πεδίο για περισσότερη έρευνα πάνω σε αυτό το κομμάτι και εμάς ο στόχος της ομάδας είναι να συνεχίσουμε την έρευνα στην περιοχή για να δούμε τι άλλα δεδομένα μπορεί να δώσει και πέρα από τις συγκεκριμένες πατημασιές τι έχει.
Πέρα από την πατημασιά της ύαινας υπάρχουν ακόμα άλλες θέσεις που υπάρχουν πατημασιές από βοειδή, από αντιλόπες. Άρα, οι συνθήκες που επικρατούσαν εκείνη την περίοδο στο συγκεκριμένο χώρο επέτρεψαν τη διατήρηση αυτών των ιχνών και έτσι ενδεχομένως με μεγαλύτερη, πιο λεπτομερειακή και συστηματική έρευνα να ανακαλυφθούν ακόμα περισσότερα στοιχεία. Ο στόχος της ομάδας από δω και πέρα με αυτό το δεδομένο είναι να συνεχίσουμε πιο συστηματικά και με μεγαλύτερη λεπτομέρεια τη μελέτη της συγκεκριμένης περιοχής, ενδεχομένως για να βρούμε περισσότερες θέσεις με αντίστοιχα αποτυπώματα, αποτυπώματα άλλων ειδών ή οτιδήποτε μπορεί να σχετιστεί πλέον με τα είδη που ζούσαν στην περιοχή».
Αυτό σημαίνει ότι οι επιστήμονες στο εξής βάζουν στο μικροσκόπιο την Κρήτη;
«Ναι, είναι πολύ πιθανόν πέρα από τη δική μας ομάδα και οι άλλες ομάδες να έρθουν να δουλέψουν στην περιοχή».