Την παραίτησή τους από το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Καινοτομίας και Τεχνολογίας ανακοίνωσαν ο κ. Σπύρος Αρταβάνης Τσάκωνας, καθηγητής Κυτταρικής Βιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και ο κ. Άγγελος Χανιώτης καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας στο Ινστιτούτου Προηγμένων Μελετών του Πανεπιστημίου του Πρίνστον, αντιδρώντας με τον τρόπο αυτό στην απουσία στρατηγικής εκ μέρους του Υπουργείου Ανάπτυξης και ευρύτερα της κυβέρνησης.
Οι δύο παραιτηθέντες είναι Έλληνες επιστήμονες με λαμπρή καριέρα στο εξωτερικό, οι οποίοι ανέλαβαν ρόλο στο ΕΣΕΤΕΚ που αποτελεί το ανώτατο γνωμοδοτικό όργανο της πολιτείας σε ό,τι αφορά τη χάραξη εθνικής στρατηγικής για την έρευνα, την τεχνολογία και την ανάπτυξη της καινοτομίας με στόχο να προσφέρουν στη χώρα.
Στην επιστολή του ο κ. Χανιώτης που συνδιευθύνει την ανασκαφή, που ξεκίνησε το 2021, στην αρχαία Λύττο, στην Κρήτη, τονίζει χαρακτηριστικά ότι η έρευνα δεν είναι μόνο θέμα χρημάτων. «Είναι -υπογραμμίζει- θέμα συντονισμού και οργάνωσης μυαλών.
Ένας Κινέζος με ελάχιστους πόρους γονάτισε τους κολοσσούς της τεχνητής νοημοσύνης. Η Ελλάδα διαθέτει αυτό το δυναμικό. Το χάνει εξαιτίας πλήρους απουσίας συντονισμού της έρευνας και την εποπτεία φορέων έρευνας από πληθώρα Υπουργείων (Ανάπτυξης, Παιδείας, Πολιτισμού κλπ.)».
Στην επιστολή του τονίζει:
«Με την παρούσα υποβάλλω την παραίτησή μου από μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας από την 1η Φεβρουαρίου 2025. Κατανοώ απόλυτα τους λόγους που έχουν οδηγήσει και σένα στην απόφαση να παραιτηθείς από τη θέση του Προέδρου.
Πριν από δύο χρόνια δέχτηκα την πρόσκλησή σου να γίνω μέλος του ΕΣΕΤΕΚ με μεγάλη προθυμία και παρά πληθώρα άλλων υποχρεώσεων.
Είχα την προσδοκία ότι η πολυετής εμπειρία μου από τη συμμετοχή μου σε ανώτατα συμβούλια έρευνας στην Αυστρία (Επιστημονικό Συμβούλιο της Αυστριακής Ακαδημίας), το Βέλγιο (Fonds de la Recherche Scientifique) και την Ιταλία (Comitato Nazione dei Garanti per la Ricerca), από την υπηρεσία μου ως αντιπρύτανη του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, από τη συμμετοχή μου στο Ανώτατο Συμβούλιο της Εθνικής Αρχής για την Ανώτατη Εκπαίδευση και από τη διαχείριση ερευνητικών προγραμμάτων πολλών εκατομμυρίων, χρηματοδοτούμενων μεταξύ άλλων από το European Research Council, το National Endowment of the Humanities, το Packard Humanities Institute και την Deutsche Forschungsgemeinschaft, θα μπορούσε να φανεί χρήσιμη στην καλύτερη οργάνωση και ανάπτυξη της έρευνας και στην πατρίδα μου.
Δυστυχώς αυτή η προσδοκία δεν επαληθεύθηκε, παρά τις δικές σου φιλότιμες προσπάθειες ως προέδρου και την εξαιρετική και υψηλότατου επιπέδου συνεργασία με τα άλλα μέλη του ΕΣΕΤΕΚ και τα μέλη του Τομεακού Συμβουλίου για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες.
Δεν είχα βέβαια την απαίτηση η κυβέρνηση να αποδεχθεί τις εισηγήσεις του ΕΣΕΤΕΚ, αλλά την ελπίδα ότι το αρμόδιο υπουργείο θα ενδιαφερόταν για μια στοιχειώδη ανταλλαγή απόψεων, θα ανταποκρινόταν είτε θετικά είτε αρνητικά στις εισηγήσεις του και εν πάση περιπτώσει δεν θα το αντιμετώπιζε με παγερή αδιαφορία.
Αναφέρω ως παραδείγματα την επί μήνες σιγή του Υπουργείου στην πρόταση επιβράβευσης 10 ερευνητικών ιδρυμάτων λόγω αριστείας, μετά από χρονοβόρα αξιολόγηση, και το γεγονός ότι το ΕΣΕΤΕΚ πληροφορήθηκε από τις εφημερίδες σημαντικές αποφάσεις για την οργάνωση της έρευνας στον κρίσιμο τομέα της τεχνητής νοημοσύνης.
Είμαι πλέον πεπεισμένος ότι το ΕΣΕΤΕΚ δεν μπορεί να έχει ουσιαστικό ρόλο στη στρατηγική της έρευνας στην Ελλάδα και ο ρόλος του περιορίζεται στο να προτείνει επιτροπές για εκλογές διευθυντών ινστιτούτων και αξιολογητές για αξιολογήσεις που στη συνέχεια θα αγνοηθούν.
Δεν είμαι διατεθειμένος να αφιερώσω άλλο χρόνο, σε βάρος της δικής μου έρευνας, του ελεύθερου χρόνου μου και των υποχρεώσεών μου απέναντι στο Institute for Advanced Study, για ένα όργανο που στη σημερινή του θεσμική μορφή αδυνατεί να συμβάλει στην ανάπτυξη της έρευνας.
Κατά τη γνώμη μου, το ΕΣΕΤΕΚ θα πρέπει να αποκτήσει άλλη δομή και ρόλο, να οργανωθεί ως ανεξάρτητη αρχή, που δεν θα καλείται από την κυβέρνηση να τη συμβουλεύσει για θέματα έρευνας όποτε η κυβέρνηση το θεωρεί σκόπιμο, αλλά θα έχει ουσιαστικό ρόλο στη διαμόρφωση στρατηγικής. Επαναλαμβάνω ότι μια εκλεγμένη κυβέρνηση δεν είναι υποχρεωμένη να υιοθετεί τις απόψεις ειδικών.
Είναι όμως υποχρεωμένη να τη ζητά, ώστε οι πολίτες να μπορούν να κρίνουν τις αποφάσεις που λαμβάνει, είτε με σύμφωνη γνώμη των ειδικών είτε όχι. Φεύγοντας από το ΕΣΕΤΕΚ θα επαναλάβω αυτό που χωρίς αποτέλεσμα έχω γράψει σε πολλά άρθρα.
Η έρευνα δεν είναι μόνο θέμα χρημάτων. Είναι θέμα συντονισμού και οργάνωσης μυαλών. Ένας Κινέζος με ελάχιστους πόρους γονάτισε τους κολοσσούς της τεχνητής νοημοσύνης. Η Ελλάδα διαθέτει αυτό το δυναμικό. Το χάνει εξαιτίας πλήρους απουσίας συντονισμού της έρευνας και την εποπτεία φορέων έρευνας από πληθώρα υπουργείων (Ανάπτυξης, Παιδείας, Πολιτισμού κλπ.).
Π.χ. το μόνο ερευνητικό ινστιτούτο που διαθέτει η Ελλάδα στο εξωτερικό, το Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών στη Βενετία, υπάγεται στο Υπουργείο Εξωτερικών. Η επιστημονική κοινότητα συμφωνεί ότι χρειάζεται ενιαίος φορέας για την έρευνα, στην ιδανική περίπτωση με τη δημιουργία Υπουργείου Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας.
Στέλνω την επιστολή της παραίτησής μου και στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή. Τα μέλη της Βουλής των Ελλήνων έχουν τη συνταγματική υποχρέωση να ασκούν κοινοβουλευτικό έλεγχο. Ελπίζω να το πράξουν σε αυτόν τον κρίσιμο για τη χώρα μας τομέα».