Φως σε μια σοβαρή περιβαλλοντική αδικία που σχετίζεται με τη θερμική καταπόνηση σε 14 μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις, μεταξύ των οποίων και η Αθήνα, ρίχνει μια νέα μελέτη, υπό τoν συντονισμό του Πολυτεχνείου του Βερολίνου (TU Berlin), σε συνεργασία με το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) και άλλα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα.
Το σχετικό άρθρο στην έγκυρη επιστημονική επιθεώρηση “Nature Cities” δείχνει ότι οι κίνδυνοι για την υγεία που σχετίζονται με τη θερμότητα κατανέμονται άνισα στον πληθυσμό, με τις ευάλωτες ομάδες να είναι σε ιδιαίτερα μειονεκτική θέση.
Η καθηγήτρια Birgit Kleinschmit και η ομάδα της από το Πολυτεχνείο του Βερολίνου, μαζί με άλλους Ευρωπαίους επιστήμονες, συμπεριλαμβανομένου του Δρ. Νεκτάριου Χρυσουλάκη από το Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών του ΙΤΕ, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι σε όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις που μελετήθηκαν, οι κάτοικοι χαμηλού εισοδήματος, ενοικιαστές, μετανάστες και άνεργοι, έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε υπαίθριους χώρους αστικού πρασίνου με φυσικό δροσισμό, καθώς συνήθως διαμένουν σε παλιές κατοικίες υποβαθμισμένων περιοχών του κέντρου (και όχι σε περι-αστικές περιοχές όπως εικάζεται).
Αντίθετα, οι κάτοικοι με μεγαλύτερα εισοδήματα, ντόπιοι και ιδιοκτήτες κατοικιών, ωφελούνται δυσανάλογα από την ευεργετική επίδραση των αστικών πράσινων χώρων, οι οποίοι προσφέρουν φυσική ψύξη μέσω της σκίασης και της εξατμισοδιαπνοής, που παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση της θερμικής καταπόνησης.
«Το Ηράκλειο είχε τα μέσα»
Απαντώντας στο ερώτημα αν η ελληνική παροιμία «όπου φτωχός κι η μοίρα του» επιβεβαιώνεται και περιβαλλοντικά, ο κ. Χρυσουλάκης τόνισε μιλώντας στην «Π»:
«Κάπως έτσι είναι τα πράγματα, απλώς εμείς δίνουμε κάποιες ποσοτικές εκτιμήσεις σε ένα πανευρωπαϊκό στάδιο, δεν αφορά μόνο την Ελλάδα.
Έμμεσα συμμετέχει το Ηράκλειο, γιατί το μοντέλο που δημιουργήθηκε αξιολογήθηκε στο Ηράκλειο, γιατί η Αθήνα δεν έχει τον απαραίτητο εξοπλισμό, τον οποίο διαθέτει μόνο το ΙΤΕ. Αξιολογήθηκε λοιπόν στο Ηράκλειο και εφαρμόστηκε στην Αθήνα και σε άλλες μεγάλες πόλεις».
Όπως διευκρινίζει ο κ. Χρυσουλάκης, το μοντέλο μάς δίνει κάποια στοιχεία για το Ηράκλειο όσον αφορά στη βλάστηση, αλλά κυρίως η μελέτη ασχολήθηκε με μεγάλες πόλεις. «Μπορεί να εφαρμοστεί και σε μικρές πόλεις» επισημαίνει ο καθηγητής, «απλώς στη μελέτη αυτή δεν συμπεριελήφθησαν πόλεις του μεγέθους του Ηρακλείου. Μας ενδιέφερε η Αθήνα, όμως η αξιολόγηση δεν μπορούσε να γίνει εκεί με μετρήσεις και παρατηρήσεις γιατί δεν υπήρχε ο κατάλληλος εξοπλισμός, οπότε έγινε στο Ηράκλειο».
Ποσοτικές εκτιμήσεις
Η μελέτη, όπως επισημαίνει ο καθηγητής, ποσοτικοποιεί τις πληροφορίες. «Στο εργαστήριο κάνουμε ανάλυση δορυφορικών εικόνων, κάποιος βλέπει την κατανομή της αστικής δομής και μπορεί να διακρίνει τους χώρους πρασίνου ή ποια είναι η πυκνότητα δόμησης, οπότε περιμέναμε τα ευρήματα.
Το μοντέλο ποσοτικοποιεί την εκτίμηση σε ό,τι αφορά τις υπηρεσίες που προσφέρει η βλάστηση. Δηλαδή πώς συμβάλλει αυτή στη θερμική καταπόνηση. Αυτό γίνεται με δύο τρόπους, με σκίαση και την εξατμισοδιαπνοή. Είναι δύο διαφορετικοί μηχανισμοί τους οποίους συνδυάζουμε στο ποσοτικό μοντέλο που δημιουργήθηκε.
Μ’ αυτόν τον τρόπο μπορούμε να βγάλουμε ποσοτικά συμπεράσματα για τις πόλεις αυτές. Φυσικά τα συνδυάζουμε με δεδομένα κοινωνικο-οικονομικά, τα οποία προκύπτουν όχι από δορυφόρους, αλλά από τις στατιστικές υπηρεσίες διαφόρων κρατών».
Κύρια αιτία θανάτων
Η θερμική καταπόνηση αποτελεί την κύρια αιτία θανάτων που αποδίδονται σε παράγοντες σχετικούς με το κλίμα στην Ευρώπη. Τα τελευταία χρόνια, η Ευρώπη έχει πληγεί από σοβαρούς καύσωνες, ενώ οι κλιματικές προσομοιώσεις προβλέπουν μια αύξηση της συχνότητας και της έντασής τους στο μέλλον.
Οι μεγάλες πόλεις επηρεάζονται περισσότερο όπου η αστική δομή και λειτουργία εντείνουν την αύξηση της θερμοκρασίας. Έτσι, ο κίνδυνος θερμοπληξίας σε περιπτώσεις καυσώνων για τις ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες είναι αυξημένος, καθώς συχνά δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν το κόστος παθητικών ή ενεργητικών μέσων ψύξης.
Ανάγκη για αλλαγή πολιτικής
Τα αποτελέσματα της μελέτης υπογραμμίζουν την ανάγκη για μέτρα πολιτικής τα οποία θα δημιουργήσουν και θα κατανείμουν πιο δίκαια τους χώρους πρασίνου στις αστικές περιοχές. Οι επενδύσεις στους αστικούς πράσινους χώρους, σε συνδυασμό με τη στοχευμένη υποστήριξη των ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στην αντιμετώπιση των συνεπειών της θερμικής καταπόνησης στην υγεία.
Ο παρακάτω σύνδεσμος οδηγεί στο σχετικό άρθρο στο Nature Cities υπό τον τίτλο: “Unprivileged groups are less served by green cooling services in major European urban areas”
Διοργανικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών
Αιτήσεις για το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Ανάλυση Δεδομένων & Μηχανή-Στατιστική Μάθηση» για το σχολικό έτος 2024-2025 δέχονται το Τμήμα Μαθηματικών & Εφαρμοσμένων Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Κρήτης, το Τμήμα Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, το Ινστιτούτο Εφαρμοσμένων & Υπολογιστικών Μαθηματικών (IACM) του FORTH και το FORTH-Institute of Computer Science. Επίσημη γλώσσα του προγράμματος με τίτλο «Data Analysis and Machine-Statistical Learning (DAMSL)» είναι τα αγγλικά.
Η προθεσμία υποβολής αιτήσεων λήγει στις 3 Ιουνίου 2024. Το πρόγραμμα δέχεται υποψήφιους με ισχυρό υπόβαθρο στα μαθηματικά, την πληροφορική, τη μηχανική, τη στατιστική και τα εφαρμοσμένα μαθηματικά. Οι κατάλληλοι υποψήφιοι θα πρέπει να είναι κάτοχοι πρόσφατου πανεπιστημιακού πτυχίου σε οποιονδήποτε από τους παραπάνω ή παρόμοιους κλάδους. Περισσότερες πληροφορίες: https://mscs.uoc.gr/damsl/