Τεχνολογίες λέιζερ χρησιμοποιεί το ΙΤΕ για την παρακολούθηση εκπομπών αερίων ρύπων από χρήση γεωργικής γης.
Αναλυτικά, η ομάδα Εφαρμογών Φωτονικής στην Αγροδιατροφή και στο Περιβάλλον του Ινστιτούτου Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, αξιοποιώντας την τεχνογνωσία που κατέχει σε θέματα αλληλεπίδρασης του φωτός με την ύλη, έχει αναπτύξει συστήματα λέιζερ υψηλής ακρίβειας για μετρήσεις της συγκέντρωσης αερίων που εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα και συντελούν στο «Φαινόμενο του Θερμοκηπίου».
Οι εκπομπές αυτές είναι βασική αιτία της «Κλιματικής Αλλαγής» με τις γνωστές αρνητικές επιπτώσεις στον πλανήτη μας. Ο στόχος είναι η ακριβής εξ αποστάσεως καταγραφή των εκπομπών αυτών των αερίων ιδιαίτερα από τον ζωτικής σημασίας κλάδο της γεωργικής παραγωγής με σκοπό τη λήψη των κατάλληλων μέτρων για την μείωση τους.
Ο επικεφαλής της ομάδας, ερευνητής Δρ. Μιχάλης Βελεγράκης αναφέρει στην «Π» ότι το εργαστήριο δραστηριοποιείται με επιτυχία εδώ και αρκετό καιρό σε θέματα που αφορούν τον έλεγχο ποιότητας, ταυτότητας και νοθείας προϊόντων αγροδιατροφής. Ιδιαίτερες μελέτες και καταγραφές έχουν γίνει σε τοπικά αγροτικά προϊόντα με μεγάλη προστιθέμενη αξία όπως το λάδι, το κρασί, το μέλι κ.α.
Παράλληλα, όμως, αποτελεί αδήριτη ανάγκη η προστασία του περιβάλλοντος. Η τεχνογνωσία και η εξειδίκευση που διαθέτει το εργαστήριο σε εφαρμογές φωτονικής μπορεί κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί για να προσφέρει λύσεις μέσω της παρακολούθησης των επιπτώσεων στο περιβάλλον από ανθρώπινες δραστηριότητες. Αυτή η ανάγκη αποτέλεσε το έναυσμα για την ενασχόληση της ομάδας εκτός από το πεδίο της Αγροδιατροφής και με το πεδίο της περιβαλλοντικής μελέτης.
Αφορμή για την ανάπτυξη από την ομάδα συστημάτων μέτρησης «αερίων θερμοκηπίου» (συγκεκριμένα αέρια διοξειδίου του άνθρακα, μεθανίου και υποξειδίου του αζώτου) αποτέλεσε το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Life-Climamed.
«Στα πλαίσια του προγράμματος αυτού αναπτύσσουμε καινοτόμα συστήματα για την επιτόπια μέτρηση εκπομπών «αερίων θερμοκηπίου» από γεωργικές δραστηριότητες. Κάθε σύστημα εμπεριέχει 3 διαφορετικά λέιζερ για να μετρούν με υψηλή ακρίβεια με μεθόδους μοριακής φασματοσκοπίας την συγκέντρωση των αερίων σε απόσταση μερικών έως εκατοντάδων μέτρων», εξηγεί.
Το συγκεκριμένα συστήματα που έχουν αναπτυχθεί στο ΙΤΕ είναι αρκετά αξιόπιστα και με χαμηλό κόστος κατασκευής γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό εφόσον βασικός στόχος είναι η ευρεία χρήση αυτού του είδους τεχνολογίας.
Συγκεκριμένα ο κ. Βελεγράκης δήλωσε ότι «δεν θέλαμε να φτιάξουμε κάτι που να δουλεύει μόνο μέσα στο εργαστήριο, αλλά ανθεκτικά και αυτόνομα τηλεχειριζόμενα συστήματα έτοιμα να τοποθετηθούν και να χρησιμοποιηθούν στο πεδίο σε σχεδόν όλες τις καιρικές συνθήκες χωρίς ανάγκη φυσικής παρουσίας εξειδικευμένου προσωπικού για τη λειτουργία και συντήρηση τους.
Πρόσφατα και αφού ξεπεράσαμε αρκετές δυσκολίες και λύσαμε επιστημονικά, τεχνικά και όχι μόνο προβλήματα, καταφέραμε να κατασκευάσουμε, να ρυθμίσουμε και να τοποθετήσουμε δύο τέτοια πρωτοποριακά συστήματα σε δύο υπαίθρια σημεία στην Κρήτη όπου καταγράφουν τις εκπομπές των αερίων από γεωργικές δραστηριότητες σε καλλιέργειες αμπελιών και πατάτας.
Οκτώ ακόμα όμοια συστήματα θα τοποθετηθούν τον Οκτώβριο σε διαφορετικά σημεία στην Ελλάδα για τη μέτρηση εκπομπής αερίων από διάφορα είδη καλλιέργειας. Τα συστήματα θα παραμείνουν εκεί για περίπου δύο χρόνια ενώ στη συνέχεια κάποια θα μεταφερθούν στην Ισπανία, Ιταλία και Κύπρο όπου θα τοποθετηθούν σε ημιαστικά περιβάλλοντα για ανάλογες καταγραφές».
Η ανάπτυξη των συστημάτων από το ΙΤΕ πραγματοποιήθηκε με την συγχρηματοδότηση (60%) από το πρόγραμμα Life-Climamed (συντονίστρια η Δρ. Μαρία Ντούλα από το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο). Η δραστηριότητα αυτή εντάσσεται στη συνεργασία του ΙΤΕ με επτά άλλα Ερευνητικά Κέντρα, Πανεπιστήμια, Πολυτεχνεία, Εταιρείες από την Ελλάδα, την Ιταλία, την Ισπανία και την Κύπρο και επίσης με το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης.
Γίνεται δε για πρώτη φορά παγκοσμίως. Φιλοδοξία των εμπλεκομένων φορέων στο πρόγραμμα είναι η δημιουργία αξιόπιστων συστημάτων καταγραφής και μοντέλων υπολογισμού του «περιβαλλοντικού αποτυπώματος» κάθε είδους καλλιέργειας έτσι που να μπορεί να δημιουργηθεί ένα νομικό πλαίσιο σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο για την «επιβράβευση» με οικονομικά οφέλη των καθαρών γεωργικών πρακτικών.