Ξεχωρίζει ακόμα μια φορά η Κρήτη μεταξύ των Ελλήνων ερευνητών που χρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC) με επιχορήγηση εκκίνησης (Starting Grant) ως ανερχόμενα επιστημονικά ταλέντα.
Συνολικά, επιλέχτηκαν επτά Έλληνες ερευνητές – τέσσερις που δραστηριοποιούνται κυρίως στην Ελλάδα και τρεις στο εξωτερικό ανάμεσα στους 408 που στηρίζονται σε παγκόσμιο επίπεδο.
Από ελληνικής πλευράς, επιλέχθηκαν οι Γρηγόριος Φουρνόδαυλος (επίκουρος καθηγητής Τμήματος Μαθηματικών Πανεπιστημίου Κρήτης), Εμμανουήλ Φρουδαράκης (ερευνητής Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας ΙΤΕ στην Κρήτη), Αναστάσιος Κωστόπουλος (ερευνητής Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών ΙΤΕ στην Κρήτη), Κώστας Παλληκαράς (ΕΚΠΑ), Γεώργιος Γκατζέλης (γερμανικό κέντρο Ερευνών Julich Research Centre και Τμήμα Χημικών Μηχανικών Πανεπιστημίου Πατρών), Βασίλειος Κόκκορης (επίκουρος καθηγητής Ελευθέρου Πανεπιστημίου του ‘Αμστερνταμ – απόφοιτος Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών) και Αντώνης Καλογερόπουλος (Πανεπιστήμιο Λίβερπουλ – απόφοιτος Τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ ΕΚΠΑ).
Η συνολική χρηματοδότηση ύψους 636 εκατ. ευρώ, η οποία θα δοθεί μέσω του προγράμματος “Ορίζων Ευρώπη”, θα βοηθήσει τους 408 νεαρούς επιστήμονες – που έχουν δύο έως επτά χρόνια ερευνητική εμπειρία μετά το διδακτορικό τους – να ξεκινήσουν τα δικά τους πλέον ερευνητικά προγράμματα, σχηματίζοντας τις δικές τους επιστημονικές ομάδες.
Οι επιχορηγήσεις κατευθύνονται κυρίως σε ερευνητές στη Γερμανία (81 νέα ερευνητικά σχέδια), στη Βρετανία (70), στην Ολλανδία (40) και στη Γαλλία (39). Από πλευράς εθνικότητας ξεχωρίζουν οι Γερμανοί ερευνητές (70), οι Ιταλοί (41), οι Ισραηλινοί (30) και οι Ολλανδοί (28). Συνολικά είχαν υποβληθεί σχεδόν 3.000 ερευνητικές προτάσεις προς χρηματοδότηση. Οι επιχορηγήσεις αναμένεται να δημιουργήσουν περισσότερες από 2.000 θέσεις μεταδιδακτορικών, διδακτορικών και άλλων ερευνητών.
Το ERC, που δημιουργήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2007, είναι ο βασικός ευρωπαϊκός βραχίονας χρηματοδότησης της έρευνας αιχμής μέσω τεσσάρων ειδών επιχορηγήσεων: Εκκίνησης (Starting Grants), Εδραίωσης (Consolidator Grants), Προχωρημένου Σταδίου (Advanced Grants) και Συνέργειας (Synergy Grants). Πρόεδρος του ERC από τον Νοέμβριο 2021 είναι η Γερμανίδα βιολόγος Μαρία Λέπτιν. Ο προϋπολογισμός του ERC για την περίοδο 2021-2027 ξεπερνά τα 16 δισ. ευρώ.
Νευρωνικοί μηχανισμοί υπεύθυνοι για την αναγνώριση αντικειμένων
Τους νευρωνικούς μηχανισμούς, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την αναγνώριση αντικειμένων θα μελετήσει ο Εμμα-
νουήλ Φρουδαράκης, ερευνητής στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας και Επίκουρος Καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, ο οποίος επελέγη για χρηματοδότηση ύψους 1,9 εκατομμυρίων ευρώ για πέντε έτη.
Η αναγνώριση αντικειμένων είναι ένα θεμελιώδες πρόβλημα για την οπτική μας αντίληψη: καθημερινά εξαρτιόμαστε από την ικανότητά μας να αναγνωρίζουμε αντικείμενα στο οπτικό μας περιβάλλον, και ο εγκέφαλός μας είναι ικανός να το επιτυγχάνει αβίαστα και σε κλάσματα του δευτερολέπτου, ανεξάρτητα από την τεράστια διακύμανση των αισθητηριακών πληροφοριών που φτάνουν στον αμφιβληστροειδή.
Παρά τη σημαντική πρόοδο στον χαρακτηρισμό της οπτικής επεξεργασίας τις τελευταίες δεκαετίες, ακόμη δεν έχουμε πλήρη κατανόηση πώς ο εγκέφαλος αναπαριστά αντικείμενα μέσω της δραστηριότητας νευρώνων, με τρόπο που δεν επηρεάζεται από την πολυπλοκότητα στην εμφάνιση των αντικειμένων που συναντάμε στη καθημερινότητά μας.
Η κατανόηση του αλγορίθμου που χρησιμοποιεί ο εγκέφαλος για να εκτελέσει αυτό το πολύπλοκο έργο, θα αποτελέσει μια σημαντική κατάκτηση για τις Νευροεπιστήμες, καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένα ισχυρό πλαίσιο για να την κατανόηση των υπολογισμών του εγκεφάλου γενικότερα.
Ο Εμμανουήλ Φρουδαράκης και η ομάδα του στο ΙΤΕ-ΙΜΒΒ θα συνδυάσουν μια προηγμένη τεχνική καταγραφής που επιτρέπει τη δειγματοληψία από χιλιάδες νευρώνες σε μύες, με σύγχρονες μεθόδους εκπαίδευσης συμπεριφοράς σε εικονικά περιβάλλοντα, καθώς και τη χρήση υπολογιστικής μοντελοποίησης για να μελετήσουν πώς η οπτική κωδικοποίηση των χαρακτηριστικών των αντικειμένων επιτρέπει στα ζώα να τα αναγνωρίζουν.
Το έργο αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να παραχθούν σημαντικές γνώσεις σχετικά με τους υπολογισμούς που χρησιμοποιεί ο οπτικός φλοιός για την εξαγωγή σχετικών χαρακτηριστικών από το περιβάλλον και πώς με τη σειρά τους αυτές οι αναπαραστάσεις καθοδηγούν τη συμπεριφορά.
Ο Εμμανουήλ Φρουδαράκης απέκτησε το πτυχίο του στη Βιολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Συνέχισε τις σπουδές του στις Νευροεπιστήμες στο πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης στην Ολλανδία και στο Baylor College of Medicine στο Χιούστον των ΗΠΑ, όπου πήρε το διδακτορικό του το 2015 μελετώντας τις νευρωνικές αναπαραστάσεις των στατιστικών φυσικών εικόνων. Πραγματοποίησε μεταδιδακτορικές σπουδές και εργάστηκε ως καθηγητής Νευροεπιστημών στο Baylor College of Medicine.
Από το 2019 είναι επικεφαλής ομάδας στο IMBB-FORTH και το εργαστήριό του διερευνά πώς τα κυκλώματα του φλοιού σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου αλληλεπιδρούν για να σχηματίσουν νευρωνικές αναπαραστάσεις που μπορούν να καθοδηγήσουν τη συμπεριφορά.
Το 2022 ο Ε. Φρουδαράκης εξελέγη Επίκουρος Καθηγητής Νευροφυσιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης. Το έργο του έχει δημοσιευτεί σε κορυφαία ερευνητικά περιοδικά στον τομέα των Νευροεπιστημών, όπως, Nature, Science, Cell, Nature Neuroscience, Neuron και Nature Communications.