Έρευνα στη βιολογία χωρίς πειραματόζωα απλά… δεν υπάρχει! Το παραπάνω υποστηρίζει με δηλώσεις του στην «Π» ο διευθυντής του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας στο ΙΤΕ, δρ Ιωάννης Ταλιανίδης, με αφορμή την υπόθεση του Ν. Λογοθέτη, διευθυντή στο γερμανικό Ινστιτούτο «Μαξ Πλανκ», ο οποίος κατηγορείται για κακομεταχείριση πειραματόζωων.
«Στο Ινστιτούτο μας, όπως και σε όλα τα σύγχρονα ινστιτούτα του κόσμου, χρησιμοποιούμε πειραματόζωα ως μοντέλα για να κάνουμε τα πειράματά μας και να κατανοήσουμε βασικούς μηχανισμούς της ζωής. Στην Κρήτη τα κύρια μοντέλα που χρησιμοποιούμε είναι σκουλήκια, έντομα, ζαχαρομύκητα και ποντίκια. Τα χρησιμοποιούμε εμείς αλλά και τα άλλα ινστιτούτα του ΙΤΕ σε συνεργασία μαζί μας» εξηγεί ο διευθυντής του ΙΜΒΒ.
Εξηγεί πως κάθε οργανισμός έχει τα δικά του πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα αναλόγως με το επιστημονικό ερώτημα που θέτουν οι ερευνητές. Το καλύτερο μοντέλο για την ανάπτυξη είναι τα έντομα, για την κατανόηση της μεταγραφικής ρύθμισης , δηλαδή του πώς ρυθμίζεται το διάβασμα της πληροφορίας που είναι γραμμένη στο dna μας, το γενετικό μας υλικό, είναι ο ζαχαρομύκητας, για τους μηχανισμούς γήρανσης είναι τα σκουλήκια.
«Αναλόγως με το ερευνητικό ερώτημα επιλέγουμε και το πειραματικό μας μοντέλο. Η βιολογία είναι νέα, δεν υπάρχει μοντέλο πιο κοντά ή μακριά στον άνθρωπο. Σε κάποιες περιπτώσεις το σκουλήκι που δε μοιάζει με τον άνθρωπο, δεν είναι καν θηλαστικό όπως τα ποντίκια, είναι καλύτερο μοντέλο» αναφέρει ο κ. Ταλιανίδης.
Σε ερώτηση αν έχει γίνει ποτέ δέκτης κριτικής ή αντιδράσεων από φιλοζωικές οργανώσεις ή άλλους φορείς, απαντά πως «παλιότερα, οι φιλοζωικές οργανώσεις, μάλλον λόγω λάθους πληροφόρησης, είχαν μία αρνητική στάση απέναντι στα πειραματόζωα. Όταν ήμουν στο Χάρβαρντ είχαν επέμβει στο τροφείο και είχαν απελευθερώσει πειραματόζωα. Εκείνη την εποχή υπήρχαν διάφορα ζώα που είχαν μολυνθεί με διάφορους ιούς και ήταν επικίνδυνο».
Ο κ. Ταλιανίδης πιστεύει πως με καλύτερη πληροφόρηση θα κατανοήσουν τα μέλη των οργανώσεων ότι στα ερευνητικά κέντρα, τα ζωοτροφεία είναι σημαντικά και όλοι οι κανόνες που τηρούνται είναι τόσο αυστηροί που για παράδειγμα, ένα ποντίκι ζει σε συνθήκες χίλιες φορές καλύτερες από ό,τι αν ζούσε έξω στη φύση.
Αναφορικά με το αν επιστήμονες έχουν ποτέ ξεφύγει από αυτούς τους κανόνες, αναφέρει πως αυτό δεν είναι δυνατό καθώς «υπάρχει αυστηρός έλεγχος, κάθε πείραμα πρέπει να έχει την ειδική άδεια και να έχει γίνει λεπτομερής περιγραφή για τον λόγο που γίνεται το πείραμα, τον αριθμό ζώων που θα χρησιμοποιηθούν , την αναγκαιότητα του πειράματος και ποια είναι τα οφέλη του» τονίζει.
Η υπόθεση Λογοθέτη και τα κύματα συμπαράστασης
Η υπόθεση Λογοθέτη
Ο διακεκριμένος Έλληνας επιστήμονας της διασποράς, δρ Νίκος Λογοθέτης, διευθυντής του Ινστιτούτου Βιολογικής Κυβερνητικής «Μαξ Πλανκ» στο Τίμπινγκεν της Γερμανίας, έχει βρεθεί στο επίκεντρο μιας υπόθεσης που έχει προκαλέσει το διεθνές επιστημονικό ενδιαφέρον. O Λογοθέτης υπήρξε στη δεκαετία του ‘70, μαζί με τον Βλάση Μπονάτσο και άλλους, ένα από τα ιδρυτικά μέλη του ελληνικού ροκ συγκροτήματος «Πελόμα Μποκιού», όπου έπαιζε όργανα με πλήκτρα!
Ο Ν. Λογοθέτης, ο οποίος πραγματοποιεί εδώ και χρόνια πρωτοποριακή διεθνώς έρευνα πάνω στη νευροφυσιολογία του εγκεφάλου και στις γνωστικές-νοητικές διαδικασίες, έχει κατηγορηθεί από οργανώσεις προστασίας των ζώων για τα πειράματά του με πιθήκους. Η ταλαιπωρία του ξεκίνησε το 2014, όταν φιλόζωοι ακτιβιστές κατόρθωσαν να μπουν στο εργαστήριό του και βιντεοσκόπησαν τα πειραματόζωα, ενώ ακολούθησαν καταγγελίες και ο σχετικός «θόρυβος» στην κοινή γνώμη.
Παρότι οι έρευνες τις οποίες έκαναν το 2015 τόσο το Ινστιτούτο «Μαξ Πλανκ» όσο και οι τοπικές Αρχές, δεν έφεραν στο φως κάποιες σοβαρές παραβιάσεις των πρωτοκόλλων για τη μεταχείριση των πειραματόζωων, η υπόθεση δεν τέθηκε στο αρχείο, αλλά στις 20 Φεβρουαρίου φέτος απαγγέλθηκαν από γερμανικό δικαστήριο κατηγορίες εναντίον του, ενώ δεν έχει ακόμη ορισθεί η δίκη του.
Όταν απαγγέλθηκε επίσημα κατηγορία κατά του Λογοθέτη, το Ινστιτούτο «Μαξ Πλανκ» βιάστηκε να του αφαιρέσει πολλές από τις αρμοδιότητές του σχετικά με την έρευνά του, παρόλο που εκκρεμεί η απόφαση του δικαστηρίου.
Ο ίδιος, ο οποίος έχει σταματήσει τα πειράματά του με ζώα, ούτε έχει πια το δικαίωμα να επιβλέπει τα ανάλογα πειράματα των συνεργατών του, έχει κατ’ επανάληψη αρνηθεί τις κατηγορίες περί κακομεταχείρισης των ζώων.
Η υπόθεση είχε εξαρχής δημιουργήσει αντιδράσεις στον επιστημονικό κόσμο, με το σκεπτικό ότι υπάρχει κίνδυνος φίμωσης της επιστημονικής έρευνας. Τώρα, δύο μεγάλες εταιρείες νευροεπιστημόνων στις ΗΠΑ και την Ευρώπη με ανακοινώσεις τους εξέφρασαν την υποστήριξή τους στον Λογοθέτη και επέκριναν το αξιοσέβαστο Ίδρυμά του, το Ινστιτούτο «Μαξ Πλανκ», για τη δυσμενή μεταχείριση που του έχει επιφυλάξει, αντί να τον υποστηρίξει ρητά απέναντι στις κατηγορίες.
Σε κοινή ανακοίνωσή τους η Εταιρεία Νευροεπιστήμης των ΗΠΑ (SfN) και η Ομοσπονδία Ευρωπαϊκών Εταιρειών Νευροεπιστήμης (FENS), οι οποίες αντιπροσωπεύουν περισσότερους από 60.000 επιστήμονες διεθνώς, έρχονται να ταχθούν στο πλευρό του Έλληνα ερευνητή.
Είχαν προηγηθεί μια ανάλογη ανακοίνωση-στήριξη από την επιστημονική οργάνωση MPI-Biocyb, καθώς και ανοικτή επιστολή, την οποία, μεταξύ άλλων, συνυπογράφουν το Αμερικανικό Κολλέγιο Νευροψυχοφαρμακολογίας, η Αμερικανική Ψυχολογική Ένωση, η Μεσογειακή Εταιρεία Νευροεπιστήμης, η Εταιρεία Ερευνών για τον Αλκοολισμό, η Αμερικανική Εταιρεία Ζωολόγων Πρωτευόντων Θηλαστικών κ.ά.
Μέχρι στιγμής το γερμανικό Ινστιτούτο, σύμφωνα με το «Nature», δεν έχει αντιδράσει επίσημα στις διαμαρτυρίες των επιστημονικών φορέων. Ανεπίσημα αφήνει να διαρρεύσει ότι πιστεύει σθεναρά στην ανάγκη για έρευνα με χρήση ζώων και έχει περιορίσει την έρευνα του Ν. Λογοθέτη για να περάσει στο κοινό το καθησυχαστικό μήνυμα ότι λαμβάνει σοβαρά υπόψη τις καταγγελίες περί μη συμμόρφωσης με τη νομοθεσία που αφορά τα πειραματόζωα.