“Δεν έχει ξανασυμβεί ποτέ κάτι ανάλογο”
ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΣΤΙΓΜΗ Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΧΟΚΙΝΓΚ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ
Ήταν η κορυφαία στιγμή στη 40χρονη ιστορία του Πανεπιστημίου Κρήτης, το φθινοπωρινό απόγευμα που κανείς από τους χιλιάδες ανθρώπους που παρευρέθηκαν εκεί δεν μπορεί να ξεχάσει. Καθηλωμένος ο ίδιος σε αναπηρικό καροτσάκι, κατάφερνε να καθηλώσει με τη σειρά του το κοινό με την αύρα του αλλά και το όραμά του, απαντώντας σε ένα απλό, φαινομενικά, ερώτημα «πώς ξεκίνησαν όλα;».
Ο Βρετανός αστροφυσικός Στίβεν Χόκινγκ, που απεβίωσε σε ηλικία 76 ετών, αποτελεί πλέον μία κουκκίδα στον ουρανό, μία ανάμνηση στο μυαλό όλου του κόσμου, αφού κατάφερε να φέρει σε επαφή ένα αμύητο κοινό με την επιστήμη.
Γιατί δεν κατέκτησε το Νόμπελ;
Άνθρωποι του Πανεπιστημίου Κρήτης αποχαιρετούν τον επιστήμονα που με την παρουσία του στιγμάτισε το Ίδρυμα αλλά και ολόκληρη την Κρήτη.
«Η περιοχή του Πανεπιστημίου είχε πλημμυρίσει από κόσμο, ο ίδιος είχε πει ότι ήταν το δεύτερο μεγαλύτερο πλήθος μετά από τη Μοντάνα, των ΗΠΑ, όπου είχε πραγματοποιήσει μία μεγάλη εκδήλωση», αναφέρει στην «Π» ο καθηγητής και τότε πρόεδρος του Τμήματος Φυσικής, κ. Θοδωρής Τομαράς.
Θυμάται πως η κατ΄ιδίαν επικοινωνία μαζί του ήταν αρκετά δύσκολη.
Από την ομιλία του, ο κ. Τομαράς ξεχωρίζει κάτι που και ο ίδιος αναφέρει στους φοιτητές του. Όταν κάποιος από το κοινό ρώτησε γιατί να ασχολούμαστε με πράγματα ακατανόητα, εκείνος απάντησε πως τον ενδιαφέρει, ως άνθρωπο, να γνωρίζει από πού έρχεται και πού πηγαίνει, να πάει στην αρχή του χρόνου και να μάθει πώς ξεκίνησε και να κατανοήσει πού θα φτάσουμε στο απώτερο μέλλον.
Στο δεύτερο σκέλος της απάντησης ανέφερε πως όταν ο Μάξγουελ μελετούσε τη θεωρία του ηλεκτρομαγνητισμού, κάποιοι έλεγαν ότι έγραφε περίεργες εξισώσεις, λίγοι καταλάβαιναν και κανένας δεν είχε προβλέψει ότι σήμερα τα πάντα γύρω μας είναι εφαρμογές της ηλεκτρομαγνητικής θεωρίας του.
«Εννοούσε πως αυτά που μοιάζουν ακαταλαβίστικα και μη ενδιαφέροντα, πολύπλοκα, δυσνόητα θα έχουν τεράστιες εφαρμογές στο μέλλον», σημειώνει ο κ. Τομαράς.
«Δεν έχει ξανασυμβεί κάτι ανάλογο, όχι μόνο στο Πανεπιστήμιο Κρήτης αλλά και σε όλη τη χώρα και δεν είναι εύκολο να ξανασυμβεί», σχολιάζει ο κ. Τομαράς.
Για μία συγκλονιστική εμπειρία κάνει λόγο ο πρώην πρύτανης του Ιδρύματος, κ. Γιώργος Γραμματικάκης, ο οποίος, σε ανάρτησή του σχολιάζει πως «ήταν τέτοια η διανοητική εγρήγορση και το επιστημονικό πάθος που έδειχνε πάντα – παρά την ακραία αναπηρία του – ο σπουδαίος φυσικός, που έλεγες ότι δεν θα μας αφήσει ποτέ».
«Ήταν ένας λαμπερός επιστήμονας και ταυτόχρονα ένας λαμπερός μεταδότης της πληροφορίας για τον κόσμο», αναφέρει στην «Π» ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης, κ. Γιάννης Παπαμαστοράκης. Όπως περιγράφει, ο Βρετανός αστροφυσικός μπορούσε με γλαφυρή περιγραφή να κατακτήσει ακόμα και τους μη ειδικούς.
Ο κ. Παπαμαστοράκης εξηγεί πως το γεγονός ότι δεν είχε λάβει το βραβείο Νόμπελ είναι επειδή δίνεται όταν υπάρχουν και πειραματικά δεδομένα για να επιβεβαιώνουν τη θεωρία. Δεδομένα δεν υπάρχουν, αλλά όλος ο κόσμος της φυσικής θεωρεί ότι όσα υποστήριζε ήταν σωστά.
Και, όμως, δεν είναι εδώ 20 χρόνια μετά…
Κατά την τριήμερη παραμονή του στο Ηράκλειο, λίγο πριν μεταβεί στα Χανιά για ένα συνέδριο στις εγκαταστάσεις της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης, έκανε όλους να μιλούν για εκείνον.
«Είμαι ένας άνθρωπος που ποτέ δεν ξεχνώ ότι είμαι στη γη, αν και η γυναίκα μου, πολλές φορές, πιστεύει ότι προέρχομαι από άλλο πλανήτη», είχε πει στους δημοσιογράφους. «Έχουμε φτιάξει τόσα πράγματα, που σήμερα να έχουμε τη δύναμη να καταστρέψουμε τους εαυτούς μας, αλλά και τον πλανήτη ολόκληρο. Έχουμε την τεχνολογία να κάνουμε ο, τι θέλουμε. Ελπίζω, όμως, να έχουμε τη σοφία να χρησιμοποιήσουμε τη δύναμη αυτή για να αναπτυχθούμε ως ανθρώπινο είδος και να εποικήσουμε τον γαλαξία», είχε πει.
Αν και είχε συγκριθεί πολλές φορές με τον Αϊνστάιν, είχε σχολιάσει πως «δεν πιστεύω ότι ο Αϊνστάιν αποκάλυψε την τέλεια ενοποιημένη θεωρία».
Εντύπωση είχε προκαλέσει η απάντησή του για το ταξίδι στον χρόνο, «αν ταξιδεύει κανείς, ο χρόνος κυλά πιο αργά. Αυτό αποδείχθηκε βάζοντας ρολόγια σε αεροπλάνα. Αλλά ο χρόνος που θα κερδίσει κανείς θα ισοσταθμιστεί, αφού θα είναι αναγκασμένος να τρώει τα φαγητά που σερβίρουν οι αεροπορικές εταιρείες».
Χρειάστηκε δύο ώρες για να δώσει σύντομες απαντήσεις σε έξι ερωτήσεις αφού έγραφε αργά σε έναν υπολογιστή τη σκέψη του, η οποία στη συνέχεια μεταδιδόταν ως λόγος με τη βοήθεια ενός συνθεσάιζερ που ήταν προσαρμοσμένο στον υπολογιστή.
Όσοι τον είχαν γνωρίσει στην Ελλάδα, τον είχαν χαρακτηρίσει ως ένα πάρα πολύ απλό άνθρωπο, πολύ αισιόδοξο με αίσθηση του χιούμορ. Όπως έγραφε η «Π», διάλεγε ο ίδιος το φαγητό του, το οποίο σερβιριζόταν σε μεγαλύτερη ποσότητα από τις συνηθισμένες μερίδες, γιατί δεν κατάφερνε να καταπίνει όλες τις μπουκιές. Έτρωγε τα πάντα, αρκεί να μην περιείχαν αλεύρι.
Στο ξενοδοχείο όπου διέμενε δεν είχε ζητήσει σουίτα αλλά ένα απλό δωμάτιο, με θέα την πισίνα και τη θάλασσα, όμως δεν είχε κλειστεί μέσα. Οι άνθρωποι του ξενοδοχείου περιέγραφαν πως του άρεσαν πολύ τα φρούτα, κυρίως το μάνγκο, οι μπανάνες, οι φράουλες, τα αχλάδια και πολύ το γιαούρτι με το μέλι.
Προεκλογική συγκέντρωση… θύμιζε η ανταπόκριση του κόσμου στην εκδήλωση που είχε οργανώσει τότε το Πανεπιστήμιο Κρήτης. Είχαν προκληθεί ακόμα και κυκλοφοριακά προβλήματα στην περιοχή των Βουτών, εξαιτίας των ατόμων που είχαν σπεύσει να τον παρακολουθήσουν.
Τον είχε καλωσορίσει η τότε πρύτανης, Χριστίνα Σπυράκη, η οποία του είχε απονείμει το μετάλλιο του Ιδρύματος, ενώ τον είχε προλογίσει ο κ. Τομαράς.
«Στοιχηματίζω στον «πληθωρισμό» για την πρόταση ανυπαρξίας σκόρου. Πρόκειται για μια τόσο κομψή εξήγηση που είμαι βέβαιος ότι ο Θεός θα την επέλεγε», είχε πει.
Ίσως, ειρωνεία μπορεί να χαρακτηρίσει κανείς ότι η ομιλία δόθηκε πριν από 20 χρόνια. Εκείνος, όμως, είχε πει πως «είχα πει το 1980 ότι υπάρχουν πιθανότητες 50- 50 για να έχουμε σε 20 χρόνια μια ενοποιημένη θεωρία για το σύμπαν. Αυτό λέω και πάλι μόνο που ο χρόνος αρχίζει τώρα. Σε 20 χρόνια θα είμαι πάλι εδώ για να σας πω αν τα καταφέραμε».
Ο Θεός και το Σύμπαν
«Αισθανόμαστε τεράστια θλίψη για τον θάνατο του αγαπημένου μας πατέρα», ο οποίος «ήταν σπάνιος άνθρωπος» και «σπουδαίος επιστήμονας, το έργο του οποίου θα ζήσει για πολλά χρόνια ακόμη», τόνισαν τα παιδιά του κοσμολόγου, η Λούσι, ο Ρόμπερτ και ο Τιμ.
«Μια φορά είχε πει “δεν θα ήταν και πολύ σπουδαίο αυτό το σύμπαν, αν δεν ήταν το σπίτι των ανθρώπων που αγαπάς”. Θα μας λείπει για πάντα», ήταν η ανακοίνωση των παιδιών του.
Έγινε διάσημος για το έργο του πάνω στις μαύρες τρύπες, τη βαρύτητα και τη γενική σχετικότητα, ενώ ήταν ο συγγραφέας πολλών δημοφιλών βιβλίων, με κορυφαίο τη «Σύντομη Ιστορία του Χρόνου», που είχε εκδοθεί το 1988, μεταφράσθηκε σε 40 γλώσσες (και στα ελληνικά) και πούλησε περισσότερα από δέκα εκατομμύρια αντίτυπα. Οι κακεντρεχείς πάντως το ονόμασαν «το σπουδαιότερο αδιάβαστο βιβλίο στην ιστορία»!
Η κινηματογραφική ταινία «Η θεωρία του παντός» το 2014 για τη ζωή του Χόκινγκ, με τον θαυμάσιο Έντι Ρεντμέιν στον πρωταγωνιστικό ρόλο να κερδίζει το Όσκαρ καλύτερου ηθοποιού, έκανε ευρύτερα γνωστό τον Βρετανό κοσμολόγο. Ο ίδιος χάρηκε με την ταινία και δήλωσε για τον Ρεντμέιν «μερικές φορές νόμιζα ότι ήμουν εγώ».
Αλλά το πιο εντυπωσιακό δεν ήταν ότι ο Χόκινγκ έγραψε την ιστορία του χρόνου από την απαρχή του σύμπαντος. Ήταν ότι ο ίδιος είχε τελικά πολύ χρόνο στη διάθεσή του, παρόλο που όταν ως φοιτητής το 1963, σε ηλικία μόλις 21 ετών, διαγνώσθηκε με αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση, γνωστή και ως νόσο Λου Γκέριγκ ή του κινητικού νευρώνα, οι γιατροί του έδιναν δύο μόνο χρόνια ζωής.
Όμως ο Χόκινγκ, που ποτέ δεν έχασε το βρετανικό χιούμορ του, παρά τη δύσκολη κατάστασή του, διέψευσε κάθε προσδοκία και έζησε για να γίνει ο πιο διάσημος επιστήμονας μετά τον Αϊνστάιν. Ακόμη και όταν η νευροεκφυλιστική νόσος τού επέτρεψε να κουνάει μόνο τα μάτια του και ένα δάχτυλο, οι διανοητικές δυνάμεις του φαίνονταν ακμαίες.
Όπως είπε κάποια μέρα, «μολονότι κρεμόταν ένα σύννεφο πάνω από το μέλλον μου, διαπίστωσα, προς μεγάλη μου έκπληξη, ότι απολάμβανα τη ζωή μου στο παρόν περισσότερο από ό,τι πριν. Και τότε άρχισα να κάνω πρόοδο στην έρευνά μου». Ο στόχος του ήταν απλός, όπως εξήγησε: «Η πλήρης κατανόηση του σύμπαντος, γιατί είναι όπως είναι και γιατί τελικά υπάρχει». Αν αυτό μπορεί να θεωρηθεί απλό…