Μια ιστορική συμφωνία που αλλάζει εντελώς τα δεδομένα στον χάρτη της Μεσογείου, αλλά και δίνει σαφές μήνυμα προς την Τουρκία, ολοκληρώθηκε χθες το απόγευμα στο Ζάππειο, μετά την υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας για τον αγωγό EastMed.
«Ο αγωγός EastMed δεν απειλεί κανέναν» ήταν το μήνυμα που έστειλαν ο Έλληνας πρωθυπουργός και οι ομόλογοί του, καλώντας όποιον επιθυμεί να συμμετέχει στο έργο, με την αυστηρή προϋπόθεση ωστόσο ότι πρέπει να σέβεται το Διεθνές Δίκαιο και τους κανόνες καλής γειτονίας.
Οι τρεις ηγέτες έδωσαν έμφαση στα οφέλη του αγωγού, τα οποία πέρα από την οικονομική πλευρά, αναμένεται να συμβάλουν στην ειρήνη και συνεργασία στην περιοχή, καθώς και στην αναβάθμιση της γεωπολιτικής θέσης των χωρών που συμπράττουν.
Ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, αλλά και ο πρόεδρος της Κύπρου, Νίκος Αναστασιάδης αναφέρθηκαν και στη στήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που θα μετέχει στη συγχρηματοδότηση του έργου, αλλά και των Ηνωμένων Πολιτειών, που παρέχουν διακομματική στήριξη στον αγωγό, θέτοντας τη διπλωματική παράμετρο του έργου.
«Με μεγάλη χαρά υποδέχομαι σήμερα στην Αθήνα δύο πολύ καλούς φίλους», είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, στις κοινές δηλώσεις που ακολούθησαν για να προσθέσει:
«Είναι το επιστέγασμα μιας στενής σχέσης των τριών χωρών. Η Συμφωνία του Ζαππείου έχει διάσταση οικονομική, αναπτυξιακή, διπλωματική, γεωστρατηγική, ανέφερε, σημειώνοντας ότι αποτελεί συμβολή στην ειρήνη και στη γεωπολιτική σταθερότητα, γιατί αποδεικνύει την έμπρακτη διάθεση των κρατών προς τον σκοπό αυτό. Θα αναβαθμίσει τη γεωστρατηγική υπεραξία Ελλάδας και Κύπρου στη Μεσόγειο.
«Ο αγωγός EastMed έρχεται να συμβάλει στην αναμόρφωση ενός νέου ενεργειακού τοπίου», ανέφερε ο κ. Μητσοτάκης, επισημαίνοντας ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και οι ΗΠΑ υποστηρίζουν τη δημιουργία του αγωγού. Παράλληλα, η χώρα μας καθίσταται κρίσιμος παίκτης στα ενεργειακά στη Μεσόγειο. Παράλληλα, χαιρέτισε τη στήριξη της Ιταλίας για τον αγωγό, λέγοντας ότι προσδοκά ότι η Ιταλία θα γίνει το τέταρτο μέλος της προσπάθειας.
Ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε και στα οφέλη του αγωγού, λέγοντας ότι θα υπάρξουν έσοδα παραγωγής, μεταφοράς και διανομής αερίου όσο και μείωση των τιμών στην αγορά.
«Δεν υπογράψαμε μια συμφέρουσα συμφωνία, αλλά σφραγίσαμε και τη συνεργασία των χωρών μας, σε μια περίοδο κρίσιμη για την ασφάλεια» ανέφερε και πρόσθεσε:
«Ο EastMed δεν αποτελεί απειλή για κανέναν. Τα τριμερή σχήματα δεν στρέφονται κατά κανενός. Η περιφερειακή συνεργασία είναι ανοιχτή σε όλους, υπό μία προϋπόθεση: να σέβονται το διεθνές δίκαιο και τους κανόνες καλής γειτονίας. Δεν είναι ένας αγωγός οικονομικής πρόδου αλλά ένας αγωγός ειρήνης και συνεργασίας των χωρών της περιοχής».
Από την πλευρά του, ο Νίκος Αναστασιάδης τόνισε ότι η συμφωνία επιβεβαιώνει ότι η συνεργασία των χωρών έχει ωριμάσει σε τέτοιο βαθμό, ώστε οι τρεις χώρες να μπορούν να προωθούν έργα με γεωπολιτική αξία. Ο αγωγός, ανέφερε, έχει τεράστια γεωπολιτική αξία για τις χώρες και την ευρύτερη περιοχή, ενώ θα συμβάλλει στην ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ η οποία μετέχει στη χρηματοδότηση του έργου.
Η τριμερής συνεργασία έχει θεμελιωθεί σε ένα σχήμα αυτονόητης πολιτικής αξίας, που εδράζεται στις ιστορικά κοινές αξίες, με στόχο την οριστική επίτευξη ειρήνης, σταθερότητας και ασφάλειας στην εύφλεκτη περιοχή, ανέφερε. «Οι συνεργασίες που έχουμε αναπτύξει δεν στρέφονται εναντίον της οποιασδήποτε τρίτης χώρας. Το αντίθετο, κάθε χώρα που το επιθυμεί είναι ευπρόσδεκτη, εφόσον τηρεί τους κανόνες του διεθνούς δικαίου, ανέφερε, αναφερόμενος εμμέσως πλην σαφώς στην Τουρκία.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Κύπρου, η ανακάλυψη υδρογονανθράκων στην ανατολική Μεσόγειο μπορεί να ενισχύσει τις συμπράξεις και να ενισχύσει την αξία των πόρων, συμβάλλοντας στην ασφάλεια στην περιοχή.
Για ιστορική ημέρα για το Ισραήλ έκανε λόγο ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, υποστηρίζοντας ότι άνοιξε το κοίτασμα του Λεβαθιάν και υπάρχει μεγάλη ποσότητα με εξαιρετική ανάπτυξη, την ώρα που το Ισραήλ υπέγραψε συμφωνίες και με αραβικές χώρες.
Ο κ. Νετανιάχου ανέφερε ότι ο αγωγός δεν απειλεί κανέναν και κάλεσε όποια χώρα το επιθυμεί να συνδράμει, ενώ αναφέρθηκε ιδιαίτερα σε Ιταλία και Αίγυπτο, λέγοντας ότι η συμμετοχή τους θα ενισχύσει ακόμη περισσότερο το έργο.
ΤΟ ΠΡΟΣΥΜΦΩΝΟ
“Ο αγωγός αποτελεί την καλύτερη στρατηγική επιλογή”
Λίγες ώρες πριν από την υπογραφή της διακυβερνητικής συμφωνίας για την υποστήριξη του αγωγού EastMed, υπεγράφη το προσύμφωνο για τον αγωγό φυσικού αερίου.
Μιλώντας στην τελετή υπογραφής του προσύμφωνου μεταξύ της ΔΕΠΑ και της Energean Oil & Gas για την προμήθεια δύο δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων αέριου ετησίως, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης τόνισε μεταξύ άλλων ότι ο «αγωγός φυσικού αερίου EastMed μπορεί να είναι όνειρο για ορισμένους και εφιάλτης για κάποιους άλλους, σήμερα όμως τίθενται οι βάσεις για την υλοποίησή του».
Αναφερόμενος στο προσύμφωνο, ο κ. Χατζηδάκης μίλησε για ορόσημο αναφορικά με τη βιωσιμότητα του αγωγού, «που έχει χαρακτηρισθεί συχνά ως αγωγός – όνειρο από πολλούς αναλυτές που θεωρούσαν αδύνατη την πραγματοποίησή του. Λυπάμαι που θα τους απογοητεύσουμε».
Ο Κωστής Χατζηδάκης υποστήριξε ότι υπάρχει όραμα συνεργασίας ανάμεσα σε κράτη και εταιρείες που συνασπίζονται για την υπεράσπιση του διεθνούς δικαίου στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και την προώθηση της συνεργασίας στον ενεργειακό τομέα.
Στο πλαίσιο της υπογραφής προσυμφώνου έγινε σαφές ότι η συμφωνία δεν στρέφεται εναντίον οποιασδήποτε χώρας, αλλά υπέρ της ειρήνης και της συνεργασίας στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.
«Είναι συνασπισμός δυνάμεων για την ειρήνη και την πρόοδο στην ευρύτερη περιοχή» διευκρίνισε ο κ. Χατζηδάκης χαρακτηριστικά.
«Ο αγωγός αποτελεί την καλύτερη στρατηγική επιλογή για τη μεταφορά φυσικού αερίου από τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και γι’ αυτό υποστηρίζεται σθεναρά από την Ευρωπαϊκή Ένωση που τον έχει εντάξει τα έργα κοινού ενδιαφέροντος» ανέφερε για να προσθέσει:
«Ο EastMed είναι τεχνικά και εμπορικά υλοποιήσιμος και ανταγωνιστικότερος σε σχέση με άλλες επιλογές. Ενδυναμώνει την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανοίγοντας έναν νέο ενεργειακό διάδρομο που διαφοροποιεί τις πηγές και οδεύσεις του φυσικού αερίου, όπως είναι η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο αγωγός αναμένεται να έχει δυναμικότητα μεταφοράς 10 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων αερίου τον χρόνο από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου προς την Ευρώπη μέσω Κρήτης και ηπειρωτικής Ελλάδας.
Μιλώντας στην τελετή υπογραφής ο διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΠΑ, Κωνσταντίνος Ξιφαράς, τόνισε ότι με τη συμφωνία διεθνοποιείται ακόμη περισσότερο ο ρόλος της εταιρείας, ενώ πρόσθεσε ότι μέσα στον Ιανουάριο θα ανακοινωθούν οι ανάδοχοι για τις μελέτες του έργου, προκειμένου σε ορίζοντα δύο ετών να ληφθεί η τελική επενδυτική απόφαση.
Ανέφερε ότι από τις προκαταρκτικές μελέτες προκύπτει πως το έργο είναι βιώσιμο, ενώ εκτίμησε ότι τα κόστη θα είναι πολύ μικρότερα, καθώς οι τεχνολογίες έχουν προοδεύσει. Τόνισε ακόμη ότι το έργο εμπορικά θα βοηθήσει τόσο την ευρύτερη περιοχή όσο και τον ρόλο της Ελλάδας στην ανατολική Μεσόγειο και τα Βαλκάνια.
Ο διευθύνων σύμβουλος της Energean, Μαθιός Ρήγας, τόνισε από την πλευρά του ότι το έργο δημιουργεί μια διέξοδο για το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου που αυξάνει την ασφάλεια εφοδιασμού και τον ανταγωνισμό, ενώ εξέφρασε την ελπίδα να υπάρξει επιτυχία και στις γεωτρήσεις που θα γίνουν στην Ελλάδα μόνο.
ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ …
Και οι Τούρκοι πουλάνε “οικόπεδα” νότια της Κρήτης
Πλήθος αντιδράσεων, αλλά και οργή, προκάλεσε όπως ήταν άλλωστε και φυσικό, η υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας για τον αγωγό EastMed από τουρκικής πλευράς.
Ο επικεφαλής των Τουρκοκύπριων Μουσταφά Ακιντζί εξέφρασε τη σαφή αντίθεσή του στο έργο, τονίζοντας ότι η σχετική απόφαση ελήφθη καθαρά και μόνο για πολιτικούς λόγους, υποστηρίζοντας πως πρόκειται για μια δαπανηρή κι ασύμφορη διαδρομή σε σχέση με άλλες εναλλακτικές.
Ο Μουσταφά Ακιντζί ανέφερε παράλληλα ότι κανένα σχέδιο που αποκλείει την Τουρκία και τους Τουρκοκύπριους από την εκμετάλλευση των ενεργειακών κοιτασμάτων δεν μπορεί να είναι βιώσιμο, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «κανείς δεν μπορεί να αλλάξει τη γεωγραφία».
Τάχθηκε, τέλος, υπέρ της συνεκμετάλλευσης των κοιτασμάτων προσθέτοντας ότι αυτό μπορεί να γίνει μόνο με συμβιβασμό και τελική επίλυση του κυπριακού προβλήματος.
Την ίδια στιγμή, η Άγκυρα επιχειρεί να στείλει το δικό της μήνυμα. Ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας Φατίχ Ντονμέζ, σε μια προσπάθεια να αναχαιτίσει τις πολιτικά επιθετικές κινήσεις της Ελλάδας, αναφέρθηκε σε «παραχωρήσεις» οικοπέδων νότια του Καστελόριζου και της Κρήτης.
«Με τη βοήθεια του Θεού, τους επόμενους μήνες, δηλαδή εντός του 2020, στο πλαίσιο της συμφωνίας καθορισμού θαλάσσιων περιοχών ευθύνης που υπογράψαμε με τη Λιβύη, θα ξεκινήσουμε γρήγορα τις εργασίες παραχώρησης οικοπέδων» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Τούρκος υπουργός.
Πριν τον υπουργό είχε τοποθετηθεί και ο Τούρκος αντιπρόεδρος Φουάτ Οκτάι, ο οποίος αναφέρθηκε εκτενώς στη συμφωνία της χώρας του με τη Λιβύη, στρέφοντας τα βέλη του στην Αθήνα.
«Υπάρχουν παιχνίδια εναντίον μας που στόχο έχουν να μην μπορούμε να βάλουμε τα πόδια μας στο νερό, να μην μπορούμε να ρίξουμε παραγάδι. Είμαστε εκεί για να τα καταστρέψουμε» είπε για να προσθέσει ότι είχε διαπιστωθεί μια προσπάθεια σταδιακής «περικύκλωσης» της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
«Εμείς αυτό το βλέπαμε και άλλωστε λαμβάναμε τα μέτρα μας αναλόγως. Προχωρήσαμε στη διάλυση αυτού του παιχνιδιού, ειδικά με τη συμφωνία για την ΑΟΖ που υπεγράφη με τη Λιβύη. Καταφέραμε να ξεφύγουμε διαλύοντάς το» είπε χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, μάλιστα, «διέλυσαν τα σχέδιά τους» στέλνοντας επίσης και τα γεωτρύπανα Φατίχ και Γιαβούζ, καθώς και το ερευνητικό πλοίο Μπαρμπαρός στην περιοχή.
Το έναυσμα για τον νέο κύκλο αντιδράσεων, πάντως, είχε δώσει ήδη από την παραμονή της Πρωτοχρονιάς ο Τούρκος πρόεδρος, που στο μήνυμά του προς τον τουρκικό λαό αναφέρθηκε στο μνημόνιο που υπέγραψε η Τουρκία με τη Λιβύη, τονίζοντας πως με τη στήριξη που θα παρέχουν στη νόμιμη κυβέρνηση της Τρίπολης θα εξασφαλίσουν την εφαρμογή αυτών των συμφωνιών με όλα τα στοιχεία τους.
Σύμφωνα με τον ίδιο, παράλληλα, η Τουρκία με τη συμφωνία αυτή απέκτησε στρατηγικό πλεονέκτημα και απεγκλωβίστηκε.
Πολιτικοί αναλυτές στην Κύπρο, πάντως, εκτιμούν ότι η υπογραφή της συμφωνίας δεν αποτελεί τίποτε άλλο από μία κίνηση στη διπλωματική σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου, η οποία στην ουσία σηματοδοτεί την έμπρακτη απόρριψη του μνημονίου Τουρκίας-Λιβύης για καθορισμό ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών. Πρέπει να σημειωθεί ότι η επόμενη πράξη για τον EastMed θα παιχτεί μετά το 2022, αφού της σημερινής υπογραφής θα ακολουθήσει μελέτη βιωσιμότητας του αγωγού, η οποία αναμένεται να διαρκέσει δύο χρόνια. Το κόστος της μελέτης ανέρχεται στα 70 εκατομμύρια ευρώ εκ των οποίων τα 35 θα αντληθούν από ευρωπαϊκά ταμεία. Η μελέτη αναμένεται να καταδείξει τη βιωσιμότητα του έργου λαμβάνοντας υπόψιν το κόστος κατασκευής και το περιεχόμενο των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στις ΑΟΖ του Ισραήλ και της Κύπρου.
Το κόστος και οι τεχνικές δυσκολίες
Συνολικό κόστος 6 δισεκατομμυρίων ευρώ, με στρατηγική επιλογή τον αποκλεισμό της Τουρκίας, περιλαμβάνει η κατασκευή του αγωγού EastMed.
Σύμφωνα με τους Financial Times, μάλιστα, στόχος από τη δημιουργία του αγωγού είναι μέσω αυτού να καλύπτεται το 10% των ευρωπαϊκών αναγκών σε φυσικό αέριο.
Ο αγωγός είναι η επιλογή που συγκεντρώνει τα περισσότερα οικονομικά και πολιτικά πλεονεκτήματα για τη μεταφορά φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο προς την Ευρώπη -κάτι που προκύπτει από τις προκαταρκτικές μελέτες για το έργο που εκπονήθηκαν για λογαριασμό της εταιρείας ΥΑΦΑ Ποσειδών που διαχειρίζεται το έργο και στην οποία συμμετέχουν με ποσοστά 50%-50% η ΔΕΠΑ και η ιταλική Edison.
Οι προκαταρκτικές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν από τους οίκους IHS, Intec SEA και C&M Engineering εξετάζουν τις εναλλακτικές επιλογές για τη μεταφορά του φυσικού αερίου από την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου προς την Ευρώπη, καθώς και τις τεχνικές και οικονομικές παραμέτρους της κατασκευής του EastMed.
Το σημαντικότερο όφελος για τη χώρα μας είναι πως δίνει τη δυνατότητα «ανοίγματος» σε ενεργειακούς διαδρόμους για τα ελληνικά κοιτάσματα, εφόσον εντοπιστούν και αξιοποιηθούν. Την ίδια ώρα, αναβαθμίζει ενεργειακά την Αθήνα, η οποία θα αποτελέσει έναν «κρίκο» στην αλυσίδα μεταφοράς ενέργειας στην Ευρώπη.
Το έργο έχει μήκος 1.872 χιλιομέτρων, εκ των οποίων 1.335 χιλιόμετρα περίπου υποθαλάσσιο τμήμα και 537 χιλιόμετρα περίπου χερσαίο.
Η αρχική δυναμικότητά του είναι στα 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως με επέκταση δυναμικότητας έως 20 δισεκατομμύρια.
Ο αγωγός Eastern Mediterranean Pipeline αποσκοπεί στην απευθείας διασύνδεση των κοιτασμάτων της Νοτιοανατολικής Μεσογείου με το Ευρωπαϊκό Σύστημα Φυσικού Αερίου, μέσω της Ελλάδας.