Πώς είναι να διδάσκεις σεξουαλική αγωγή σε γονείς στα Ζωνιανά ή στον Αποκόρωνα Χανίων; “Οι γονείς στα Ζωνιανά, όπως και παντού στον κόσμο, είναι έτοιμοι να ακούσουν και να καταλάβουν και θέλουν να είναι τα παιδιά τους υγιή και ευτυχισμένα”.
Αυτό λέει στην “Π” η σχολική σύμβουλος και ειδική σε θέματα σεξουαλικής αγωγής, Μαργαρίτα Γερούκη, υποψήφια ευρωβουλευτής με το “Ποτάμι”, με αφορμή το σχόλιο που έκανε όταν ρωτήθηκε αν έχει τα κότσια να ασχοληθεί με την πολιτική.
“Δίδαξα σεξουαλική αγωγή στα Ζωνιανά Μυλοποτάμου Ρεθύμνης και στις Βρύσες. Δεν με σταματάει τίποτα!” έγραψε.
Η κα Γερούκη, η οποία έχει σπουδάσει και ζήσει χρόνια στη Φινλανδία, μας μιλά για τις εμπειρίες της στην Ελλάδα, όπου το θέμα της συζήτησης για το σεξ στις σχολικές αίθουσες παραμένει ταμπού.
“Οι γονείς θέλουν να ακούσουν, η εκπαιδευτική κοινότητα δεν τολμά να συζητήσει” είπε, τονίζοντας ότι “αν υπήρχε σεξουαλική αγωγή στη χώρα μας, τα παιδιά θα ήταν περισσότερο ασφαλή και ευτυχισμένα”.
Η συζήτηση με την κα Γερούκη ακολουθεί:
Ερώτ: Πρόσφατα γράψατε: “Με ρώτησαν αν έχω κότσια για την πολιτική… Δίδαξα σεξουαλική αγωγή στα Ζωνιανά Μυλοποτάμου Ρεθύμνης και στις Βρύσες Αποκόρωνα Χανίων. Όταν πιστεύω σε κάτι, δεν με σταματάει τίποτε!”. Τι ακριβώς εννοούσατε;
Απ: Το σχόλιο έγινε με αφορμή τη συμμετοχή μου στις Ευρωεκλογές 2019 με το Ποτάμι. Η «πολιτική έκθεση» είναι κάτι νέο για μένα, μάλιστα γίνεται σε ένα περιβάλλον όπου η πολιτική και οι πολιτικοί συνεχώς απαξιώνονται. Έχοντας εικοσιπέντε χρόνια εμπειρία στην εκπαίδευση, είκοσι από τα οποία στη σεξουαλική αγωγή, ένα θέμα που ακόμη θεωρείται ταμπού στη χώρα μας, προσπάθησα να εξηγήσω ότι οι επιλογές μας απέναντι στα σημαντικά είναι δείγμα της προσωπικότητάς μας. Ήθελα να πω ότι σαν προσωπικότητα δεν κάνω πίσω στα δύσκολα, είτε είναι η σεξουαλική αγωγή είτε η πολιτική.
Ερώτ: Πώς είναι να διδάσκει κάποιος σεξουαλική αγωγή σε γονείς, στα Ζωνιανά; Τι δυσκολίες υπάρχουν;
Απ: Αν θέλετε μια λέξη, ήταν πρόκληση. Το 2006, όταν πήγα στα Ζωνιανά, είχα τελειώσει τις σπουδές μου στην Αγωγή Υγείας και το μεταπτυχιακό μου στη Σεξουαλική Αγωγή και είχα ξεκινήσει διδακτορικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι της Φινλανδίας.
Είχα κάνει σεμινάρια για εκπαιδευτικούς στο Ρέθυμνο αλλά κάθε δράση μέχρι τότε γινόταν στο «προστατευμένο περιβάλλον» της εκπαιδευτικής κοινότητας και όχι στον «έξω» κόσμο. Ο διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου Ζωνιανών, έχοντας παρακολουθήσει ένα σεμινάριό μου, πρότεινε να μιλήσω και στους γονείς του σχολείου του.
Αργότερα, για να βάλω και τον Αποκόρωνα στην κουβέντα, ως σχολική σύμβουλος της 4ης περιφέρειας Χανίων, είχα την ευκαιρία να κάνω παρόμοιες συζητήσεις με γονείς και μαθητές σε όλη την Κρήτη και άλλα μέρη της Ελλάδας.
Με ρώτησαν: “Ξέρεις πού πας να μπλέξεις;”
Ερώτ: Είμαστε στο 2019 και όμως στην Κρήτη, για παράδειγμα, αλλά και σε όλη την Ελλάδα γενικότερα, τα θέματα αυτά παραμένουν ταμπού. Ποια εξήγηση δίνετε;
Απ: Όταν δέχθηκα την πρόταση για τα Ζωνιανά, πολλοί από το εκπαιδευτικό και φιλικό μου περιβάλλον ρώτησαν αν ήξερα πού πάω να μπλέξω! Υπάρχει μια γενικότερη αντίληψη για τις αγροτικές περιοχές της χώρας ότι πρόκειται για συντηρητικές και οπισθοδρομικές κοινωνίες.
Αλλά η πρόκληση είναι ακριβώς αυτή. Να τολμήσουμε να δούμε πέρα από τις στερεοτυπικές αντιλήψεις μας. Οι γονείς στα Ζωνιανά, όπως και παντού στον κόσμο, θέλουν τα παιδιά τους να είναι υγιή και ευτυχισμένα. Είναι πρόθυμοι να συζητήσουν αυτά που πιστεύουν και επίσης να ακούσουν μια διαφορετική άποψη, όταν καταλάβουν ότι ο συνομιλητής ή η συνομιλήτριά τους έχει επιχειρήματα και τους σέβεται.
Αυτή τουλάχιστον ήταν η δική μου πολύτιμη εμπειρία, πριν από δεκατρία χρόνια. Αν με ρωτάτε, λοιπόν, γιατί τα θέματα σεξουαλικής αγωγής παραμένουν στην Ελλάδα ταμπού, θα σας απαντήσω: Διότι η εκπαιδευτική κοινότητα δεν τολμά να τα συζητήσει με επιστημονικό και παιδαγωγικό τρόπο, όχι γιατί η ελληνική κοινωνία δεν θέλει να ακούσει. Άρα, κάνουμε τον κύκλο μας και ερχόμαστε στην πολιτική.
Η εκπαιδευτική κοινότητα στα ζητήματα σεξουαλικής αγωγής κρύβεται πίσω από άτολμους πολιτικούς! Το 2006 δίναμε ως Ελλάδα «επίσημα» στοιχεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση ότι η σεξουαλική αγωγή είναι υποχρεωτική στη χώρα μας, ότι ξεκινά από την Α’ Δημοτικού και διδάσκεται από τους εκπαιδευτικούς τάξης ή άλλους ειδικούς!
“Πολλά παιδιά πιστεύουν ότι βλέποντας πορνό, θα μάθουν να κάνουν έρωτα”
Ερώτ: Σε ποια ζητήματα εστιάζονται οι περισσότερες απορίες των γονιών;
Απ: Οι γονείς έχουν αγωνία για το μέλλον των παιδιών τους. Τους ενδιαφέρουν θέματα σχέσεων και σεξουαλικής διαφορετικότητας, αλλά και θέματα που αφορούν τη σεξουαλική κακοποίηση και την πορνογραφία.
Οι απορίες τους, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, έχουν να κάνουν και με τη χρήση της τεχνολογίας, κινητά τηλέφωνα και διαδίκτυο και πώς επηρεάζεται και η εκδήλωση της σεξουαλικότητας.
Το ξέρετε ότι ένα στα τρία παιδιά μας, πριν μπει στο Λύκειο, έχει ήδη ολοκληρωμένες σεξουαλικές σχέσεις; Ή επίσης ότι πολλά παιδιά πιστεύουν ότι βλέποντας ταινίες πορνό θα μάθουν να κάνουν έρωτα; Είναι πολύ σημαντικό να συζητήσουμε όλα αυτά τα θέματα.
Ερώτ: Τι δεν είναι έτοιμοι να ακούσουν;
Απ: Θα έλεγα ότι είναι έτοιμοι να ακούσουν για όλα. Αλλά και αν μέσα σε ένα ακροατήριο 50 ή 100 γονιών υπάρχουν ένα ή δύο άτομα που πεισματικά αρνούνται να συζητήσουν μια διαφορετική από τη δική τους άποψη, η εμπειρία μου λέει ότι το σύνολο τους απομονώνει.
Ερώτ: Πολλοί γονείς συνεχίζουν να πιστεύουν ότι η ομοφυλοφιλία είναι… κολλητική. Τι έχετε να τους πείτε;
Απ: Ο σεξουαλικός προσανατολισμός, δηλαδή η ερωτική επιθυμία για το άλλο ή το ίδιο φύλο, αφορά μια βαθύτατη προσωπική αίσθηση και ανάγκη, δεν είναι επιλογή, δεν είναι κολλητικός, δεν αλλάζει. Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι ετεροφυλόφιλοι, όχι όμως όλοι.
Τα προβλήματα ξεκινούν όταν πιστεύουμε ότι η εμπειρία των περισσοτέρων θα πρέπει αναγκαστικά να αφορά το σύνολο. Δεν γνωρίζουμε γιατί υπάρχει η σεξουαλική διαφορετικότητα.
Η επιστημονική κοινότητα διατυπώνει διάφορες θεωρίες: βιολογικές, ψυχαναλυτικές, κοινωνικές και άλλες. Δεν έχει βρει όμως την απάντηση! Μια ερμηνεία, που προσωπικά με ανακουφίζει σε αυτό το μεγάλο ερώτημα, είναι ότι ίσως υπάρχει για να νιώσουμε ταπεινοί απέναντι στην ανθρωπινότητά μας.
Αν ζήσουμε σεβόμενοι και αποδεχόμενοι τη σεξουαλική διαφορετικότητα, θα υπάρχουν περισσότεροι ευτυχισμένοι άνθρωποι σε αυτόν τον κόσμο, περισσότερα παιδιά ευτυχισμένα και ασφαλή στο σχολείο.
Η ομοφυλοφιλία σε μια κλειστή κοινωνία
Ερώτ: Ένα παιδί, που μεγαλώνει στην κλειστή κοινωνία ενός ορεινού χωριού της Κρήτης και είναι ομοφυλόφιλο, τι θα αντιμετωπίσει;
Απ: Οι εμπειρίες, όπως περιγράφουν άνθρωποι με ομόφυλο σεξουαλικό προσανατολισμό, είναι αρνητικές ώς κακοποιητικές. Οι κλειστές κοινωνίες προστατεύουν, αλλά και πνίγουν. Γι’ αυτό, είναι καθήκον μιας σωστής εκπαιδευτικής πολιτικής να δημιουργήσει ευκαιρίες, για να συζητήσουμε όλα αυτά τα θέματα.
Μέχρι το ’70 η ομοφυλοφιλία αντιμετωπιζόταν ως ασθένεια, ενώ ακόμη και σήμερα από πολλούς θεωρείται αμαρτία. Σκεφτείτε όμως να είσαι στην εφηβική ηλικία, να νιώθεις διαφορετικά από τους συνομήλικούς σου, να μην μπορείς να εξηγήσεις γιατί συμβαίνει σ’ εσένα και γύρω σου αυτό που νιώθεις να εξευτελίζεται, να γελοιοποιείται, να περιθωριοποιείται ή να κακοποιείται! Φανταστείτε να είναι το παιδί σας αυτό!
Ερώτ: Οι εκπαιδευτικοί έχουν γνώσεις για να αντιμετωπίσουν δύσκολες καταστάσεις, που σχετίζονται με τέτοια θέματα, μέσα στη σχολική τάξη;
Απ: Η δουλειά μας ως εκπαιδευτικών είναι να αντιμετωπίζουμε και τα εύκολα και τα δύσκολα με κριτήριο την επιστήμη και το νομοθετικό πλαίσιο στο οποίο λειτουργούμε. Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να επιμείνουν, ώστε να αποκτήσουν τις γνώσεις που χρειάζονται. Η άγνοια δεν είναι δικαιολογία.
Ερώτ: Αν υπήρχε σεξουαλική αγωγή στην Ελλάδα, με ποιον τρόπο θα άλλαζε η κοινωνία;
Απ: Θα γινόταν καλύτερη! Θα είχαμε περισσότερα παιδιά ενημερωμένα και προστατευμένα απέναντι σε ανεπιθύμητες σεξουαλικές σχέσεις, ανεπιθύμητες κυήσεις, αμβλώσεις, σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, φαινόμενα σεξουαλικής κακοποίησης. Θα είχαμε περισσότερα ασφαλή και ευτυχισμένα παιδιά στο σχολείο. Θα μαθαίναμε να σεβόμαστε και να αποδεχόμαστε.
“Τι έμαθε ο γιος μου φέτος στη Φινλανδία”
Ερώτ: Η εμπειρία σας από το εξωτερικό είναι ότι ο κόσμος είναι πιο ενημερωμένος; Σε τι τον βοηθάει αυτή η γνώση;
Έζησα πολλά χρόνια στη Φινλανδία. Από φέτος βρίσκομαι ξανά εκεί. Η σεξουαλική αγωγή είναι θεματική ενότητα της Αγωγής Υγείας, μάθημα στο Γυμνάσιο και διαθεματικά στο Δημοτικό.
Φέτος ο γιος μου, μαθητής της Β’ Γυμνασίου, έμαθε για όλα τα θέματα που αφορούν το ανθρώπινο σώμα, την αναπαραγωγή, την αντισύλληψη, τη σεξουαλική συμπεριφορά αλλά και τη σεξουαλική διαφορετικότητα.
Παρακολούθησε μέχρι και μάθημα για το πώς χρησιμοποιείται το προφυλακτικό!
Η γνώση είναι δύναμη και προστασία και η διεκδίκηση της γνώσης είναι πολιτική διαδικασία.