Μια τοιχογραφία τόπων και ανθρώπων, από την Κρήτη στον Πειραιά, στην Αθήνα και τη Μακεδονία, ξετυλίγονται στο νέο βιβλίο της γνωστής συγγραφέως Τέσυς Μπάιλα “Τις νύχτες έπαιζε με τις σκιές” όπου η μεγάλη Ιστορία στέκεται ανελέητη μπροστά στις μικρές ιστορίες των ανθρώπων τη ζωή των οποίων συνθλίβει πολλές φορές στο πέρασμά της και προσπερνάει.
Ένα βιβλίο που ξεκινά από την άγρια σφαγή του 1898 στο Μεγάλο Κάστρο και φθάνει έως και τη δεκαετία του ‘70 καθώς σηματοδότησε την έναρξη της Κρητικής Πολιτείας και την πολυπόθητη Ένωση της νήσου με την υπόλοιπη Ελλάδα.
“Στην προσπάθειά μου -τονίζει η συγγραφέας μιλώντας στην “Π” -να αναδείξω πώς η ζωή και τα όνειρα διακόπτονται από τη ροή της Ιστορίας κατάλαβα ότι αυτή η περίοδος είναι ιδιαίτερα σημαντική και ενδεικτική ταυτόχρονα”.
Όσον αφορά στους λόγους που επέλεξε να είναι η Κρήτη ο τόπος δράσης των ηρώων της επισημαίνει ότι τη συγκινούν οι αγώνες που έκανε το νησί μας για να αποκτήσει την ελευθερία της έως ότου ενωθεί με την Ελλάδα ενώ προσθέτει χαρακτηριστικά: “Συγγραφικά δε, έχω την αίσθηση ότι μοιάζει με ένα πηγάδι γεμάτο Ιστορία, παραδόσεις, θρύλους, έθιμα, τραγούδι, βεντέτες, λεβεντιά από όπου μπορεί ένας συγγραφέας να αρδεύσει σημαντικό υλικό κάθε φορά”.
Η συγγραφέας άρδευσε το δικό της υλικό κάνοντας επίπονη έρευνα επισημαίνοντας όμως ότι η όποια ιστορική έρευνα υπάρχει σε ένα βιβλίο, που είναι απαραίτητη από τον συγγραφέα, θα πρέπει να παραμένει αθέατη, αν είναι δυνατόν, αφού το ιστορικό μυθιστόρημα δεν είναι ένα ακόμα βιβλίο Ιστορίας.
Το βιβλίο θα παρουσιαστεί στο Public Ηρακλείου την Πέμπτη 9 Μαΐου στις 7 μ.μ.
Για το βιβλίο θα μιλήσουν ο Νίκος Ψιλάκης δημοσιογράφος-συγγραφέας και ο Μιχάλης Τζανάκης, φιλόλογος.
Ολόκληρη η συνέντευξη είναι η ακόλουθη:
“Η μεγάλη Ιστορία είναι ανελέητη μπροστά στις μικρές ιστορίες των ανθρώπων”
-Γιατί τοποθετείτε αυτή τη φορά τη δράση στην Κρήτη;
– Η Κρήτη είναι ένας τόπος αγαπημένος. Από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας αποπνέει λεβεντιά και σθένος. Με συγκινούν οι αγώνες που έκανε για να αποκτήσει την ελευθερία της έως ότου ενωθεί με την Ελλάδα. Ξεκινώ, λοιπόν, την ιστορία του βιβλίου από τη σημαντική εκείνη ημέρα, στις 25 Αυγούστου 1898, την ημέρα της μεγάλης σφαγής στο Μεγάλο Κάστρο, του μεγάλου αρπεντέ, όπως τον λέτε στην Κρήτη, επειδή είναι μια ιστορικής σημασίας ημέρα για την Κρήτη αλλά και για την Ελλάδα γενικότερα, καθώς σηματοδότησε την έναρξη της Κρητικής Πολιτείας και την πολυπόθητη Ένωση της νήσου με την υπόλοιπη Ελλάδα.
Παράλληλα η διττή ομορφιά του τοπίου, από τη μια η τραχύτητα των φαραγγιών και από την άλλη οι γόνιμοι ελαιώνες και η ευφορία σε συνδυασμό με τη θάλασσα ολόγυρά της δίνουν μια ιδιαίτερη γοητεία καθώς αντανακλάται στην ψυχοσύνθεση των κατοίκων της και ο συνδυασμός αυτών των στοιχείων έκαναν την Κρήτη το καλύτερο ανθρωπογεωγραφικό πλαίσιο για να ξετυλιχτεί η ιστορία του βιβλίου μου.
![το νέο βιβλίο της γνωστής συγγραφέως Τέσυς Μπάιλα “Τις νύχτες έπαιζε με τις σκιές”]()
– Το βιβλίο εκτείνεται χρονικά από τον Αύγουστο του 1898 και τη μεγάλη σφαγή έως και τη δεκαετία του ‘70. Κάνατε έρευνα ώστε να αποδώσετε τα ιστορικά στοιχεία με πιστότητα;
– Ασφαλώς. Μόνο που πιστεύω ότι η όποια ιστορική έρευνα υπάρχει σε ένα βιβλίο – και είναι απαραίτητη από τον συγγραφέα- θα πρέπει να παραμένει αθέατη, αν είναι δυνατόν.
Το ιστορικό μυθιστόρημα δεν είναι ένα ακόμα βιβλίο Ιστορίας.
Αν ο αναγνώστης επιθυμεί να διαβάσει αμιγώς Ιστορία μπορεί πολύ εύκολα να αναζητήσει κάποιο συγκεκριμένο βιβλίο.
Όταν όμως επιλέγει να διαβάσει ένα μυθιστόρημα τότε η Ιστορία οφείλει με ήπιο τρόπο να προσδιορίζει το πλαίσιο στο οποίο διαδραματίζεται το μυθιστόρημα, χωρίς να κουράζει.
-Τι ήταν αυτό που σας δυσκόλευσε ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της συγγραφής του;
-Πέρα από την ιστορική έρευνα στην οποία αναφερθήκαμε προηγουμένως και τη σύνθεση της εποχής, η μεγαλύτερη δυσκολία του συγκεκριμένου μυθιστορήματος ήταν η αποτύπωση όλων των ψυχολογικών διακυμάνσεων και μεταπτώσεων του κεντρικού ήρωα, του ζωγράφου Ανέστη.
Από την αθωότητα στην κατάρρευση και ξανά στην αθωότητα, μέσα σε έναν αιώνα διάστικτο από ιστορικά γεγονότα, που έτσι κι αλλιώς σημάδεψαν τους ήρωες, ήταν μια πορεία πολύ επώδυνη για εμένα και αρκετές φορές με ανάγκασε να παρατήσω για ένα διάστημα τη συγγραφή, ιδιαίτερα μετά την ολοκλήρωση κάποιων συγκεκριμένων κεφαλαίων, στα οποία περιγράφονται αυτές οι διακυμάνσεις.
-Τι σας έδωσε το έναυσμα να ασχοληθείτε με αυτή την ιστορική περίοδο;
-Μα ακριβώς η σημαντικότητά της. Από τις 25 Αυγούστου του 1898, όταν σημειώθηκε η τελευταία μεγάλη σφαγή στο Μεγάλο Κάστρο, ο μεγάλος αρπεντές όπως λέτε στην Κρήτη, μέχρι την έναρξη της Κρητικής Πολιτείας και σταδιακά την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα το 1913 αλλά και στη συνέχεια οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, ο Εθνικός Διχασμός, ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος μέχρι και τον Δεύτερο, τα γεγονότα είναι εξαιρετικής σημασίας τόσο για την Ελλάδα όσο και για τον υπόλοιπο κόσμο και νομίζω ότι τα γεγονότα του 1898 δεν είναι τόσο γνωστά στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο. Στην προσπάθειά μου λοιπόν να αναδείξω πώς η ζωή και τα όνειρα διακόπτονται από τη ροή της Ιστορίας κατάλαβα ότι αυτή η περίοδος είναι ιδιαίτερα σημαντική και ενδεικτική ταυτόχρονα.
Πιστεύω ότι η όποια ιστορική έρευνα υπάρχει σε ένα βιβλίο και είναι απαραίτητη από τον συγγραφέα – θα πρέπει να παραμένει αθέατη, αν είναι δυνατόν. Το ιστορικό μυθιστόρημα δεν είναι ένα ακόμα βιβλίο Ιστορίας
-Πώς η μεγάλη Ιστορία εμπλέκεται στη μικρή ιστορία των ηρώων σας;
– Η μεγάλη Ιστορία είναι ανελέητη μπροστά στις μικρές ιστορίες των ανθρώπων τη ζωή των οποίων συνθλίβει πολλές φορές στο πέρασμά της και προσπερνάει. Το ίδιο συμβαίνει και στους ήρωες του βιβλίου «Τις νύχτες έπαιζε με τις σκιές». Ο Ανέστης, ο Μικέλε, η Ισιδώρα, η Χριστίνα, η Μυρσίνη είναι άνθρωποι που η ζωή τους προσδιορίστηκε από τα ιστορικά γεγονότα κατά το παρελθόν αλλά και μετά θα αντικρίσουν την πλήρη κατάρρευση των προσωπικών τους ονείρων όταν ξεσπάσει ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος.
“Οφείλουμε πολλά στο νησί σας για τους αγώνες του και τις προσωπικότητες που μας χάρισε”
– «Τσι σκιές απού βλέπει η ψυχή σου να τσι ακλουθήσεις, παιδί μου, να τσι φτάσεις προτού εκείνες φύγουν» λέει ένας ήρωάς σας. Τις σκιές μας πρέπει να τις φωτίζουμε,να τις αντιμαχόμαστε ή να τις αγκαλιάζουμε;
– Όπως γράφω και στο βιβλίο: «Μια σκιά τεράστια είναι ο φόβος. Μα μοναχά όταν περπατήσει κανείς καταπάνω της μπορεί να τη δει να μικραίνει και τελικά να σβήνει, όπως συμβαίνει πάντα με τις σκιές. Χρειάζεται να έχει κανείς ένα ειδικό θάρρος και σταδιακά, μια αίσθηση υπεροχής σταματά να παραλύει τα γόνατα και ρυθμίζει τους χτύπους της καρδιάς εναντίον της». Πιστεύω πως ναι, μόνο όταν αντιμετωπίσει κανείς τους φόβους του μπορεί πραγματικά να τους σβήσει.
Υπάρχουν βιώματα δικά σας στα βιβλία σας;
– Γράφουμε ό,τι είμαστε, δεν λένε; Όλοι οι συγγραφείς κρύβουμε προσωπικά μας βιώματα ή συχνά βιώματα δικών μας ανθρώπων στους ήρωές μας.
– Ποια είναι η σχέση σας με την Κρήτη;
– Την αγαπώ πολύ την Κρήτη. Πέρα από την καταγωγή του άντρα μου αλλά και της γιαγιάς μου που με συνδέουν σε έναν βαθμό μαζί της, η Κρήτη είναι ένα μέρος το οποίο έχω επισκεφτεί πολλές φορές και κάθε φορά η αίσθηση είναι μοναδική.
Είναι ένας τόπος γεμάτος γοητεία και προσωπικά πιστεύω ότι της οφείλουμε πολλά τόσο για τους αγώνες της όσο και για τις πνευματικές προσωπικότητες που μας έχει χαρίσει. Συγγραφικά δε, έχω την αίσθηση ότι μοιάζει με ένα πηγάδι γεμάτο Ιστορία, παραδόσεις, θρύλους, έθιμα, τραγούδι, βεντέτες, λεβεντιά από όπου μπορεί ένας συγγραφέας να αρδεύσει σημαντικό υλικό κάθε φορά.
Πότε νιώσατε ότι η συγγραφή είναι το δικό σας μονοπάτι;
– Διαβάζω πάντα, από παιδί, πολύ. Ο αναγνωστικός εθισμός από την παιδική ηλικία ήταν ένα πολύ ισχυρό κίνητρο για να ασχοληθώ με τη συγγραφή αλλά δεν πίστευα ότι θα κατάφερνα ποτέ να ολοκληρώσω ένα βιβλίο και δείλιαζα να ξεκινήσω. Προτίμησα, λοιπόν, να διαβάζω συστηματικά, γνωρίζοντας πάντα ότι κάποια στιγμή θα ασχοληθώ σοβαρά με το γράψιμο.
– Υπάρχει κάποιο βιβλίο που σας έχει συναρπάσει ιδιαιτέρως;
-Είναι πολλά τα βιβλία που με έχουν συναρπάσει. Πολύ σημαντικά αναγνώσματα κυκλοφορούν συνεχώς. Θα σταθώ στο εξαιρετικό: «Η Ηδονή» του Γκαμπριέλε Ντ’ Ανούντσιο που κυκλοφόρησε πρόσφατα στην κλασική σειρά των εκδόσεων “Ψυχογιός” σε μετάφραση της Δήμητρας Δότση αλλά και στο επίσης σημαντικό βιβλίο «Περί ηρώων και τάφων» του Ερνέστο Σάμπατο από το Μεταίχμιο.
– Ποιος είναι ο πρώτος άνθρωπος που διαβάζει τα βιβλία σας;
– Συνήθως ο άντρας μου και η αδελφή μου. Και βεβαίως υπάρχουν τρεις πολύ καλοί φίλοι και σπουδαίοι συγγραφείς των οποίων τη γνώμη εμπιστεύομαι και είναι από τους πρώτους ανθρώπους που το διαβάζουν.
– Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να γράφει μια γυναίκα για άνδρες ήρωες;
– Προσωπικά δεν το βρίσκω δύσκολο. Οι κεντρικοί ήρωες των βιβλίων μου με εξαίρεση «Το μυστικό ήταν η ζάχαρη» που επίσης αναφέρεται στην Κρήτη, είναι άντρες. Και για να πω την αλήθεια, νομίζω ότι πιο εύκολα μπορώ να τους καταλάβω και να ακούσω τη φωνή τους. Τους αντιμετώπισα με τον ίδιο σεβασμό που αντιμετωπίζω και τις γυναίκες ηρωίδες και δεν δυσκολεύτηκα ιδιαίτερα.
“Μια τοιχογραφία τόπων και ανθρώπων στα χαρακώματα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου”
– Ποιοι είναι οι ήρωες του νέου σας βιβλίου «Τις νύχτες έπαιζε με τις σκιές»;
Στο νέο βιβλίο «Τις νύχτες έπαιζε με τις σκιές» κεντρικός ήρωας είναι ο Ανέστης, ένας ζωγράφος, ο οποίος γεννιέται πάνω σε ένα καΐκι την ημέρα της μεγάλης σφαγής του Ηρακλείου, στις 25 Αυγούστου του 1898, μια ημέρα ορόσημο τόσο για την Κρήτη όσο και για όλη τη χώρα, αφού θα σηματοδοτήσει την έναρξη της Κρητικής Πολιτείας και την πορεία της νήσου προς την Ένωσή της με την Ελλάδα λίγα χρόνια αργότερα.
Από τον παππού του θα μυηθεί στην τέχνη του ξύλου, θα μάθει να φτιάχνει καραβάκια και να τα βάφει τις νύχτες που οι δυο τους περνούν στη σοφίτα του σπιτιού.
Κι εκεί θα γνωρίσει μια πτυχή του εαυτού του που θα γίνει για τον Ανέστη η λύτρωση και η διαφυγή του σε κάθε δύσκολη στιγμή της ζωής του. Θα καταλάβει την αγάπη του για τη ζωγραφική. Κι αυτή η αγάπη σε συνδυασμό με την απόρριψη που θα γνωρίσει από τον σκληρό και αυταρχικό πατέρα του θα γίνει το όχημα που θα τον οδηγήσει μακριά από το σπίτι του προς αναζήτηση της τύχης του, για να ορίσει ο ίδιος τη μοίρα του μακριά από ένα οδυνηρό περιβάλλον.
Ένα δίπολο ανθρώπινης ευαισθησίας θα δημιουργηθεί στο βιβλίο όταν ο κεντρικός ήρωας συναντηθεί με τον Μικέλε. Πρόκειται για δυο εντελώς αντίθετους ανθρώπους που αλληλοσυμπληρώνονται. Μια ισχυρή φιλία θα δημιουργηθεί ανάμεσά τους.
Ο Μικέλε είναι λίγο ατίθασος, ένας μποέμ τύπος, είναι ο άνθρωπος που έχουμε όλοι ανάγκη στη ζωή. Να μας αρπάξει από το χέρι και να μας δείξει ότι πέρα από υποχρεώσεις και συναισθηματικούς κραδασμούς υπάρχει η χαρά της ζωής που οφείλουμε να ανακαλύψουμε εμβαθύνοντας στα απλά πράγματα που υπάρχουν γύρω μας.
Ο Ανέστης μαζί του θα μάθει τι πάει να πει αφοσίωση, υπόσχεση, δέσιμο αλλά και κατάρρευση. Αλλά πριν από την κατάρρευση θα δημιουργήσει το μεγαλύτερο ζωγραφικό έργο της ζωής του, χάρη στον Μικέλε και στο απροσδόκητο τέλος της φιλίας τους.
Τα γεγονότα και οι τόποι διαδέχονται το ένα το άλλο και το μυθιστόρημα γίνεται μια τοιχογραφία τόπων και ανθρώπων. Από την Κρήτη στον Πειραιά, στην Αθήνα και στη Μακεδονία. Στα χαρακώματα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Και από τον παππού Λεωνίδα και τη θεία Λουλουδιά μέχρι τη Χριστίνα την κυρά Ευτέρπη και τον Δημήτρη, τη Μυρσίνη που έχασε τη μιλιά της όταν αντίκρισε σφαγμένη τη μάνα της, την Ισιδώρα και κυρίως μέσα από τον ανεκπλήρωτο και σχεδόν ως το τέλος ανέκφραστο έρωτά του για εκείνη θα βρει τον τρόπο να ζητήσει την προσωπική του εξιλέωση αλλά και την καλλιτεχνική του εκφραστική. Καταλυτικός όμως ήρωας είναι και ο αφηγητής του βιβλίου, ο οποίος εμφανίζεται μόνο σε τρία κεφάλαια αλλά δεν μπορούμε να αποκαλύψουμε τώρα την ταυτότητά του.