Είναι το «ξωτικό» της ελληνικής μουσικής, όπως την έχει χαρακτηρίσει η Ελένη Καραίνδρου, με μια υπέροχη υπερευαίσθητη κρυστάλλινη φωνή που σε ταξιδεύει όχι μόνο στον κόσμο, αλλά και τον χρόνο.
Από τον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση, στη Θεσσαλονίκη των Εβραίων και στη Μεσόγειο των παραδοσιακών μελωδιών κι από κει με τις “Παναγιές του κόσμου” στην Αφρική, την Καραϊβική και την Αρμενία.
Η Σαβίνα Γιάννατου, μετά την πολυαγαπημένη “Λιλιπούπολη”, επιστρέφει στο Ηράκλειο και το Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο για να συμμετέχει στο στο jazz in progress φεστιβάλ αλλά με τον… κρητικό τρόπο, μαζί με τον πιανίστα Σπύρο Μάνεση και τον λυράρη Λευτέρη Ανδριώτη.
“Το στοιχείο του αυτοσχεδιασμού -λεει η γνωστή ερμηνεύτρια μιλώντας στην “Π”- και ο ήχος της κρητικής λύρας είναι το σημείο που γεφυρώνει τις αποστάσεις ανάμεσα στα είδη που παίζουμε.
Διάλεξα τον τίτλο “In a Cretan Mode” (με κρητικό τρόπο) γιατι ο όρος “mode” δηλ “τρόπος” είναι όρος της τζαζ μουσικής.
Υπάρχει ο Αιολικός, ο Δωρικός, ο Ιωνικός, τρόπος, πρόσθεσα κι εγώ λοιπόν τον “κρητικό τρόπο” χάριν του φεστιβάλ jazz in progress του Ηρακλείου και της παρουσίας του Λευτέρη”.
Η ίδια εκφράζει τη χαρά της που θα βρεθεί ξανά στο ΠΣΚΗ μετά την πρώτη της εμπειρία με τη “Λιλιπούπολη”.
“Ενθουσιάστηκα! Είναι εξαιρετικός χώρος! Και αν κατάλαβα καλά, οι χώροι χρησιμοποιούνται επίσης και για εργαστήρια και σεμινάρια. Είναι μεγάλη τύχη να έχετε αυτόν τον χώρο στην πόλη. Ενώνει διαφορετικά ήδη τέχνης, και μπορεί να λειτουργεί και εκπαιδευτικά” τονίζει επισημαίνοντας ότι μπορεί να λειτουργήσει εκπαιδευτικά και για το κοινό.
Άλλωστε με την Κρήτη, τη συνδέουν σημαντικά προσωπα με τα οποιά εχει συνεργαστεί, όπως η Ηρακλειώτισσα Λένα Πλάτωνος, ο Μάνος Χατζηδάκις, ο Νίκος ΚοΎνδουρος αλλά και ο Νίκος Μαμαγκάκης, με τον οποίο τραγούδησε για πρώτη φορά όπερα, το “Ερωτόκριτος και Αρετούσα”.
‘’Μπορώ να πω”, αναφέρει, “ότι ίσως να μην είχα ασχοληθεί επαγγελματικά με το τραγούδι αν δεν μου το ζήταγε η Λένα. Δεν είχα σκοπό τότε να βγω γενικώς να τραγουδάω. Το έκανα γιατί μου άρεσε η μουσική της Λένας.
Κάτω από άλλες συνθήκες είναι πολύ πιθανόν να μην το επιχειρούσα καν”.
Στη συνέντευξή της στην “Π” μιλά ακόμα για την Κρήτη, το μεταναστευτικό, τα ταξίδια, τις ρίζες και τα σόσιαλ μιντια .’’Δυσκολεύομαι” -καταλήγει χαρακτηριστικά- “να αποδεχτώ οτι είμαι ο δημοσιογράφος του εαυτού μου και πρέπει να μου πλέκω το εγκώμιο…”.
“Jazz με κρητικό τρόπο για χάρη του φεστιβάλ Jazz in progress του Ηρακλείου”
Ο πιανίστας Σπύρος Μάνεσης, ο λυράρης Λευτέρης Ανδριώτης και εσείς, θα εμφανιστείτε στο jazz in progress, την Κυριακή στο Ηράκλειο. Πώς προέκυψε η πρόκληση με την κρητική λύρα;
-Η Χρυσάννα Καρέλη, σε αρχική μας συνεννόηση για το φεστιβάλ, είχε την πρόθεση να συνδυάσει την jazz με την παραδοσιακή μουσική, κάτι που τελικά δεν ήταν εφικτό, επειδή δεν είχαν όλα τα γκρουπ που προσκλήθηκαν την ίδια επιθυμία. Οσον αφορούσε δε τη δική μου παρουσία, οι ιδέες της με οδηγούσαν στην κρητική μουσική.
Τον Λευτέρη Ανδριώτη τον γνώριζα μέσω του Νίκου Μαμαγκάκη.
Εχουμε παίξει μαζί σε πολλές συναυλίες τα κομμάτια του Μαμαγκάκη, και είχα θαυμάσει την άνεση με την οποία μεταπηδούσε από το κρητικό μουσικό ιδίωμα στη σύγχρονη μουσική, γιατί αυτό απαιτούσε η μουσική του συνθέτη.
Αργότερα τον άκουσα να παίζει τζαζ με την ίδια ευκολία. Η λύρα μεταμορφωνόταν στα χέρια του σε σαξόφωνο.
Ηθελα εδώ και καιρό να συνεργαστώ μαζί του και το φεστιβάλ τζαζ του Ηρακλείου μου έδωσε αυτήν την ευκαιρία.
Ηξερα οτι ο Λευτέρης μπορούσε να συνδυαστεί τόσο με μένα όσο και με τον πιανίστα Σπύρο Μάνεση περνώντας από την παράδοση, στην τζαζ, με αξιοθαύμαστη ευελιξία.
Είναι ένας σπουδαίος μουσικός και χαίρομαι πολύ που μου δώθηκε αυτή η ευκαιρία να συνεργαστώ μαζί του μετά απο τόσα χρόνια που τον γνωρίζω.
-Είναι φαινομενικά ή ουσιαστικά ετερόκλητο το “πάντρεμα”;
Είναι ουσιαστικά ένα “πάντρεμα”. Με τον Σπύρο Μάνεση ως ντουέττο παίζουμε εδώ και κάποια χρόνια κομμάτια από την παράδοση της Mεσογείου, καθώς και κομμάτια της Λένας Πλάτωνος σε τζαζ διασκευές δικές του. Οι διασκευές του και ο τρόπος που αυτοσχεδιάζει είναι εξαιρετικές και ιδιαίτερης έμπνευσης.
Στη συναυλία στο Ηράκλειο προστίθεται ο ήχος της κρητικής λύρας και κάποια κρητικά κομμάτια.
Οι μελωδίες μένουν ανέπαφες, αλλά η συνοδεία ανήκει σ’ έναν άλλο μουσικό κόσμο.
Το στοιχείο του αυτοσχεδιασμού και ο ήχος της κρητικής λύρας είναι το σημείο που γεφυρώνει τις αποστάσεις ανάμεσα στα είδη που παίζουμε.
Διάλεξα τον τίτλο “In a Cretan Mode” (με κρητικό τρόπο) γιατί ο όρος “mode” δηλ “τρόπος” είναι όρος της τζαζ μουσικής.
Υπάρχει ο Αιολικός, ο Δωρικός, ο Ιωνικός, τρόπος, πρόσθεσα κι εγώ λοιπόν τον “κρητικό τρόπο” χάριν του φεστιβάλ jazz in progress του Ηρακλείου και της παρουσίας του Λευτέρη.
“Ενθουσιάστηκα με το Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο”
-Το Ηράκλειο μετά από χρόνια απέκτησε το Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο με αίθουσες συναυλιών ιδιαίτερης αισθητικής και ακουστικής. Τι γνωρίζετε για τον χώρο;
Είχα τη χαρά να τραγουδήσω σ’ αυτήν την αίθουσα που θα παίξουμε τώρα, μέσα στις γιορτές των Χριστουγέννων, στη συναυλία της Λιλιπούπολης. Ενθουσιάστηκα!
Είναι εξαιρετικός χώρος! Και αν κατάλαβα καλά, οι χώροι χρησιμοποιούνται επίσης και για εργαστήρια και σεμινάρια. Είναι μεγάλη τύχη να έχετε αυτόν τον χώρο στην πόλη. Ενώνει διαφορετικά ήδη τέχνης, και μπορεί να λειτουργεί και εκπαιδευτικά.
-Τι σημαίνει κατά τη γνώμη σας όταν μια πόλη εκτός κέντρου αποκτά τέτοιες υποδομές;
Μπορεί να φιλοξενήσει εκδηλώσεις μεγάλες με απαιτήσεις που δεν θα μπορούσαν αντικειμενικά να φιλοξενηθούν σε άλλους χώρους. Ορχήστρες, χορό, θέατρο. Μπορεί να λειτουργήσει εκπαιδευτικά και για το κοινό.
“Ίσως να μην είχα ασχοληθεί επαγγελματικά με το τραγούδι αν δεν μου το ζήταγε η Λένα Πλάτωνος”
-Είχατε μια σημαντική συνεργασία με τη δική μας, την Ηρακλειώτισσα Λένα Πλάτωνος, η οποία ήταν και αυτή που, όπως έχετε πει, σας είχε βγάλει “στο κλαρί “της μουσικής σε ηλικία 13 ετών. Τι αποκομίσατε από αυτή τη συνεργασία;
Πέρα απ’ αυτό, μπορώ να πω, ότι ίσως να μην είχα ασχοληθεί επαγγελματικά με το τραγούδι αν δεν μου το ζήταγε η Λένα. Δεν είχα σκοπό τότε να βγω γενικώς να τραγουδάω. Το έκανα γιατί μου άρεσε η μουσική της Λένας.
Κάτω από άλλες συνθήκες είναι πολύ πιθανόν να μην το επιχειρούσα καν.
Ετσι βρέθηκα σ’εναν κόσμο, όπου γνώρισα κι άλλους συνθέτες, κι’ άλλους τραγουδιστές, κι’ άλλα ήδη μουσικής, όπως το αναγεννησιακό τραγούδι για παράδειγμα.
Η Λένα ήταν η αρχή και η αιτία για όλα αυτά.
– Η Κρήτη, ας πούμε, έχει για σας κι άλλες σημαντικές συνεργασίες. Ήταν και η “Αντιγόνη” του Κρητικού Νίκου Κουνδουρου. Ακόμα ήταν πρώτη σας φορά σε όπερα με το “Έρωτόκριτος και Αρετούσα” του Νίκου Μαμαγκάκη. Πώς ήταν η εμπειρία αυτή;
Με την Αρετούσα στην όπερα του Νίκου Μαμαγκάκη έπεσα στα “βαθειά”. Ηταν μία απίστευτα σημαντική εμπειρία και συνεργασία.
Το 1985 μου δόθηκε η ευκαιρία να παίξω και το οφείλω στον Ν. Μαμαγκάκη. Αργότερα έπαιξα και τον ρόλο της Ερωφίλης στην αντίστοιχη όπερά του, στο Ηρώδειο, στην Αθήνα. Συνεργάστηκα με τον Μαμαγκάκη για χρόνια. Είχε έναν θαυμαστό τρόπο να συνδυάζει την κρητική μουσική με τη σύγχρονη.
Να αντλεί από την ποίηση και τη λογοτεχνία, απήγγελε απ’ έξω τεράστια αποσπάσματα από έργα που του άρεσαν και θεωρούσε σημαντικά. Οι μουσικοί μάθαιναν απ’ αυτόν πολλά. Με τον Νίκο Κούνδουρο συνεργαστήκαμε στην Επίδαυρο για το έργο του “Εγώ η Αντιγόνη” σε μουσική Μ. Γρηγορίου.
Ηταν και οι δύο, Κούνδουρος και Μαμαγκάκης, παθιασμένοι άνθρωποι, με την τέχνη τους, με τη ζωή, με τους ανθρώπους. Και στο βάθος, μέσα, πάντα η Κρήτη.
-Συνεχίζετε τη συνεργασία σας με τους Primavera en Salonico;
Πάντα συνεχίζουμε. Ημαστε μαζί από το 1994 περίπου. Παίζουμε και με μικρότερους συνδυασμούς πλέον. Πιστεύω ότι έχει ωριμάσει πάρα πολύ το παίξιμο κι αυτό επηρεάζει πολύ τον τρόπο που τραγουδάω κάθε φορά.
Ελπίζω να συνεχίσουμε έτσι. Ετοιμάζουμε ένα καινούργιο “πρότζεκτ” για το καλοκαίρι.
-Μαζί τους αλλά και μόνη σας τραγουδάτε μουσικές του κόσμου και γυρίζετε τον κόσμο.Όλο αυτό τι σας έχει προσφέρει σε καλλιτεχνικό αλλά και σε προσωπικό επίπεδο;
Είναι πολύ σημαντικό να μπορείς να αλλάζεις χώρους, να γνωρίζεις καινούργιους ανθρώπους. Αυτό συμβαίνει στη δουλειά μας. Δεν πας ως τουρίστας. Διευρύνονται οι ορίζοντες θες δε θες.
Αλλάζει στροφές το μυαλό σου, μπορείς να δεις πολλά πράγματα από μια άλλη σκοπιά. Συζητάς, ρωτάς, σε ρωτάνε.
Βλέπεις τι εικόνα έχουν για τη χώρα σου, πώς αντιλαμβάνονται σε μία άλλη χώρα αυτά που συμβαίνουν στην Ελλάδα, στην Ευρώπη κ.ο.κ. Είναι πολύ εμπλουτιστική εμπειρία από κάθε άποψη.
“Για χρόνια πήγαινα στη Γαύδο”
-Γνωρίζετε την Κρήτη πέρα από τις συναυλίες και τις εμφανίσεις σας;
Πήγαινα για χρόνια στη Γαύδο και άρα πέρναγα κι από τα Χανιά, όπου έμενα λίγο περισσότερο κάποιες φορές. Η παλιά πόλη των Χανίων μου αρέσει πάντα πάρα πολύ.
Μου άρεσε να ταξιδεύω μόνη μου στην Κρήτη. Νιώθεις αλλιώς τον χώρο. Είχα κάνει κάποτε και με συνεργάτες μου ένα ταξίδι στην Κρήτη με ωτοστόπ, και μείναμε σε κάποια χωριά που τότε δεν είχαν ούτε κάποιον ξενώνα μόνο στο καφενείο μπορούσες να φας κάτι.
Κοιμόμασταν σε μια ταράτσα και κάναμε μπάνιο σε έναν καταρράκτη που υπήρχε κάπου σχετικά κοντά. Αν με ρωτήσετε που ήμουν, δεν έχω ιδέα.
Πέρασα και το φαράγγι της Σαμαριάς σε ένα άλλο ταξίδι παλαιότερα. Ενα-ένα τα θυμάμαι.
Στην Κρήτη έχω έρθει σε διαφορετικές ηλικίες.
ΣΟΣΙΑΛ ΜΙΝΤΙΑ :
“Δυσκολεύομαι να αποδεχτώ ότι είμαι δημοσιογράφος του εαυτού μου και πρέπει να μου πλέκω το εγκώμιο…”
-Μέσα στο πολύχρωμο τοπίο του κόσμου μας είναι σημαντικό να έχεις ρίζες;
Ισως είναι σημαντικό να τις γνωρίζεις και να μπορείς να τοποθετείσαι σε σχέση μ’αυτές. Ολοι έχουμε ρίζες. Κάποιοι δεν τις γνωρίζουν, τις ψάχνουν. Βλέπουμε πόσο σημαντικό είναι για τα υιοθετημένα παιδιά να βρουν τους πραγματικούς τους γονείς. Και τι φαντασιώνουν σε σχέση μ’ αυτούς. Προφανώς είναι σημαντικό για να καταλάβεις τον εαυτό σου να ξέρεις από πού προέρχεσαι. Για να πω την αλήθεια θα προτιμούσα να μην ασχολούμαι με τις ριζες και με το παρελθόν. Αλλά προφανώς όλα γύρω με τον έναν ή τον άλλον τρόπο μας σπρώχνουν προς τα ‘κει.
-Πώς βλέπετε τα όσα συμβαίνουν με το μεταναστευτικό;
Φαντάζομαι οτι είναι σαφές για όλους μας ότι δεν θα σταματήσουν οι άνθρωποι να φεύγουν από τις χώρες τους όταν εκεί υπάρχει πόλεμος, και όταν η κλιματική αλλαγή καταστρέφει ολόκληρες περιοχές. Ακόμα και οι οικονομικοί μετανάστες πολλές φορές έχουν φύγει από τις χώρες τους επειδή τους κυνήγησαν.
Πώς μπορεί να χαρακτηριστεί απλώς οικονομικός μετανάστης κάποιος από το Αφγανιστάν που του έχουν σκοτώσει οι Ταλιμπάν όλη του την οικογένεια; Ποιος ξέρει την ιστορία του κάθε οικονομικού μετανάστη στη χώρα μας;
Είχα πάρει κάποτε συνεντεύξεις από μετανάστες για ένα πρότζεκτ που έφτιαξα για τη Στέγη Γραμματων και Τεχνών στην Αθήνα. “Πλανόδειες ιστορίες” λεγόταν. Υπήρξε κοπέλα που ήρθε μέσα σε μηχανή αυτοκινήτου από την Τουρκία στην Ελλάδα. 8 ωρες περίπου…
Από τη Γεωργία οικονομική μετανάστης. Είχαν πόλεμο όμως τότε εκεί. Οσο οι χώρες που έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν την κατάσταση αργούν και δεν παίρνουν μέτρα τόσο θα μεγαλώνει το πρόβλημα. Προς το παρόν κλείνουν σύνορα, όποιος μπορεί πετάει το μπαλάκι στον άλλον, όποιος μπορεί εκβιάζει, κι οι άνθρωποι υποφέρουν.
-Σε μια υποθετική συναυλία όπου εσείς θα επιλέγατε τους συμμετέχοντες, χωρίς κανένα περιορισμό, ποιοι θα ήταν αυτοί;
Αρκετοί από τους μουσικούς της “κλασικής σχολής” της free jazz. Και κάποιοι πολύ καλοί χορευτές και video-artists σε μία ελεύθερη συνεργασία που το θέμα θα προέκυπτε σιγά-σιγά.
-Το καλλιτεχνικό έργο φθάνει πλέον διαφορετικά στον ακροατή εξαιτίας των σοσιαλ μίντια. Προσαρμοστήκατε εύκολα στις αλλαγές;
Οχι ακόμα. Δυσκολεύομαι να αποδεχτώ οτι είμαι ο δημοσιογράφος του εαυτού μου και πρέπει να μου πλέκω το εγκώμιο…
Ακόμα και το facebook της δουλειάς μου δεν το χειρίζομαι η ίδια. Ολο λέω ότι θα το κάνω και όλο το αναβαλλω.
Το site μου δεν ενημερώνεται εδώ κι’ έναν χρόνο τώρα. Θα μάθω. Σιγά σιγά.
Ξεκινά σήμερα
Το jazz in progress φεστιβάλ ξεκινά σήμερα Σάββατο και μέχρι και την Παρασκευή 31/1, το ΠΣΚΗ θα φιλοξενεί κορυφαίους μουσικούς και ερμηνευτές της τζαζ, σε 8 μοναδικές συναυλίες.
Το κοινό της Κρήτης έχει ανταποκριθεί με θέρμη και έχει αγκαλιάσει το Φεστιβάλ, με ορισμένες από τις επερχόμενες συναυλίες να οδεύουν ήδη προς sold out!
Σήμερα στις 9 στην Πειραματική Σκηνή θα εμφανιστούν οι Flying Jazz Trio.
Εδώ η τζαζ κυριολεκτικά απογειώνεται μέσα από αυθεντικές συνθέσεις του κιθαρίστα Στέφανου Ανδρεάδη, του πιανίστα Γιώργου Κοντραφούρη και του ντράμερ Βασίλη Ποδαρά. Το σχήμα έχει καινούργιο δίσκο με τίτλο «Nostalgia», που έρχεται σαν συνέχεια των άλμπουμ «To Eternity» και «Flying Jazz».
Μετά τη συναυλία, θα ακολουθήσει πάρτι όπου master of ceremonies είναι ο Λεωνίδας Αντωνόπουλος του Kosmos.
Το πάρτι είναι ανοικτό για το κοινό ακόμα και εάν δεν παρακολουθήσει τη συναυλία. Αύριο Κυριακή την ίδια ώρα στην Αίθουσα «Ανδρέας και Μαρία Καλοκαιρινού» θα εμφανιστουν οι Savina Yannatou “In Cretan Mode” with Spyros Manesis (piano), Lefteris Andriotis (cretan lyra).