Εβδομήντα οκτώ δικογραφίες για παραβάσεις σε κατασκευές κατοικιών και ξενοδοχείων – ορισμένες από τις οποίες στην κρίσιμη, ευρύτερη ζώνη της Καλντέρας – φέρεται να έχει ανοίξει η ΕΛ.ΑΣ. την τελευταία τριετία στη Σαντορίνη επί συνόλου 398 ελέγχων.
Oπως αποκαλύπτουν τα στοιχεία του «Βήματος», η πολεοδομική παραβατικότητα στο νησί υπολογίζεται στο 20% των ελέγχων που γίνονται σε αυτό. Σημειώνεται ότι κάθε χρονιά σε όλα τα νησιά των Κυκλάδων πραγματοποιούνται περίπου 1.000 οικοδομικοί έλεγχοι από την ΕΛ.ΑΣ. και εντοπίζονται συνήθως περίπου 120 παραβάσεις συνολικά. Μέσος όρος παραβατικότητας, δηλαδή, κατά πολύ μικρότερος εκείνης του περίφημου νησιού στο νότιο σημείο του νησιωτικού συμπλέγματος.
Τα στοιχεία αυτά, όπως είναι φυσικό, προκαλούν ερωτήματα τόσο για τις συνθήκες της δόμησης στο νησί όσο και για τους πιθανούς κινδύνους σε θέματα ασφάλειας που μπορεί αυτές να συνεπάγονται. Παράλληλα, παρότι δεν έχει προκύψει ως σήμερα συγκροτημένη έρευνα για την πιθανότητα διαφθοράς στις τοπικές πολεοδομικές υπηρεσίες του νησιού, το ρεπορτάζ του «Βήματος» καταγράφει καταγγελίες πολιτικών μηχανικών αλλά και πολιτών για τη διευκόλυνση εργολάβων αλλά και επιχειρηματιών σε σειρά αυθαιρεσιών. Μάλιστα, ένας εκ των συνομιλητών του «Βήματος» περιέγραφε τις προηγούμενες ημέρες την περίπτωση άγριου ξυλοδαρμού ανώτερου υπαλλήλου της Πολεοδομίας Θήρας που έγινε το 2019 από ομάδα που εισέβαλε στο γραφείο του. Στην περίπτωση αυτή δεν διερευνήθηκαν τελικά τα αίτια της επίθεσης, τα οποία πολλοί απέδωσαν σε θέματα έκδοσης οικοδομικής άδειας.
Πάντως, τα ερωτήματα που γεννήθηκαν τις προηγούμενες ημέρες αφορούν τη σεισμική «οχύρωση» των κτιρίων στις περιοχές του νησιού που εκτείνονται γύρω από την Καλντέρα, με σειρά επιστημόνων να έχουν προχωρήσει στο παρελθόν στην εκπόνηση σχετικών μελετών και να αναφέρονται ανοικτά στην «κούφια γη» κάτω από τα επίμαχα σημεία της όπου και εδρεύουν αρκετά ξενοδοχεία του νησιού. Και φυσικά, τους κινδύνους που προκύπτουν λόγω της αυθαίρετης δόμησης. Χαρακτηριστικές είναι ακόμη οι δηλώσεις που έγιναν το 2012 από τον τότε αστυνομικό διευθυντή της Σαντορίνης, ο οποίος ανέφερε ότι σχηματίστηκαν μέσα σε λιγότερο από δύο μήνες 12 δικογραφίες για αυθαίρετα κτίσματα στο νησί.
Στην ίδια κατεύθυνση, είναι χαρακτηριστικό ότι το μελετητικό γραφείο που ανέλαβε τη σύνταξη του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου Δήμου Θήρας επισήμανε στην αρχική μελέτη που παρουσιάστηκε τον περασμένο Νοέμβριο ότι στα Φηρά και στη γύρω από αυτά περιοχή όπου και μένουν συνολικά περίπου 1.500 κάτοικοι καταγράφονται σχεδόν 70 τ.μ. αυθαίρετης δόμησης ανά κάτοικο (δηλαδή σύνολο άνω των 105.000 τ.μ. αυθαίρετων κτισμάτων). Αντίστοιχα στην Οία, όπου διαμένουν 836 κάτοικοι, αντιστοιχούν σε κάθε έναν εξ αυτών σχεδόν 40 τ.μ. μη νόμιμης δόμησης (δηλαδή συνολικά 33.520 τ.μ.). Επίσης, στο Ημεροβίγλι με 469 κατοίκους, σε κάθε κάτοικο αντιστοιχούν περίπου 100 τ.μ. αυθαίρετης δόμησης (δηλαδή σύνολο 46.900 τ.μ. μη νόμιμων κτισμάτων).
Οπως προκύπτει από τη μελέτη αυτών των στοιχείων δηλαδή, σε αυτό το ευαίσθητο σημείο του νησιού, όπου πιθανώς τα κτίρια να αντιμετώπιζαν ούτως ή άλλως άμεσες επιπτώσεις από έναν ισχυρό σεισμό, καταγράφονται 180.000 τ.μ. μη νόμιμων κατοικιών και ξενοδοχειακών μονάδων! Η σχετική πρόταση είναι να σταματήσει πλήρως η δόμηση στην ευρύτερη περιοχή της Καλντέρας όπου η κατάσταση θεωρείται οριακή.
«Δεν υπήρχε πρόβλημα»
Ο πρόεδρος της Ενωσης Τουριστικών Επιχειρήσεων Σαντορίνης Βασίλης Κασιμάτης λέει στο «Βήμα» ότι «είναι εμφανές από τους σεισμούς του 1956 κι από άλλες περιπτώσεις ότι δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα στην περιοχή της Καλντέρας».
«Δεν υπήρξε, παρά τους δύο διαδοχικούς σεισμούς άνω των επτά ρίχτερ, ισχυρή κατολίσθηση ή κατάρρευση στο εν λόγω σημείο, κι αυτό βεβαίως συνεκτιμάται για την ανέγερση οικοδομών εκεί, πάντα με νόμιμες άδειες. Υπάρχουν πέντε-έξι γραφεία πολιτικών μηχανικών και τεχνικά γραφεία του νησιού που έχουν τις γνώσεις και την εμπειρία να προχωρούν στις ανεγέρσεις κτιρίων στην Καλντέρα μέσα σε στενά χωροταξικά όρια χωρίς να υπάρχει οποιοδήποτε πρόβλημα. Επιπλέον, πρέπει να υπολογισθεί ότι είναι τεράστια η αξία των ακινήτων σε αυτό το σημείο και ουδείς κατασκευαστής ξενοδοχειακής μονάδας θα αναλάμβανε το ρίσκο να προχωρήσει σε ανέγερση κτιρίου σε σαθρό έδαφος, με κίνδυνο την κατάρρευσή του και την απώλεια μεγάλων χρηματικών ποσών…».
Από την άλλη πλευρά, δύο πολιτικοί μηχανικοί του νησιού με τους οποίους επικοινώνησε «Το Βήμα» σημείωναν ότι η μεγάλη οικιστική επιβάρυνση σε αυτό το ιδιόμορφο, περιζήτητο σημείο του νησιού καταγράφηκε προ δεκαετίας. Και συμπλήρωναν ότι ένα ποσοστό της τάξης τουλάχιστον του 20% αποτελεί αυθαίρετη δόμηση, με υπερβάσεις ύψους κι άλλα προβληματικά σημεία.
Το στέλεχος της τοπικής αυτοδιοίκησης στην περιοχή Εμμανουήλ Ορφανός (υποψήφιος δήμαρχος στις δημοτικές εκλογές του 2023) επισημαίνει ότι «υπάρχουν διαρκώς εισηγήσεις μας για τον εν γένει περιορισμό της κατασκευής ξενοδοχείων στο νησί, αφού ήδη υπάρχουν 150.000 κλίνες και δεν χρειάζεται το νησί περισσότερες, λόγω του υπερκορεσμού του. Υπάρχει ασφαλώς ζήτημα αυθαίρετης δόμησης που θα προσδιορισθεί με ακρίβεια από την σχετική μελέτη για το νέο πολεοδομικό σχέδιο του νησιού».