Η τέχνη συναντά την τεχνολογία και τα χρώματα μπερδεύονται προκαλώντας τον θεατή… Όλα αυτά συμβαίνουν στην έκθεση της εικαστικού, Στέλλας Κουκουλάκη, με τίτλο «Curriculum Chromae» που εγκαινιάζεται αύριο, Τετάρτη 9 Ιανουαρίου, στις 7 το απόγευμα στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου. Η έκθεση θα είναι ανοιχτή ώς τις 30 Ιανουαρίου.
Η «Curriculum Chromae» είναι μια εννοιακή ενότητα για το χρώμα. Η επινόηση της κατάληξης –æ αποτελεί ένα γλωσσικό παιχνίδι με αφορμή τον όρο vitæ και αντιπροσωπεύει την μακρόχρονη έρευνα και τους προβληματισμούς μου για το χρώμα σε ένα εγχείρημα με χαρακτήρα βιογραφικό. Ευελπιστώ αυτή η έκθεση να αξιοποιηθεί ως ένα δημιουργικό μάθημα για το θεατή, όπως υπήρξε διαφωτιστικό μάθημα για εμένα την ίδια από το αρχικό στάδιο ως την ολοκλήρωσή της” εξηγεί η εικαστικός.
Σε συνέντευξή της στην «Π», η κ. Στέλλα Κουκουλάκη περιγράφει: «Η κατανόηση του ανθρώπου και του κόσμου με οδήγησε τα τελευταία χρόνια να επαναπροσδιορίσω τα μέσα και τις τεχνικές που επιλέγω κατά τη δημιουργία των έργων μου, έχοντας πάντα κατά νου τη λειτουργία και τον ρόλο του χρώματος».
Το κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:
Κ. Κουκουλάκη, πίσω από τα έργα σας στην έκθεση κρύβεται έρευνα ετών και μελέτη παλαιών και νέων καλλιτεχνών. Τελικά, πώς οδηγηθήκατε στις δημιουργίες που παρουσιάζετε;
«Πράγματι υπάρχει μακρόχρονη έρευνα που μετρά 30 χρόνια μελέτης του χρώματος και τα τελευταία δεκαέξι αυτών σε πιο πρακτικό και εικαστικό επίπεδο. Το χρώμα ήταν ανέκαθεν έμφυτο για εμένα. Οφείλω να ομολογήσω, σχεδόν κάθε απόγευμα μετά τα μαθήματα και τα εργαστήρια στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Φλωρεντίας, επισκεπτόμουν αδιάλειπτα την Εθνική Βιβλιοθήκη για να μελετήσω κάθε τι σχετικό με το χρώμα.
Εκεί μου δόθηκε η ευκαιρία να εξετάσω σε βάθος παρατηρήσεις και θεωρίες για το χρώμα που, μεταξύ άλλων, διατύπωσαν ο Αριστοτέλης, ο Πλάτωνας, ο Πουσέν, ο Ντελακρουά, ο Νεύτωνας, ο Βαν Γκογκ, ο Γκαίτε με τις αριστοτελικές του επιρροές, ο Σεβερίνι, ο Σεβρέλ, ο Σοπενάουερ, ο Χέριγκ με τον Γιανγκ, ο Ουέμπστερ και ο Γκολντστάιν του οποίου οι διαπιστώσεις ανακαλούν εν πολλοίς εκείνες του Καντίνσκυ, αλλά και σύγχρονοι επιστήμονες και εικαστικοί.
Επίσης, η εμπειρία μου στην παραδοσιακή γραφιστική και σχεδιασμό έθεσαν νέες βάσεις για την καλλιτεχνική μου υπόσταση. Όταν επέστρεψα ήρθα σε επαφή με μελέτες Ελλήνων συγγραφέων και καλλιτεχνών, εκ των οποίων η Χρωματική Θεωρία και Πρακτική (εκδ. αδελφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1979) του Γ. Κονταξάκη μού άσκησε μεγάλη επιρροή ως προς το προσωπικό και το διδακτικό μου έργο.
Η γνωριμία μου το χρώμα είναι ταυτόσημη με μια πορεία εξελικτική με πολλά διδάγματα, ξεκινώντας από τη χρωματική θεωρία του Itten, και πειραματισμούς μέσα από τους οποίους κατάφερα να εκφράσω την εσωτερική ανάγκη να κατανοήσω και να δείξω με διαφορετικούς εικαστικούς τρόπους αυτό που πραγματικά αντιλαμβάνομαι ως αυτούσιο και ανυπόκριτο χρώμα απαλλαγμένο από φόρμες και παραδοχές που ενίοτε δεσμεύουν τα όρια της δημιουργικότητας».
Οι τέχνες
Ως καλλιτέχνις, από πού προέρχονται τα ερεθίσματά σας; Βλέπετε τον κόσμο με άλλη ματιά;
Οι δημιουργικές μου περιπέτειες μέσα από διερεύνηση πολυετή οδηγήθηκαν σε μία νέα περίοδο με πολλές χρωματικές διακλαδώσεις οι οποίες συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
Ως καλλιτέχνις ταλαντεύομαι ανάμεσα σε τέχνες και τεχνικές, που το πάντρεμά τους οδηγεί, εκτός των άλλων, στη σύνθεση έργων που δανείζονται στοιχεία και όγκους από την αρχιτεκτονική, τη γλυπτική και τη ζωγραφική.
Τα barcodes, QR Codes και οι επιλογές υλικών και χρωμάτων έχουν βαρύνουσα σημασία για την τέχνη μου καθώς αποτελούν ξεχωριστά σύμβολα του σήμερα και λειτουργούν ως συνεκτικοί κρίκοι στην εποχή μας.
Η ελληνική οικονομική παρακμή ως καθρέφτης έκπτωσης αξιών θεραπεύεται μέσα από το χρώμα που δημιουργεί νέες πραγματικότητες στο παιχνίδι της παγκοσμιοποίησης και σηματοδοτεί την ανάγκη για ανθρωπιστική πρόοδο. Πλέον αντιμετωπίζω τον κόσμο με άλλη ματιά, άλλο χρώμα, άλλα υλικά».
Η Φλωρεντία πόσο βαθιά σάς έχει επηρεάσει;
«Νιώθω μεγάλη ευγνωμοσύνη για τη δυνατότητα που είχα να μείνω και να σπουδάσω στη μοναδική Φλωρεντία. Σε εκείνο τον υπέροχο τόπο, αρκεί κανείς περάσει το κατώφλι της οικίας του για να περιηγηθεί σε ένα ατελείωτο μουσείο με εικόνες και αστείρευτη γνώση και να λάβει δημιουργική έμπνευση.
Η φοίτηση στην ΑΣΚΤ Φλωρεντίας και στην Accademia Cappiello διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο για την καλλιτεχνική μου ταυτότητα. Είχα την τύχη να παρακολουθήσω ζωγραφικές τεχνικές, συντήρηση έργων τέχνης, βιομηχανικό σχεδιασμό, μεταξογραφία και επεξεργασία χυτοσίδηρου, γραφιστική, φωτογραφία και μόδα. Ο συνδυασμός όλων αυτών παραμένει σταθερός στη μετέπειτα εξέλιξή μου και με ωθεί να αναλαμβάνω απαιτητικά projects που διαλέγονται με το χρώμα και την τεχνολογία στο ελληνικό και παγκόσμιο σήμερα, ξεκινώντας μια πορεία με αρχή τη Φλωρεντία».
Η επαφή σας με τα παιδιά σάς ενέπνευσε;
«Λάτρευα τη διδασκαλία στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και η επαφή μου με τα παιδιά με γέμιζε ζωντάνια. Ήταν ένα πολύ όμορφο κομμάτι της ζωής μου και η απόφασή μου να εγκαταλείψω την εκπαίδευση μου στοίχισε. Αν δεν είχα όμως αποσυρθεί από τα εκπαιδευτικά πράγματα, η ενότητα αυτή και η τωρινή έκθεση θα ήθελε άλλα τόσα χρόνια για να παρουσιαστεί.
Όπως υποστήριζε και ο Καντίνσκυ, “ο καλλιτέχνης δεν είναι το χαϊδεμένο παιδί της ζωής: Δεν έχει δικαίωμα να ζει ανεύθυνα. Έχει αναλάβει την εκτέλεση ενός δύσκολου έργου που γίνεται συχνά ο Σταυρός του”. Η έμπνευση από την αλληλεπίδραση με τα παιδιά ήταν μεγάλη και με παρακινούσε να αναλογιστώ άλλοτε αυθόρμητα και άλλοτε με μία επιτηδευμένη ωριμότητα τα ζωγραφικά και μη έργα τέχνης. Η διδασκαλία του χρώματος και της θεωρίας με οδηγούσε ολοένα και περισσότερο σε μια δημιουργία όπου όλα εκείνα τα διδάγματα θα έπαιρναν υλική υπόσταση».
Η τεχνολογία έχει αλλάξει τα πάντα
Η τεχνολογία έχει φέρει νέα δεδομένα στην τέχνη;
Η ένταξη της τεχνολογίας στην τέχνη αποτελεί προέκταση της εποχής μας, καθώς η τέχνη αντλεί από όσα διαδραματίζονται σήμερα. Το βίντεο, ο ήχος, η εικόνα, οι τεχνητές διαστάσεις αποτελούν οργανικά και ζωτικά κομμάτια για τη σύνθεση και ολοκλήρωση των έργων τέχνης με βάση την προσέγγιση του κάθε δημιουργού. Η καινοτομία όμως σε αυτήν την περίπτωση εντοπίζεται στην επαναδιαπραγμάτευση των τεχνολογικών μέσων και τεχνικών ως συντελεστών του εικαστικού αποτελέσματος.
Οι εικαστικές τέχνες, από τον κινηματόγραφο, τη βίντεο αρτ και το θέατρο μέχρι τη φωτογραφία και τη μουσική, επωφελούνται από αυτές τις ανεπανάληπτες δυνατότητες και συμβαδίζουν αντιστοίχως με τις απαιτήσεις των καιρών μας. Ως καλλιτέχνις ενστερνίζομαι ότι τα νέα τεχνολογικά μέσα καθιστούν εφικτή την πρόσβαση σε πρωτοφανείς εικαστικές δυνατότητες που στο παρελθόν έμοιαζαν απίθανες και θεωρώ ότι η δημιουργική έκφραση δεν πρέπει να καταδυναστεύεται ή να περιορίζεται μόνο σε δρόμους της πεπατημένης.
Εκτός των άλλων, η ζωγραφική, η γραπτή και ψηφιακή αναπαράσταση σε συνδυασμό με τον ήχο, τη δόνηση, τη στατική και κινούμενη εικόνα ενεργοποιούν όλες τις ανθρώπινες αισθήσεις, ενισχύοντας έτσι την αμεσότητα αλλά και την επικαιροποίηση της τέχνης. Η ανθρώπινη ουσία, αν και αναλλοίωτη, είναι καθόλα συνδεδεμένη με το τεχνολογικό γίγνεσθαι και μαζί δημιουργούν νέες εκφάνσεις του βίου που διαπερνούν την τέχνη μοναδικά. Πρόκειται για το hic et nunc, μία καλλιτεχνική σταθερά που ορίζει μια σχέση αλληλένδετη και ουσιαστική».