Οι «Ακροβάτες του χρόνου», επιστρέφουν μετά από δεκατρία χρόνια, μέσα από την ‘’πένα’’ του πολυβραβευμένου συγγραφέα Πολυχρόνη Κουτσάκη, ο οποίος ζει και εργάζεται πλέον στο Περθ της μακρινής Αυστραλίας, όπου είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Murdoch.
Η πρώτη φορά που εκδόθηκαν οι «Ακροβάτες του χρόνου» ήταν το 2005, όχι μόνο με μεγάλη εμπορική επιτυχία, αλλά και καλλιτεχνική αφού η έκδοση συνοδεύτηκε με σημαντικά σχόλια από τους κριτικούς.
Ανήσυχο πνεύμα ο συγγραφέας ξαναδιαβάζοντας το βιβλίο είδε πως θα μπορούσαν να υπάρξουν βελτιώσεις. Δύο συγκεκριμένα: ‘’Η μία -επισημαίνει ο συγγραφέας μιλώντας στην “Π’’- αφορούσε σε κάποιες σημαντικές προσθήκες στην υπόθεση, που θα έδιναν μια επιπλέον διάσταση στο βιβλίο.
Η δεύτερη στον τρόπο γραφής συγκεκριμένων κομματιών του βιβλίου. Το βιβλίο πλέον ήταν εκτός κυκλοφορίας εδώ και κάποια χρόνια, και πρότεινα στις εκδόσεις Πατάκη, που εκδίδουν τα βιβλία μου από το 2010, τη νέα αναθεωρημένη έκδοση του βιβλίου με τις αλλαγές που ήθελα να κάνω. Χαίρομαι ιδιαίτερα που η ιδέα μου τούς άρεσε πολύ”.
Οι «Ακροβάτες του χρόνου» είναι ένα βιβλίο για όλη την οικογένεια.
Την ιστορία με τις μυθικές περιπέτειες των πρωταγωνιστών που σημάδεψαν τον 20ο αιώνα, επηρεάζοντας τους πιο σημαντικούς ανθρώπους της εποχής τους, τη διηγείται ένα ζευγάρι εφήβων του 2018, που έχουν τα δικά τους προβλήματα και προσπαθούν να βρουν απαντήσεις μέσα από τις περιπέτειες των πρωταγωνιστών.
Ο Πολυχρόνης Κουτσάκης δεν γράφει μόνο για εφήβους, αλλά και για ενήλικες αν και και η τελευταία βράβευσή του ήταν με το Κρατικό Βραβείο Εφηβικού-Νεανικού Βιβλίου για το μυθιστόρημά του «Μια ανάσα μόνο», που είναι το δεύτερο μέρος της καταιγιστικής Τριλογίας της Κρήτης που ξεκίνησε με το «Καιρός για ήρωες» και έκλεισε με το «Δεν είσαι εδώ».
Η βράβευση αυτή, όπως είχε γράψει τότε η “Π”, τον είχε βρει στο Περθ, όπου διδάσκει στη Σχολή Μηχανικών και Τεχνολογίας της Πληροφορίας του αυστραλέζικου Πανεπιστημίου.
Μιλώντας για τους λόγους που έφυγε για τη μακρινή Αυστραλία, επισημαίνει ότι το επιστημονικό του αντικείμενο (ασύρματα δίκτυα επικοινωνιών) είναι τέτοιο που υπάρχουν πολύ μεγαλύτερες ευκαιρίες στο εξωτερικό, ιδιαίτερα λόγω της κατάστασης της χώρας.
“Αυτός -λέει- “είναι ο λόγος που έφυγα. Όμως νομίζω ότι στις περισσότερες χώρες του εξωτερικού δεν υπάρχει εσφαλμένη αντίληψη για την Ελλάδα και τους Έλληνες, ώστε να χρειαστεί κάποιος να αλλάξει στους ανθρώπους την εικόνα για τη χώρα. Μας θαυμάζουν για τα μεγάλα πλεονεκτήματά μας, γνωρίζοντας όμως και τα σημαντικά μας μειονεκτήματα”.
Ο ίδιος και η οικογένειά του δεν έχουν αποφασίσει αν η εγκατάστασή τους θα είναι μόνιμη, όμως η Ελλάδα και η Κρήτη θα εξακολουθήσουν να πρωταγωνιστούν σε όλα του τα βιβλία.
“Το καινούργιο μου αστυνομικό μυθιστόρημα, που θα εκδοθεί τον Σεπτέμβριο από τον Πατάκη, διαδραματίζεται κυρίως στα Χανιά και στο Λασίθι” καταλήγει.
“Οι έφηβοι του σήμερα είναι η πρώτη γενιά που μεγαλώνει δικτυωμένη”
Οι «Ακροβάτες του χρόνου» επιστρέφουν μετά από δεκατρία χρόνια. Γιατί αποφασίσατε μια επιστροφή… στο μελλον;
Καταρχάς, να σας ευχαριστήσω πολύ για τη συνέντευξη και να διευκρινίσουμε ότι δεν είναι προϊόν οικογενειοκρατίας, έχουμε απλή συνεπωνυμία.
Οι «Ακροβάτες του χρόνου» εκδόθηκαν για πρώτη φορά από τις εκδόσεις Μίνωας το 2005, πήγαν καλά τότε εμπορικά και είχα την τύχη να γίνει το βιβλίο δεκτό με σχεδόν απίστευτα σχόλια από τους κριτικούς.
Παρόλ’ αυτά, όταν πέρασε λίγος καιρός και ξαναδιάβασα το βιβλίο σκέφτηκα πως χρειαζόταν δύο βελτιώσεις
Η μία αφορούσε σε κάποιες σημαντικές προσθήκες στην υπόθεση, που θα έδιναν μια επιπλέον διάσταση στο βιβλίο.
Η δεύτερη στον τρόπο γραφής συγκεκριμένων κομματιών του βιβλίου.
Το βιβλίο πλέον ήταν εκτός κυκλοφορίας εδώ και κάποια χρόνια, και πρότεινα στις εκδόσεις Πατάκη, που εκδίδουν τα βιβλία μου από το 2010, την νέα αναθεωρημένη έκδοση του βιβλίου με τις αλλαγές που ήθελα να κάνω. Χαίρομαι ιδιαίτερα που η ιδέα μου τούς άρεσε πολύ.
Θεωρείτε ότι γράφετε βιβλία για εφήβους ή βιβλία για ενηλίκους με έφηβους ήρωες;
Οι «Ακροβάτες του χρόνου» είναι ένα βιβλίο για όλη την οικογένεια – την ιστορία με τις μυθικές περιπέτειες των πρωταγωνιστών που σημάδεψαν τον 20ό αιώνα, επηρεάζοντας τους πιο σημαντικούς ανθρώπους της εποχής τους, τη διηγείται ένα ζευγάρι εφήβων του 2018, που έχουν τα δικά τους προβλήματα και προσπαθούν να βρουν απαντήσεις μέσα από τις περιπέτειες των πρωταγωνιστών.
Μιλώντας γενικότερα για τα βιβλία μου, νομίζω ότι ανήκουν σε δύο κατηγορίες. Υπάρχουν τα «νουάρ» αστυνομικά μου μυθιστορήματα (η σειρά με πρωταγωνιστή τον Στράτο Γαζή, που εκδίδεται στην Ελλάδα και στο εξωτερικό) που είναι ξεκάθαρα μόνο για ενήλικες.
Και υπάρχουν και τα μυθιστορήματά μου με πρωταγωνιστές εφήβους αλλά και μεγαλύτερους, όπως οι «Ακροβάτες του χρόνου» και τα τρία μυθιστορήματα της αστυνομικής «Τριλογίας της Κρήτης» που ανήκουν στην κατηγορία που ονομάζεται crossover στο εξωτερικό. Δηλαδή μυθιστορήματα και για εφήβους και για ενήλικες.
-Ποια είναι η εικόνα που έχετε για τους έφηβους του καιρού μας στους οποίους και απευθύνεστε;
Νομίζω πως είναι μια γενιά πολύ διαφορετική από κάθε προηγούμενη, επειδή είναι η πρώτη γενιά που μεγαλώνει απολύτως «δικτυωμένη». Όσοι δηλαδή είναι σήμερα έφηβοι έχουν γεννηθεί μέσα στον 21ο αιώνα, άρα δεν γνωρίζουν τι σημαίνει έλλειψη Ίντερνετ, δεν έχουν γνωρίσει τον κόσμο χωρίς το Google έτοιμο να τους δώσει απαντήσεις (όχι απαραίτητα τις σωστές), δεν μπορούν να φανταστούν έναν κόσμο όπου δεν μπορείς να επικοινωνήσεις, μετά το σχολείο, μέχρι το επόμενο πρωί με τους φίλους σου ή με το κορίτσι/αγόρι που σου αρέσει.
Ταυτόχρονα, όσον αφορά τις ανάγκες τους – επικοινωνία με τους συνομήλικούς τους, αναγνώριση από αυτούς, πρώτοι έρωτες, προσπάθεια επαφής με τους γονείς τους – είναι ίδιοι με όλους τους έφηβους του παρελθόντος και του μέλλοντος.
“Έφυγα για την Αυστραλία γιατί οι ευκαιρίες είναι μεγαλύτερες, ιδιαίτερα λόγω της κατάστασης στη χώρα μας”
Η τελευταία αυτή βράβευση σάς βρήκε στο Περθ της μακρινής Αυστραλίας, όπου είστε καθηγητής στο Murdoch University, στη Σχολή Μηχανικών και Τεχνολογίας της Πληροφορίας. Παλαιότερα ήσασταν καθηγητής για επτά χρόνια στο Πολυτεχνείο Κρήτης και στο Πανεπιστήμιο McMaster στον Καναδά. Τι σας ώθησε να φύγετε από την Κρήτη και την Ελλάδα ;
Το επιστημονικό μου αντικείμενο (ασύρματα δίκτυα επικοινωνιών) είναι τέτοιο που υπάρχουν πολύ μεγαλύτερες ευκαιρίες στο εξωτερικό, ιδιαίτερα λόγω της κατάστασης της χώρας. Αυτός είναι ο λόγος που έφυγα.
Όμως νομίζω ότι στις περισσότερες χώρες του εξωτερικού δεν υπάρχει εσφαλμένη αντίληψη για την Ελλάδα και τους Έλληνες, ώστε να χρειαστεί κάποιος να αλλάξει στους ανθρώπους την εικόνα για τη χώρα. Μας θαυμάζουν για τα μεγάλα πλεονεκτήματά μας, γνωρίζοντας όμως και τα σημαντικά μας μειονεκτήματα.
Η τεράστια διαφορά των ελληνικών πανεπιστημίων με τα πανεπιστήμια του εξωτερικού έχει να κάνει με τον ασφυκτικό εναγκαλισμό του Υπουργείου Παιδείας με τα πανεπιστήμια, καθώς στο εξωτερικό τα πανεπιστήμια αφήνονται ελεύθερα να λειτουργήσουν όπως νομίζουν και αξιολογούνται αυστηρά για να διαπιστωθεί αν αξίζει να συνεχίσουν να χρηματοδοτούνται.
Στην Ελλάδα το Υπουργείο (ανεξαρτήτως κυβέρνησης, όλες το ίδιο έκαναν και κάνουν) θέλει να ελέγχει τα πάντα (αριθμό εισακτέων, χρηματοδότηση, τρόπο εκλογής οργάνων, έγκριση προγραμμάτων σπουδών) για ψηφοθηρικούς λόγους, κι ας «πνίγει» αυτό τα πανεπιστήμια.
“Η Ελλάδα και η Κρήτη θα πρωταγωνιστούν στα βιβλία μου”
Θα δούμε την Αυστραλία ως «πρωταγωνίστρια» σε κάποιο βιβλίο σας στο μέλλον; Επίσης, την προηγούμενη φορά που είχαμε μιλήσει, με αφορμή το Κρατικό Βραβείο, δεν είχατε αποφασίσει για το αν θα μένατε μόνιμα.Έχουν αλλάξει τα πράγματα τώρα;
Δεν έχουν αλλάξει τα πράγματα – δεν έχω αποφασίσει ακόμα. Προς το παρόν, πάντως, η Ελλάδα θα συνεχίσει να είναι πρωταγωνίστρια σε όλα μου τα βιβλία και η Κρήτη ακόμα περισσότερο. Το καινούργιο μου αστυνομικό μυθιστόρημα, που θα εκδοθεί τον Σεπτέμβριο από τον Πατάκη, διαδραματίζεται κυρίως στα Χανιά και στο Λασίθι.
“Είναι τιμή κάθε βραβείο, πολύ περισσότερο το Κρατικό”
Λέτε ότι η συγγραφή για σας δεν είναι χόμπι, αλλά κανονική δουλειά και αυτοκαταπίεση. Σε τι καταπιέζεστε;
Είμαι βαθιά μέσα μου ένας μεγάλος τεμπέλης. Για να το καταπολεμήσω, με καταπιέζω να δουλεύω υπερβολικά.
Έχετε τιμηθεί με πολλά βραβεία. Το τελευταίο ήταν το Κρατικό Βραβείο Εφηβικού-Νεανικού Βιβλίου για το μυθιστόρημά σας «Μια ανάσα μόνο», το δεύτερο μέρος της καταιγιστικής Τριλογίας της Κρήτης που ξεκίνησε με το «Καιρός για ήρωες» και έκλεισε με το «Δεν είσαι εδώ». Τι σημαίνει για σας μια βράβευση;
Είναι μεγάλη τιμή κάθε βραβείο, πολύ περισσότερο το Κρατικό, που έχω την τιμή να το έχω λάβει τρεις φορές, δύο για θεατρικά μου έργα και μία για το «Μια ανάσα μόνο». Αλλά η αλήθεια είναι πως απολαμβάνω πολύ περισσότερο από τα βραβεία την πολύ μεγάλη αγάπη χιλιάδων εφήβων – αλλά και των γονιών τους, που μου γράφουν ότι διαβάζουν τα βιβλία μαζί με τα παιδιά τους – από όλη την Ελλάδα για την Τριλογία της Κρήτης.
“Τα πράγματα για τους Έλληνες συγγραφείς στο εξωτερικό είναι ακόμα πιο δύσκολα λόγω γλώσσας”
Το “Αθηναϊκό μπλουζ” εκδόθηκε ταυτόχρονα στην Ελλάδα, στην Αγγλία, στην Αυστραλία και στις ΗΠΑ. Το άλλο βιβλίο της ίδιας αστυνομικής σειράς, με πρωταγωνιστή τον Στράτο Γαζή, με τίτλο Baby Blue, αναμένεται να εκδοθεί στο εξωτερικό το 2018. Έχουν τύχη οι Ελληνες συγγραφεις στο εξωτερικό;
-Δύσκολη ερώτηση αυτή, χρειάζεται μεγάλη απάντηση.
Δεν θα σας πω ψέματα ότι τα πράγματα είναι εύκολα – είναι πολύ δύσκολα, αλλά όχι μόνο για τους Έλληνες συγγραφείς λογοτεχνίας, για όλους.
Απλώς για τους Έλληνες είναι ακόμα πιο δύσκολα λόγω της γλώσσας, αφού χρειάζεται είτε ο συγγραφέας να γνωρίζει άπταιστα αγγλικά ώστε να μεταφράσει ο ίδιος το βιβλίο του είτε να πληρώσει κάποιον, ο οποίος θα γνωρίσει άπταιστα αγγλικά και έχει και λογοτεχνικές ικανότητες, επειδή δεν αρκεί μόνο η γνώση αγγλικών αλλά χρειάζεται ο μεταφραστής να μπορεί να «πιάσει» και τη «φωνή» του συγγραφέα ώστε να τη μεταφέρει σχεδόν αυτούσια στη ξένη γλώσσα.
Όσον αφορά τώρα τις δυσκολίες για όλους τους συγγραφείς, να διευκρινίσω πρώτα ότι η απάντησή μου αφορά τις χώρες όπου εκδίδονται τα βιβλία μου, δηλαδή τις χώρες με αγγλόφωνο κοινό. Η πρώτη δυσκολία είναι να βρει ο συγγραφέας έναν ατζέντη που θα προσπαθήσει να πουλήσει τη δουλειά του στους εκδοτικούς οίκους, αφού κανείς σημαντικός εκδοτικός οίκος δεν δέχεται να τους στείλει μόνος του ο συγγραφέας την δουλειά του.
Οι ατζέντηδες απορρίπτουν τη συντριπτική πλειοψηφία των βιβλίων που τους στέλνουν οι συγγραφείς γιατί ξέρουν την αγορά και γνωρίζουν πόσο δύσκολο είναι να πουλήσουν το βιβλίο. Και αφού οι ατζέντηδες πληρώνονται με ποσοστό επί των πνευματικών δικαιωμάτων του συγγραφέα, ψάχνουν μόνο για βιβλία που πιστεύουν ότι θα πουλήσουν καλά. Οπότε, έρχεται το ερώτημα, γιατί είναι δύσκολο να πουλήσουν οι ατζέντηδες το βιβλίο στους εκδοτικούς;
Η δυσκολία λοιπόν για όλους τους συγγραφείς οφείλεται στο ότι τα στοιχεία των εκδοτών δείχνουν πως: α) παρόλο που πολλοί αναγνώστες στο εξωτερικό συνεχίζουν να διαβάζουν λογοτεχνία, είναι περισσότεροι εκείνοι που διαβάζουν non-fiction (δηλαδή βιογραφίες, αυτοβιογραφίες, ιστορικά βιβλία, βιβλία για τις τέχνες, τα σπορ, την επιστήμη, τα ταξίδια, τη μαγειρική, χιουμοριστικά βιβλία, βιβλία σχετικά με την εργασία).
Αυτό οδηγεί τους εκδότες στο να γίνονται όλο και πιο εκλεκτικοί στα λογοτεχνικά βιβλία που εκδίδουν, β) η συντριπτική πλειοψηφία των βιβλίων λογοτεχνίας που πωλούνται είναι γραμμένα από λίγους «μπεστ-σελεράδες» συγγραφείς.
Αυτό σημαίνει πως οι καινούργιοι συγγραφείς βρίσκουν δύσκολα ικανοποιητικά μεγάλο κοινό ώστε να είναι τα βιβλία τους ιδιαίτερα κερδοφόρα για τον εκδότη και γι’ αυτό οι εκδότες αποφασίζουν ακόμα πιο δύσκολα να τους εμπιστευθούν – γιατί να δοκιμάσουν την τύχη τους με έναν νέο συγγραφέα, ενώ μπορούν τα χρήματα που θα δώσουν για να αγοράσουν τα δικαιώματα του βιβλίου και να το προμοτάρουν να τα δώσουν για περαιτέρω μάρκετινγκ και καλύτερη τοποθέτηση στα βιβλιοπωλεία ενός «μπεστ-σελερά» που θα τους φέρει σίγουρο έξτρα κέρδος;
Βεβαίως, υπάρχει πλέον η δυνατότητα στους συγγραφείς λογοτεχνίας που γράφουν στα αγγλικά να αυτοεκδίδονται, χρησιμοποιώντας ηλεκτρονικές πλατφόρμες όπως αυτή που προσφέρει η Amazon.
Μπορεί κάποιος δηλαδή να μοιραστεί με το Amazon τα κέρδη από το βιβλίο του, το οποίο θα πουλάει σε πολύ χαμηλότερη τιμή (αφού δεν υπάρχουν κόστη εκτύπωσης) ελπίζοντας πως έτσι θα μπορέσει το βιβλίο του σε ηλεκτρονική μορφή να γίνει προσβάσιμο σε πολύ μεγάλο αριθμό αναγνωστών, μια και υπάρχουν εκατομμύρια αναγνώστες που διαβάζουν από το Kindle και άλλες πλατφόρμες.
Για να τα καταφέρει βέβαια κάποιος να φτάσει το e-book του σε μεγάλες πωλήσεις πρέπει να φροντίσει να φτιάξει εξαιρετικό εξώφυλλο, να δικτυωθεί με άλλους συγγραφείς ώστε να προμοτάρουν ο ένας τον άλλο, να έχει διαβάσει εκατοντάδες βιβλίο στο είδος λογοτεχνίας που γράφει ώστε να ξέρει τι αρέσει στους αναγνώστες να διαβάζουν, να κάνει έρευνα αγοράς ώστε να βρει την κατάλληλη τιμή που θα ορίσει για το βιβλία του κλπ.
Επειδή όλα τα παραπάνω για μένα μοιάζουν βουνό, προτίμησα να πάω από τον «κλασικό δρόμο» με ατζέντη και εκδότη που τυπώνει το βιβλίο (και το εκδίδει βέβαια και σε ηλεκτρονική μορφή) παρά τη δυσκολία που έχει ο δρόμος αυτός.