Ενέργεια, περιβάλλον και ιατρική είναι τρεις τομείς στους οποίους έχει σημαντική συνεισφορά η επιστήμη των πολυμερών, άγνωστη στο ευρύ κοινό αλλά κομβικής σημασίας στις μέρες μας.
Ο διευθυντής του Ινστιτούτου Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ, καθηγητής κ. Σπύρος Αναστασιάδης μιλά στην «Π» για τις δράσεις του Ινστιτούτου σε Κίνα, Αμερική, Κατάρ, Αυστραλία και Ευρώπη και αναφέρει πως «ο γαλλικός κολοσσός Thales SA ενδιαφέρεται για τη δημιουργία πιλοτικής γραμμής για την παραγωγή τους στην Κρήτη”.
Για την επιτυχία του ΙΤΕ τονίζει πως το Ίδρυμα «καταφέρνει να προσελκύει και στη δύσκολη αυτή εποχή νέους Έλληνες επιστήμονες από το εξωτερικό”.
Η συνέντευξη έχει ως εξής:
– Τι να περιμένουμε τα επόμενα χρόνια από την επιστήμη των πολυμερών;
«Τα πολυμερή βρίσκουν πλήθος εφαρμογών εξ αιτίας της μεγάλης ποικιλίας και των ιδιαίτερων ιδιοτήτων τους: από αντικείμενα καθημερινής χρήσης (π.χ., πλαστικά, χρώματα, υφαντικές ίνες, ελαστικά) έως εφαρμογές υψηλής τεχνολογίας (π.χ., μικροηλεκτρονική, αεροναυπηγική, αεροδιαστημική). Η επιστήμη των πολυμερών προσπαθεί να επεκτείνει τις εφαρμογές τους σε μη-παραδοσιακούς τομείς, όπως ενέργεια, περιβάλλον και ιατρική.
Αναμένονται σημαντικά βήματα στη χρήση εξειδικευμένων πολυμερών σε συστήματα παραγωγής ενέργειας (π.χ., οργανικά φωτοβολταϊκά, κελία καυσίμου) ή αποθήκευσης ενέργειας (π.χ., ηλεκτρολύτες για μπαταρίες λιθίου ή υπερσυσσωρευτές), σε μεμβράνες για διαχωρισμό αερίων ή καθαρισμό και αφαλάτωση νερού, στη μεταφορά και ελεγχόμενη απόδοση φαρμάκων κλπ. Η Κρήτη αποτελεί έναν από τους σημαντικούς διεθνώς πόλους της επιστήμης πολυμερών ενώ ο ομιλών είναι πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Πολυμερών (EPF)”.
– Μιλήστε μας για τη συνεργασία σας με τα Πλαστικά Κρήτης. Υπάρχουν και άλλα παραδείγματα άμεσης επαφής των ερευνητών με την αγορά;
«Τα Πλαστικά Κρήτης έχουν έντονο εξαγωγικό χαρακτήρα και σημαντική τεχνογνωσία στην παραγωγή φύλλων θερμοκηπίου. Στην αγορά αυτή αυξάνονται συνεχώς οι απαιτήσεις για καλύτερα και με περισσότερο εξειδικευμένες ιδιότητες φύλλα. Η Ομάδα μου (Υβριδικών Νανοδομών) στο Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ (ΙΗΔΛ) του ΙΤΕ έχει κερδίσει χρηματοδότηση από το πρόγραμμα “Ερευνώ – Καινοτομώ” με τα Πλαστικά Κρήτης και το Πανεπιστήμιο Κρήτης για την ανάπτυξη καινοτόμων φύλλων με μεγαλύτερο χρόνο ζωής, μόνιμη αντισταγονική δράση και υψηλή διαπερατότητα στο φως με αποφυγή επικαθίσεων.
Η πρόταση αξιολογήθηκε στην 1η θέση της θεματικής της περιοχής. Η υλοποίηση του έργου θα έχει πολλαπλά οφέλη για τους τρεις φορείς αλλά και για τους παραγωγούς και την κοινωνία. Έχουμε, επίσης, κερδίσει χρηματοδότηση για την ανάπτυξη καινοτόμων στερεών ηλεκτρολυτών για ασφαλείς συσσωρευτές ιόντων λιθίου με την εταιρεία Sunlight και τα Πανεπιστήμια Αθηνών και Δημοκρίτειο. Συνολικά, το ΙΗΔΛ συμμετέχει σε 14 έργα στο ίδιο πρόγραμμα, όλα σε συνεργασία με ελληνικές εταιρείες, αλλά και σε έργα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ σε συνεργασία με ευρωπαϊκές εταιρείες”.
Τεχνογνωσία
– Το ΙΗΔΛ έχει αναλάβει την προστασία των μνημείων, όχι μόνο της χώρας μας, αλλά και της Απαγορευμένης Πόλης του Πεκίνου. Πώς προέκυψε η συνεργασία σας με την Κίνα;
«Η συνεργασία με το Μουσείο του Ανακτόρου (Απαγορευμένη Πόλη) του Πεκίνου ξεκίνησε όταν η υποδιευθύντρια του Μουσείου, συνοδευόμενη από στελέχη του Τμήματος Συντήρησης, επισκέφθηκαν το ΙΗΔΛ (06/2015). Οι Κινέζοι ενδιαφέρθηκαν εντόνως για τις τεχνολογίες λέιζερ του ΙΗΔΛ στην ανάλυση, διάγνωση και συντήρηση αντικειμένων και μνημείων πολιτισμικής κληρονομιάς.
Αποφασίστηκε η ίδρυση κοινού εργαστηρίου του ΙΗΔΛ και του Μουσείου στο Πεκίνο, του οποίου η ονοματοδοσία έγινε κατά την επίσκεψη του πρωθυπουργού το 2016. Η συγκεκριμένη συνεργασία θα ανοίξει δρόμους για την εφαρμογή των τεχνολογιών μας στην Κίνα αλλά και επιπλέον ευκαιρίες έρευνας για την περαιτέρω εξειδίκευσή τους”.
– Σε ποιες άλλες χώρες έχει απλώσει τα… πλοκάμια του το Ινστιτούτο;
«Ερευνητές του ΙΗΔΛ έχουν αναπτύξει συνεργασίες σε όλο τον κόσμο με ιδρύματα και εταιρείες. Κάποιες συνεργασίες έχουν οδηγήσει σε νέες τεχνολογίες ή/και εφαρμογές. Προσφάτως αναπτύχθηκαν από την ομάδα νανοηλεκτρονικής, για πρώτη φορά παγκοσμίως, έξυπνα μονολιθικά ολοκληρωμένα μικροκυματικά μικροσυστήματα ισχύος με κύρια εφαρμογή σε νέας γενεάς ραντάρ καιρού απαραίτητα στα νέα πρωτόκολλα ασφάλειας πτήσεων.
Ο γαλλικός κολοσσός Thales SA ενδιαφέρεται για τη δημιουργία πιλοτικής γραμμής για την παραγωγή τους στην Κρήτη. Επιπλέον, πωλούμε εξειδικευμένα υβριδικά πρόδρομα υλικά για την ανάπτυξη νανοδομών σε Ιταλία, Λιθουανία, Ιαπωνία, Κίνα και Αυστραλία. Έχουμε, επίσης, λάβει απευθείας χρηματοδοτήσεις από τη Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και τις ΗΠΑ”.
Το μυστικό της επιτυχίας του Ιδρύματος
Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας του ΙΤΕ; Ο πρωθυπουργός στην επίσκεψή του στο Ίδρυμα είχε πει ότι στο ΙΤΕ το brain drain μετατρέπεται σε brain gain.
«Το ΙΤΕ είναι το καλύτερο ερευνητικό κέντρο της χώρας και ένα από τα καλύτερα στην Ευρώπη διότι βασική του αρχή υπήρξε εξ αρχής η αριστεία. Η υψηλής ποιότητας έρευνα, η εκπαίδευση νέων επιστημόνων και η αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων επιτυγχάνονται μόνον με άριστους ερευνητές, συνεργαζόμενους καθηγητές, τεχνικό-διοικητικό προσωπικό, μεταπτυχιακούς φοιτητές και μεταδιδάκτορες και με αφοσιωμένη και αποτελεσματική διοίκηση.
Λόγω της υψηλής του ποιότητας, το ΙΤΕ καταφέρνει να προσελκύει και στη δύσκολη αυτή εποχή νέους Έλληνες επιστήμονες από το εξωτερικό. Μέσα από πρωτοβουλίες όπως, π.χ., το έργο ARCHERS ύψους 3,3 εκατομμυρίων ευρώ, που χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το οποίο συντονίζω, έχουμε καταφέρει να επαναπατρίσουμε άριστους νέους επιστήμονες. Συνεισφέρουμε, έτσι, στη, μερική τουλάχιστον, αντιστροφή της διαρροής εγκεφάλων (brain drain) στο εξωτερικό μέσω του brain regain».
– Ποια είναι τα προγράμματα που τρέχουν αυτό το διάστημα και περιμένουμε ενδιαφέρουσες ανακοινώσεις στο μέλλον;
«Το ΙΗΔΛ έχει καθιερωθεί διεθνώς για τις δραστηριότητές του στην Επιστήμη Λέιζερ-Φωτονικής, Επιστήμη-Τεχνολογία Υλικών-Διατάξεων και Αστροφυσική-Αστρονομία. Η δομή του ΙΗΔΛ βοηθά τη διεπιστημονική προσέγγιση στη βάση συνεργειών στα πεδία φυσικής, χημείας, επιστήμης υλικών και βιολογίας.
Την περίοδο αυτή τρέχουν στο ΙΗΔΛ περίπου 60 ευρωπαϊκά και ελληνικά έργα μεταξύ των οποίων τέσσερα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (από τα έξι συνολικά που πήρε το ΙΗΔΛ), πέντε στις Μελλοντικές και Αναδυόμενες Τεχνολογίες, πέντε δίκτυα Marie Skłodowska-Curie για εκπαίδευση φοιτητών, ένα στα Εργοστάσια του Μέλλοντος, ένα για την επίδραση της κλιματικής αλλαγής σε μνημεία κ.ά.
Αναμένονται, συνεπώς, σημαντικά ερευνητικά αποτελέσματα σε διάφορους τομείς, όπως μέτρηση χειρομορφίας μορίων, ανάπτυξη βιομιμητικών υλικών με λέιζερ, λειτουργικά μεταϋλικά, αποκρίσιμα πολυμερή και κολλοειδή, ατομικές δέσμες, αστροφυσική, τεχνικές διάγνωσης-αποκατάστασης στην πολιτιστική κληρονομιά ή στην αγροδιατροφή κ.ά.».