Ο Ψηλορείτης δεν είναι απλώς ένα βουνό, μια περιοχή της Κρήτης, είναι μία ταυτότητα. Ο διευθυντής του ΑΚΟΜΜ- ΨΗΛΟΡΕΙΤΗΣ, κ. Δημήτρης Παττακός, μιλά στην «Π» για τους μελλοντικούς στόχους της εταιρείας. «Άμεσος σχεδιασμός προβλέπει την οργανωμένη και συγκροτημένη ευαισθητοποίηση-ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας- και όχι μόνο για το περιβάλλον και ειδικότερα για την προστιθέμενη αξία που δίνει στην περιοχή η αναγνώριση του Γεωπάρκου από την UNESCO» τονίζει.
Το κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:
Θεωρείτε πως το ΑΚΟΜΜ-Ψηλορείτης έχει πετύχει έναν από τους βασικούς του στόχους, που είναι η ευαισθητοποίηση του κοινού σε θέματα περιβάλλοντος;
«Το ΑΚΟΜΜ-ΨΗΛΟΡΕΙΤΗΣ προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει την τοπική κοινωνία σε θέματα περιβάλλοντος από την αρχή της λειτουργίας του. Αξίζει να σημειωθεί η δράση που έγινε το 1999 σε συνεργασία με τον τότε Δήμο Ρούβα στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE για την προστασία του δάσους Ρούβα και του κρητικού κεφαλάνθηρου, που μια από τις ενέργειές του ήταν η ενημέρωση -ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας και ιδιαίτερα των κτηνοτρόφων.
Πολλές φορές οι ενέργειες ευαισθητοποίησης γίνονται με τη συνεργασία και άλλων φορέων όπως είναι το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ανωγείων και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης.
Στην ευαισθητοποίηση του κοινού συμβάλλουν επίσης άμεσα ή έμμεσα και όλες οι δράσεις που υλοποιεί η εταιρεία όπως για παράδειγμα οι διατοπικές και διακρατικές μας συνεργασίες (LEADER, “ΟΡΕΑ ΚΡΗΤΗ”, «Emblematic» κ.α.) αλλά και εκδηλώσεις όπως π.χ το Pierra Creta.
Είναι προφανές ότι πρέπει να γίνουν πολλά πράγματα ακόμα. Ο άμεσος σχεδιασμός προβλέπει την οργανωμένη και συγκροτημένη ευαισθητοποίηση-ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας – και όχι μόνο – για το περιβάλλον και ειδικότερα για την προστιθέμενη αξία που δίνει στην περιοχή η αναγνώριση του Γεωπάρκου από την UNESCO. Η υλοποίηση του παραπάνω σχεδιασμού θα επιτευχθεί κυρίως μέσω της Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης (ΟΧΕ) που θα υλοποιηθεί στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κρήτης 2014-2020».
Η κοινωνία
Η τοπική κοινωνία – και όχι μόνο -αισθάνεστε πως έχει αγκαλιάσει την προσπάθειά σας;
«Η τοπική κοινωνία αγκαλιάζει την προσπάθειά μας όσο περισσότερο αντιλαμβάνεται τη σημασία της. Αυτό δεν έχει να κάνει με την αντίληψη που έχει για την προστασία του περιβάλλοντος αλλά για τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει το Γεωπάρκο στην τοπική πραγματικότητα. Είναι προφανές ότι η άγνοια προκαλεί επιφυλάξεις και «φόβους» όπως π.χ ότι η ύπαρξη του Γεωπάρκου θα δράσει απαγορευτικά σε μια σειρά από δραστηριότητες που είναι σημαντικές στην τοπική οικονομία (π.χ κτηνοτροφία). Υπό αυτή την έννοια η εταιρία έχει ευθύνη να «γνωρίσει» το Γεωπάρκο σε όλο το φάσμα της τοπικής κοινωνίας (κτηνοτρόφους, γεωργούς, επαγγελματίες του τουρισμού, μαθητές, κοινωνικούς φορείς κ.α.). Πρέπει βέβαια να σημειωθεί ότι οι φόβοι αυτοί συνεχώς αμβλύνονται και καταλυτικό ρόλο σε αυτό έπαιξε η αναγνώριση του Γεωπάρκου από την UNESCO».
Υπάρχει συνεργασία με τον επιχειρηματικό κόσμο;
«Από την πρώτη στιγμή της δημιουργίας του Γεωπάρκου πολλές επιχειρήσεις αγκάλιασαν την προσπάθεια, όπως π.χ η Βότομος Α.Ε που τοποθέτησε το λογότυπο του Γεωπάρκου σε μια από τις συσκευασίες των προϊόντων της (Νερά Ζαρός).
Στη συνεργασία με τις τοπικές επιχειρήσεις συνέβαλαν και διάφορες ενέργειες όπως π.χ το τοπικό σύμφωνο ποιότητας καθώς και το πρόγραμμα επιβράβευσης επισκεπτών «Φίλοι του Ψηλορείτη» (www.PsiloritisFriends.gr), όπου συμμετέχουν και συνεργάζονται 25 επιχειρήσεις.
To τοπικό σύμφωνο ποιότητας έχει θέσει συγκεκριμένες προδιαγραφές που πρέπει να τηρούν οι συνεργαζόμενες επιχειρήσεις που το διαθέτουν. Οι προδιαγραφές αφορούν τόσο την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και προϊόντων όσο και την ενσωμάτωση των στοιχείων εκείνων που αναδεικνύουν την «ταυτότητα» της Κρήτης και του Ψηλορείτη.
Το πρόγραμμα επιβράβευσης επισκεπτών «Φίλοι του Ψηλορείτη» είναι ένα πρόγραμμα ανταμοιβής για την αγορά προϊόντων και υπηρεσιών που προσφέρουν επιχειρήσεις της περιοχής με την χρησιμοποίηση της σχετικής κάρτας μέλους.
Το πρόγραμμα αυτό παρουσιάσθηκε από την Περιφέρεια Κρήτης ως καλή πρακτική στο πλαίσιο του διακρατικού έργου BRANTour».
Πώς καταφέρνει το Γεωπάρκο να συμβάλλει στην ανάπτυξη του τόπου;
«Το Γεωπάρκο αποτελεί τη συντονισμένη προσπάθεια ανάπτυξης της περιοχής μας μέσω της δημιουργίας μιας εναλλακτικής αναπτυξιακής πρότασης που θα σέβεται το περιβάλλον και τον πολιτισμό της.
Ο Σκοπός είναι, με λίγα λόγια, η διαμόρφωση ενός εναλλακτικού προϊόντος που θα στηρίζεται στην ταυτότητα του ΨΗΛΟΡΕΙΤΗ. Η προστιθέμενη αξία που δίνει η αναγνώριση από την UNESCO είναι σημαντική αλλά χρειάζεται η σωστή αξιοποίηση και διαχείρισή της για να έχομε όσο το δυνατό περισσότερα θετικά αποτελέσματα.
Στην κατεύθυνση αυτή υπάρχει στήριξη μέσω των διαφόρων προγραμμάτων για τη δημιουργία υποδομών σε συνεργασία με τους Δήμους, η προβολή της περιοχής και η προώθηση των τοπικών προϊόντων και υπηρεσιών (τοπικό σύμφωνο ποιότητας, «Φίλοι του Ψηλορείτη») κάτω από την κοινή ομπρέλα του Γεωπάρκου και το ισχυρό brand name UNESCO».
Γεωτουρισμός
Πολλή συζήτηση γίνεται για τον γεωτουρισμό, είναι η επόμενη μορφή τουρισμού για την Κρήτη;
«Ο γεωτουρισμός είναι μια έκφανση, μια μορφή του εναλλακτικού τουρισμού όπως ο αγροτουρισμός, ο οικολογικός τουρισμός, ο τουρισμός περιπέτειας, ο βοτανικός και ορνιθολογικός τουρισμός, ο περιηγητικός τουρισμός, ο θρησκευτικός τουρισμός κλπ.
Είναι δεδομένο ότι ο εναλλακτικός τουρισμός αποτελεί την ανερχόμενη «δύναμη» και αυτό το επιβεβαιώνουν διάφορες έρευνες αγοράς που έχουν γίνει παγκοσμίως όπως π.χ του Travel Guard Update (Απρίλιος 2013) όπου διαπιστώθηκε ότι περίπου το 25% των τουριστών δηλώνουν ότι ο φυσιολατρικός τουρισμός είναι η υψηλότερη προτίμησή τους τα τελευταία 10 χρόνια.
Είναι προφανές ότι δεν θα ήταν ρεαλιστικό να αναμέναμε την αντικατάσταση του μαζικού τουρισμού στην Κρήτη σε μικρό χρονικό διάστημα. Η επίτευξη αυτού του στόχου δεν μπορεί να γίνει με μεμονωμένες προσπάθειες αλλά μόνο μέσω της συνεργασίας της τοπικής αυτοδιοίκησης (α’ και β’ βαθμού) καθώς και όλων των κοινωνικών και επαγγελματικών φορέων.
Το ΑΚΟΜΜ-ΨΗΛΟΡΕΙΤΗΣ είναι αποφασισμένο να συμβάλλει στο μέτρο των δυνατοτήτων του ώστε οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού να αποκτούν συνεχώς όσο το δυνατό μεγαλύτερο μερίδιο από το συνολικό τουριστικό προϊόν του νησιού μας.
Στην κατεύθυνση αυτή και έπειτα από πρωτοβουλία του αντιπεριφερειάρχη Ανάπτυξης κου Δημήτρη Μιχελογιάννη και την άμεση υιοθέτησή της από τον Περιφερειάρχη Κρήτης, οι περιοχές UNESCO Κρήτης (Γεωπάρκα Σητείας και Ψηλορείτη, Βιοσφαιρικό Απόθεμα Σαμαριάς-Λευκών Ορέων ) συνεργαζόμαστε για τη δόμηση ενός ευδιάκριτου εναλλακτικού τουριστικού προϊόντος με τη χρηματοδότηση του ΠΕΠ Κρήτης».
Ποια είναι τα σημαντικότερα προγράμματα που τρέχουν και τι να περιμένουμε από το Γεωπάρκο το επόμενο διάστημα;
«Τα σημαντικότερα προγράμματα είναι:
- το νέο CLLD/ LEADER το οποίο σε αυτή την περίοδο έχει πολυταμειακή και πολυτομεακή διάσταση. Το ΑΚΟΜΜ-ΨΗΛΟΡΕΙΤΗΣ ΑΑΕ ΟΤΑ αποτελεί την Ομάδα Τοπικής Δράσης (ΟΤΔ) υπεύθυνη για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του Τοπικού Προγράμματος της ευρύτερης περιοχής του Ψηλορείτη. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στην τελική φάση της δημοσιοποίησης δράσεων του τοπικού προγράμματος. Ιδιαίτερη βαρύτητα για την επίτευξη των στόχων του Γεωπάρκου είναι τα έργα δημόσιου χαρακτήρα και ειδικότερα αυτά που στοχεύουν στην ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος.
- το έργο GEO-IN το οποίο υλοποιείται στο πλαίσιο του διακρατικού προγράμματος ΕΛΛΑΔΑ – ΚΥΠΡΟΣ 2014-2020. Στο έργο συμμετέχουν τα νησιωτικά γεωπάρκα της Ελλάδας (Λέσβος, Ψηλορείτης, Σητεία) καθώς και το Γεωπάρκο Τροόδους της Κύπρου. Σκοπός του έργου είναι η ανάπτυξη του γεωτουρισμού, με υψηλές ποιοτικά προδιαγραφές, η διαφοροποίηση και ενίσχυση των τοπικών οικονομιών και εν γένει η αυτοτροφοδοτούμενη βιώσιμη ανάπτυξη των περιοχών παρέμβασης.
- το έργο «Emblematic» που υλοποιείται στο πλαίσιο του διακρατικού προγράμματος INTERREG MED και αφορά 9 εμβληματικά βουνά της Μεσογείου. Από την Ελλάδα συμμετέχουν ο Ψηλορείτης και ο Όλυμπος. Σκοπός του έργου είναι η ανάδειξη των εμβληματικών χαρακτηριστικών των βουνών καθώς και η δημιουργία οικοτουριστικών διαδρομών που θα αναδεικνύουν αυτά τα εμβληματικά χαρακτηριστικά.
- η ΟΧΕ (Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση) των περιοχών Φυσικού Κάλους Unesco της Κρήτης (Γεωπάρκα Σητείας και Ψηλορείτη , Βιοσφαιρικό Απόθεμα Σαμαριάς-Λευκών Ορέων ) η οποία θα χρηματοδοτηθεί από το ΠΕΠ Κρήτης. Στην κατεύθυνση αυτή έχει κατατεθεί σχέδιο στρατηγικής το οποίο βρίσκεται σε φάση αξιολόγησης από τη Διαχειριστική Αρχή του ΠΕΠ Κρήτης. Οι φορείς που σχεδίασαν και πρότειναν τη συγκεκριμένη στρατηγική είναι 14 Δήμοι από όλη την Κρήτη καθώς και οι τρεις φορείς που διαχειρίζονται τις περιοχές UNESCO, ενώ το ΑΚΟΜΜ-ΨΗΛΟΡΕΙΤΗΣ έχει επιλεγεί ως συντονιστής φορέας. Όπως έχει ήδη αναφερθεί με την προτεινόμενη στρατηγική επιδιώκεται η δόμηση ενός ευδιάκριτου εναλλακτικού τουριστικού προϊόντος με την αξιοποίηση του brandname UNESCO».
Κεντρικά η πολιτεία στηρίζει τις προσπάθειές σας;
«Σημαντικός συμπαραστάτης της προσπάθειάς μας αποτελεί η Περιφέρεια Κρήτης καθώς και οι Δήμοι της περιοχής του Γεωπάρκου. Το κεντρικό κράτος δεν έχει μέχρι σήμερα δείξει έμπρακτα το ενδιαφέρον που αναλογεί σε περιοχές που έχουν αναγνωριστεί από την UNESCO όπως έχει κάνει η Περιφέρεια.
Θεωρούμε σημαντική τη στήριξη που μπορεί να προσφέρει το κεντρικό κράτος και κυρίως σε θεσμικά θέματα. Εμείς π.χ θα επιδιώξουμε τη θεσμοθέτηση του Γεωπάρκου Ψηλορείτη ως Περιφερειακού Πάρκου (Γεωπάρκου) με τη διαχείρισή του όμως να παραμένει όπως σήμερα σε τοπικό επίπεδο .
Πρέπει σε αυτό το σημείο να τονισθεί η πολύ καλή συνεργασία με την Ελληνική Εθνική Επιτροπή για την UNESCO και το συνεχές ενδιαφέρον της προέδρου της Επιτροπής κας Παπαχριστοπούλου-Τζιτζικώστα. Στο πλαίσιο της συνεργασίας αυτής θα διενεργηθεί συνέδριο των ελληνικών γεωπάρκων καθώς και του Γεωπάρκου Τροόδους της Κύπρου στην Αθήνα τον Μάιο του 2018».