Η θρησκευτική πίστη βοηθάει τον άνθρωπο να ζήσει περισσότερο και αν αρρωστήσει να αντιμετωπίσει καλύτερα το πρόβλημα της υγείας του;
Η επιστήμη λέει “ναι”. Σχετικές δημοσιεύσεις υπάρχουν τα τελευταία χρόνια στα μεγαλύτερα ιατρικά περιοδικά του κόσμου, όπως είναι της Lancet και το Jama, και είναι ενδιαφέρον ότι οι συγγραφείς αυτών των μελετών δεν είναι απαραίτητα πιστοί ή χριστιανοί.
Ακόμη και το Χάρβαρντ έχει εντάξει στο πανεπιστήμιο ένα μεγάλο κέντρο Υγείας, Θρησκείας και Πνευματικότητας”.
Για το ενδιαφέρον αυτό θέμα μιλάει σε συνέντευξή του στην “Π” ο πρωτοπρεσβύτερος κ. Δημήτρης Λινός, ομότιμος καθηγητής Χειρουργικής του ΕΚΠΑ, λέκτορας στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής του Ομίλου «Υγεία».
Η συζήτηση με τον καθηγητή κ. Δ. Λινό ακολουθεί:
Ερωτ: Με ποιον τρόπο η θρησκευτική πίστη μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να ζήσει περισσότερο ή ακόμη κι όταν είναι ασθενής να αντιμετωπίσει καλύτερα το πρόβλημα της υγείας του;
Απ: Παρόλο που πράγματι υπάρχουν πολλές μελέτες που δείχνουν ότι οι άνθρωποι με θρησκευτική πίστη ζουν περισσότερο, πιστεύω ότι η ποιότητα της ζωής σε όλους μας είναι ένα εξίσου σημαντικός παράγοντας. Κάποιος που τα «πάει καλά» με τον Θεό, έχει μια σχέση αγάπης και εμπιστοσύνης μαζί του, διατηρεί μια εσωτερική ηρεμία, μια ειρήνη στην ζωή του, έχει τελικά μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Όταν μάλιστα αντιμετωπίζει ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας, η θρησκευτική του πίστη τον διευκολύνει να αντέξει και να προσπεράσει τη δύσκολη αυτή περίοδο.
Μπορώ και προσωπικά να διαβεβαιώσω ότι όσοι ασθενείς μου με σοβαρό πρόβλημα υγείας, όπως π.χ. καρκίνο, είχαν εσωτερική ηρεμία και δύναμη αντιμετώπισαν καλύτερα τόσο τα δύσκολα χειρουργεία που υποβλήθηκαν όσο και τις χημειοθεραπείες και ακτινοθεραπείες που ακολούθησαν. Μετά την τρικυμία ήρθε η γαλήνη πιο γρήγορα, σε ανθρώπους πραγματικά πιστούς.
Ερωτ: Υπάρχουν στατιστικά στοιχεία αξιόπιστων ερευνών και μελετών που έχουν γίνει και τι δείχνουν;
Απ: Στα μεγαλύτερα και εγκυρότερα ιατρικά περιοδικά του κόσμου όπως το New England Journal of Medicine, Lancet, JAMA κλπ υπάρχουν τα τελευταία χρόνια πολλές δημοσιεύσεις από γνωστά Πανεπιστήμια όπως το Harvard που αποδεικνύουν ότι π.χ. «όσοι εκκλησιάζονται τακτικά έχουν λιγότερα προβλήματα υγείας και καλύτερη επιβίωση». Είναι ενδιαφέρον ότι οι συγγραφείς των μελετών αυτών δεν είναι υποχρεωτικά ούτε πιστοί ούτε καν χριστιανοί. Οι μελέτες αυτές αυξάνονται σε τέτοιο βαθμό που έχει δημιουργηθεί ένα ειδικό επιστημονικό περιοδικό με τίτλο “Health & Religion” που δημοσιεύει σχετικά επιστημονικά ευρήματα από πολλά Πανεπιστήμια από όλο τον κόσμο.
Ερωτ: Τα μεγάλα πανεπιστήμια στον κόσμο εντάσσουν πλέον στα προγράμματά τους το θέμα της θρησκευτικότητας και της συσχέτισής της με την υγεία;
Απ: Τα τελευταία 20 χρόνια σε όλα τα αμερικανικά πανεπιστήμια υπάρχουν προπτυχιακά και μεταπτυχιακά μαθήματα που αναπτύσσονται θέματα «Υγείας και Θρησκείας». Στο καλύτερο μάλιστα Πανεπιστήμιο του κόσμου, το Harvard, υπάρχει ένα μεγάλο κέντρο «Υγείας, Θρησκείας και Πνευματικότητας» στο οποίο συμμετέχουν πολλοί καθηγητές Ιατρικής, Δημόσιας Υγείας, αλλά και Θεολογίας. Η «πρωτοβουλία» αυτή οργανώνει εκτός από μαθήματα και συνέδρια, σημαντικό ερευνητικό έργο με εντυπωσιακά αποτελέσματα για όσους επιστήμονες πιστεύαμε μέχρι τώρα ότι η ιατρική και η υγεία αντιμετωπίζουν εντελώς διαφορετικά θέματα από ό,τι η θρησκεία και η θεολογία.
Ερωτ: Στην Ελλάδα, πού βρισκόμαστε στο θέμα αυτό;
Απ: Στην Ελλάδα, όπως και στην Ευρώπη γενικότερα, η σχέση υγείας και θρησκείας παραμένει ανεξερεύνητη σε ακαδημαϊκό και ερευνητικό επίπεδο. Τα τελευταία δυο χρόνια ξεκίνησαν στην Ελλάδα μια σειρά διαδικτυακών μαθημάτων με κεντρικό θέμα «Υγεία και Θρησκεία». Σημαντικοί και διεθνώς αναγνωρισμένοι καθηγητές της Ιατρικής από την Ελλάδα και την Αμερική, όπως και έγκριτοι θεολόγοι, εισηγούνται διάφορα θέματα που συνδέουν τη θρησκεία με την υγεία.
Μάλιστα έχουμε και εισηγητές καθηγητές Ιατρικής που δεν είναι χριστιανοί αλλά μουσουλμάνοι, ιουδαίοι, βουδιστές, που δίνουν μια σφαιρική εικόνα σε μια αναζήτηση που αφορά όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως του τι πιστεύουν ή δεν πιστεύουν οι ίδιοι. Εύκολα και δωρεάν μπορεί ο οποιοσδήποτε να παρακολουθήσει αυτές τις ομιλίες, απλώς μπαίνοντας στο site www.healthandreligion.gr
Ερωτ: Η φράση ενός γιατρού «έκανα ό,τι μπορούσα, τώρα περιμένουμε να γίνει ένα θαύμα» δεν μοιάζει πολύ ορθολογική και επιστημονική. Στην ιατρική τι σημαίνει «έγινε θαύμα»;Πώς αντιλαμβάνεται τη συγκεκριμένη πρόταση ένας επιστήμονας όπως είστε εσείς, ο οποίος πιστεύει στον Θεό;
Απ: Στη φράση «έκανα ό,τι μπορούσα» ο γιατρός εκφράζει την αδυναμία και της σημερινής Ιατρικής που ελάχιστα γνωρίζει πραγματικά και σε ελάχιστες περιπτώσεις μπορεί να είναι ουσιαστικά θεραπευτική. Βέβαια όπως και η Ιατρική στην αρχαία Ελλάδα και η Ιατρική πριν 100 χρόνια βοηθούν τους ασθενείς με άλλους «μη επιστημονικούς» τρόπους, όπως το ενδιαφέρον, η αγάπη, τα placebo, που τελικά ανακουφίζουν έστω και προσωρινά. Θαύματα με την μορφή του εντυπωσιασμού, της αναστάσεως των νεκρών, της θεραπείας προχωρημένου καρκίνου και όλα όσα κατά καιρούς διάφοροι ισχυρίζονται πολλοί κατά κανόνα δεν ισχύουν.
Για αυτό π.χ. είναι λάθος να παραμένει στο Νοσοκομείο ο ασθενής τελικού σταδίου με τη δικαιολογία ότι «θαύματα γίνονται» όταν γνωρίζουμε ότι η ποιότητα της λίγης χρονικά επίγειας ζωής του είναι πολύ καλύτερη στο σπίτι του με την οικογένειά του ή σε μια μονάδα ανακουφιστικής φροντίδας, μακριά από το νοσοκομείο.
«Μικρά θαύματα» όμως στη ζωή μας γίνονται καθημερινά, αρκεί να τα αναγνωρίζουμε και να ευχαριστούμε για αυτά τον Θεό. Και φυσικά, ισχύει πάντοτε η διαβεβαίωση του Χριστού ότι «Αν έχετε πίστη έστω και σαν κόκκο σιναπιού, θα λέτε σε αυτό το βουνό, πήγαινε από εδώ εκεί και θα πηγαίνει, και κανένα πράγμα δεν θα είναι αδύνατο για εσάς».