Γιατί τόσο αίμα στην άσφαλτο της Κρήτης; Τι θα μπορούσε να αλλάξει, ώστε να μη θρηνούμε τόσα πολλά θύματα στους δρόμους του νησιού. Ο πρόεδρος του Εθελοντικού Συλλόγου Πρόληψης Τροχαίων Ατυχημάτων Γιάννης Λιονάκης απαντά στα ερωτήματά μας, που είναι κι ερωτήματα όλων των πολιτών, για το τι φταίει και σε τοπικό επίπεδο βρισκόμαστε στις πρώτες θέσεις μεταξύ των περιφερειών με τα περισσότερα τροχαία ατυχήματα και δυστυχήματα.
Ο κ. Λιονάκης λέει ότι ένα τροχαίο είναι πολυπαραγοντικό και τονίζει ότι η παιδεία που δεν έχουμε αποκτήσει από μικρή ηλικία, παίζει καθοριστικό ρόλο στην οδηγική μας συμπεριφορά
Η συζήτηση με τον κ. Λιονάκη έχει ως εξής:
Ποιοι είναι κατά τη γνώμη σας οι κυριότεροι λόγοι που η Κρήτη είναι στις πρώτες θέσεις σε τροχαία ατυχήματα και δυστυχήματα;
Κανένας από τους παραπάνω λόγους δε βρίσκει ορθή λειτουργία και πραγμάτωση στο νησί μας. Κυρίως γι’ αυτούς τους λόγους βρισκόμαστε στις πρώτες θέσεις στα τροχαία.
Μιλάμε συνεχώς για ένα οδικό δίκτυο που δεν είναι ασφαλές, όμως οι δρόμοι από μόνοι τους δεν σκοτώνουν
Το οδικό δίκτυο στο νησί μας είναι από τα πλέον γερασμένα στη χώρα μας. Δρόμοι στην Κρήτη σταμάτησαν να φτιάχνονται από το 1972. Ελάχιστες διανοίξεις και ελάχιστες αποκαταστάσεις έγιναν τα επόμενα χρόνια. Και επειδή ο δρόμος είναι ένας ζωντανός οργανισμός, δυστυχώς γερνάει και κάποια στιγμή πεθαίνει. Σ’ αυτό το σημείο βρίσκεται σήμερα ένα μεγάλο μέρος του οδικού δικτύου της Κρήτης και κυρίως ο ΒΟΑΚ. Ένας δρόμος, ο οποίος έχει ανάποδες κλήσεις, εξαιρετικά ολισθηρό οδόστρωμά. Ένας δρόμος που με την πρώτη βροχή γίνεται λίμνη, που έχει κάθε τόσο λακκούβες, μπορεί και από μόνος του να σκοτώσει. Βεβαίως και συμφωνώ ότι είναι κυρίως θέμα του οδηγού, αλλά το κύριο ζητούμενο και πρέπει να το πούμε εδώ είναι ότι το οδικό δίκτυο σε μια δημοκρατική πολιτεία, σε μια σωστή πολιτεία που αγαπά, σέβεται και ενδιαφέρεται για τους πολίτες της, δίνει τη δυνατότητα να μετακινούνται με ταχύτητα, ασφάλεια, ποιότητα και οικονομία οι οδηγοί. Και κυρίως μια τέτοια πολιτεία φτιάχνει ένα τέτοιο οδικό δίκτυο που θα πρέπει επίσης να είναι συγχωρητικό. Το λάθος στην Κρήτη σκοτώνει. Αν δεν υπάρχουν στηθαία ασφάλειας στην άκρη των δρόμων, αν δεν υπάρχει διαχωριστικό στηθαίο στη μέση του δρόμου, οταν γίνει το λάθος, που θα γίνει , αυτό θα σε σκοτώσει ή θα σκοτώσει αθώους. Αυτό πρέπει να προσφέρει ένα σωστό οδικό δίκτυο, να συγχωρεί δηλαδή ένα λάθος.
Εάν σας έλεγα να ιεραρχήσετε ως προς την επικινδυνότητα τις περιοχές του νησιού ποιες θα λέγατε
Οι δήμοι Ηρακλείου, Χερσονήσου, Πλατανιά Χανίων είναι οι δήμοι στα όρια των οποίων συμβαίνουν τα περισσότερα τροχαία και είναι οι περισσότερο επικίνδυνοι στο νησί μας.
Πώς θα περιγράφατε τον μέσο Κρητικό οδηγό;
Ο μέσος Κρητικός οδηγός θα έλεγα ότι έχει σχετικά καλά στοιχεία υπό την έννοια ότι τον βλέπουμε εκτός Κρήτης να οδηγεί σωστά. Έχουμε όμως τον νέο οδηγό, τον άπειρο οδηγό όποιος νιώθει, επειδή δεν έχει πάρει τη σωστή αγωγή, ότι όντας αναβάτης του αυτοκινήτου ή της μηχανής του, μπορεί με την ταχύτητα και με το όχημα του να κατακτήσει τα πάντα και αυτό είναι ένα σοβαρό ζήτημα. Υπάρχει βέβαια σε μεγάλο βαθμό, επίσης, ο μάγκας οδηγός, που έχει την αίσθηση ότι του ανήκουν τα πάντα. Του ανήκει ο δρόμος, το πεζοδρόμιο, ο μονόδρομος, η αριστερή λωρίδα, η μαγκιά, ο τσαμπουκάς. Δυστυχώς, αυτός είναι ο πιο επικίνδυνος οδηγός. Αυτός που νομίζει ότι μετά από ξενύχτι, κρασί και ουίσκι, μπορεί να πάρει το αυτοκίνητο του ή τη μηχανή του, γιατί νομίζει ότι έτσι οδηγεί καλύτερα. Πιστεύει ότι είναι πιο μάγκας και μπορεί να τα καταφέρνει πάντα καλά. Δυστυχώς, πολλές φορές παίρνει κι άλλους στο λαιμό του και αυτό είναι το πρόβλημα.
Μπορείτε να μας συγκρίνετε, εάν γνωρίζετε, την οδηγική συμπεριφορά του Κρητικού με εκείνη ενός κατοίκου ευρωπαϊκής χώρας, όπου τα τροχαία δεν αποτελούν μάστιγα;
Ο Κρητικός οδηγός αναφορικά με το χειρισμό του οχήματος του, θα έλεγα ότι δεν είναι εξαιρετικά χειρότερος του μέσου ευρωπαίου οδηγού. Και σε άλλες χώρες έχουμε περίεργους οδηγούς. Απλά ο Κρητικός οδηγός δεν έχει την εκπαίδευση που έχει ο ευρωπαίος από τη γέννηση του. Δεν έχει την πειθαρχία που έχει ο ευρωπαίος οδηγός. Δεν έχει τον φόβο που έχει ο ευρωπαίος οδηγός, πως αν διαπράξει παράβαση, ο κίνδυνος να τιμωρηθεί και να συλληφθεί γι’ αυτόν είναι πάρα πολύ μεγάλος. Εξάλλου, σε μεγάλο βαθμό ο Έλληνας οδηγός όταν βγαίνει στο εξωτερικό είναι εξαιρετικά καλός οδηγός. Επίσης, να σημειώσω ότι οι επαγγελματίες οδηγοί που βγαίνουν στο εξωτερικό είτε μεταφέροντας πρόσωπα με πούλμαν ή τα προϊόντα με φορτηγά είναι εξαιρετικά καλοί οδηγοί, γιατί ξέρουν ότι εκεί δεν περνάει η μαγκιά που μπορεί να περάσει στην Κρήτη.
Πιστεύετε ότι η νομοθεσία πρέπει να αλλάξει για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα και ως προς ποια κατεύθυνση;
Είναι κρίμα που το λέω αλλά δυστυχώς ο Κρητικός οδηγός και ο Έλληνας γενικότερα σε πολύ μεγάλο βαθμό δεν φοβούνται για τη ζωή τους, γιατί δεν έχουν μάθει να την υποστηρίζουν και να την αγαπούν από τη βρεφική τους ηλικία, από το μαιευτήριο. Σε πολύ μεγάλο βαθμό αυτό που ενδιαφέρει και που ενοχλεί τον Κρητικό οδηγό είναι η τσέπη του, είναι το μεροκάματο, αν του αφαιρέσουν τα έγγραφα οδήγησης. Έλεγα ότι πρέπει να γίνει εξορθολογισμός των παραβάσεων. Η παράνομη στάθμευση, παρόλο που είναι ένα αντικοινωνικό ζήτημα, δεν μπορεί να έχει την ίδια βαρύτητα με άλλες παραβάσεις που μπορεί να οδηγήσουν απευθείας σε ατύχημα. Και εκείνο που με εξοργίζει απίστευτα επειδή το 60 τοις 100 των τροχαίων αφορά στην παραβίαση της προτεραιότητας, δεν μπορώ να καταλάβω, γιατί δεν έχει τη βαρύτητα της ποινής που επιβάλλεται. Έχει αποδειχθεί επίσης ότι πολύς κόσμος δεν πληρώνει τις κλήσεις, τις αφήνει και βεβαιώνονται στην εφορία. Είναι γενικότερα μια παράξενη κατάσταση που πρέπει να λυθεί. Οι χαμηλής όχλησης παραβάσεις, επειδή και οι οικονομικές δυσκολίες είναι μεγάλες, πρέπει να μειωθούν ως προς το ύψος του προστίμου και οι σοβαρές να επιβάλλονται και να εισπράττονται. Να ξέρει αυτός που τιμωρείται ότι ο νόμος είναι τέτοιος που δεν του επιτρέπεται να ξεφύγει.
Εσάς, τι σας ενοχλεί περισσότερο στους δρόμους του νησιού αλλά και στη συμπεριφορά των οδηγών
Εκείνο που με ενοχλεί περισσότερο είναι η έλλειψη τάξης, ή για να το πω καλύτερα η αταξία στην οδήγηση, αλλά κυρίως με ενοχλεί η επιθετικότητα του Κρητικού οδηγου. Και σαν επιθετικότητα χαρακτηρίζω εκείνον τον οδηγό που νομίζει ότι έχει προτεραιότητα παντού, ότι μπορεί να παραβιάσει την προτεραιότητα σου, κι εσύ θα πρέπει να το δεχτείς, να μη μιλήσεις, γιατί μπορεί να στραφεί εναντίον σου. Οι τζάμπα μάγκες δηλαδή με άλλα λόγια.
Πού αποδίδετε κατά τη γνώμη σας την κακή οδηγική συμπεριφορά;
Η κακή οδηγική συμπεριφορά οφείλεται κατά κύριο λόγο στο ότι δε μιλήσαμε γι’ αυτό το ζήτημα από το …μαιευτήριο ακόμη. Στο ότι δείχνουμε μια στρεβλή εικόνα στα παιδιά μας για έννοιες πολύ σημαντικές για τη ζωή τους, όπως τις έννοιες της τάξης, της προσοχής, της φροντίδας, της αγάπης. Αγαπάμε το παιδί μας και του λέμε πρόσεχε τη σκάλα, πρόσεχε μη χτυπήσεις στη γωνία του τραπεζιού, βάζουμε προστατευτικό στο κρεβατάκι του μην πέσει, και την επόμενη στιγμή θα το βάλουμε στο αυτοκίνητο χωρίς ζώνη για να το μεταφέρουμε στον γιατρό, στα γενέθλια, στη βόλτα. Αυτή είναι μια στρεβλή αγάπη. Οι εικόνες που έχει ένα παιδί από έναν πατέρα που πίνει και οδηγεί, από έναν πατέρα που καπνίζει και οδηγεί, έχοντας κρεμασμένο το χέρι έξω από το παράθυρο του αυτοκινήτου, έναν πατέρα που δεν φορά κράνος, αυτά τα βιώματα θα έχει για την υπόλοιπη ζωή του. Γιατί ξέρουμε ότι αυτό που είμαστε διαμορφώνεται μέχρι τα πέντε μας το πολύ μέχρι τα εφτά μας χρόνια. Δεν αντιληφθήκαμε ότι είναι μια σοβαρή δουλειά η παιδεία στην οδήγηση. Φαντάζεστε τον γιατρό σας, τον καθηγητή σας, τον δικαστή, να δουλεύει μεθυσμένος; Αυτός μπορεί να μην κάνει απλώς καλά τη δουλειά του. Τα παραπάνω όμως που προανέφερα στην οδήγηση σκοτώνουν. Αυτή τη διαφορά κι αυτή τη σοβαρότητα δεν έχουμε κατανοήσει εδώ στο νησί μας.
Η πολιτεία έχει ευθύνη για την αιματοχυσία στους δρόμους και για ποιο λόγο;
Η διαμόρφωση της συμπεριφοράς μας κατά κύριο λόγο οφείλεται σε ταγούς, σ’ αυτούς που διαμορφώνουν προσωπικότητες, σε αυτούς που ψηφίζονται για να βάλουν τάξη σε μια κοινωνία και σε μια πολιτεία. Η πολιτεία με την έννοια της δημόσιας διοίκησης και λειτουργίας πρέπει να διαμορφώνει πολίτες σωστούς και περιβάλλοντα σωστά για να ζούνε αυτοί οι πολίτες όπως πρέπει και να προοδεύουν όλοι μαζί. Δεν πήρε, όμως, πότε η πολιτεία πολύ σοβαρά αυτό το ζήτημα. Δεν υπήρξε ποτέ στρατηγικός σχεδιασμός για ένα ζήτημα που σκοτώνει. Αλλά και ο πόνος να μην υπάρχει, αν σκεφτεί κανείς ότι το κόστος κάθε χρόνο υπερβαίνει τα 4 δισεκατομμύρια €, και μόνο γι’ αυτό θα έπρεπε η πολιτεία να έχει κάνει πολλά πράγματα. Και για να έρθουμε στο νησί μας, το ετήσιο κόστος των τροχαίων που φτάνει τα 750 και πλέον εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο, από αυτό και μόνο θα έπρεπε να είχαμε δει εντελώς διαφορετικά τα πραγματα, και να έχει η πολιτεία κάνει διαφορετικούς σχεδιασμούς. Αλλά από πολίτες, οι οποίοι ψήφιζαν διεκδικώντας μια επίπλαστη ευημερία, νομίζοντας ότι αυτό είναι ανάπτυξη, αυτό είναι ζωή, αυτό είναι καλοζωία, τι διαφορετικό θα μπορούσες να περιμένεις. Κατέβαιναν τα charter με τους τουρίστες , χτίζαμε ξενοδοχεία σε κάθε γωνιά, επιδιώξαμε το εύκολο χρήμα, όλα αυτά μας έκαναν ν’αναζητούμε και να θεωρούμε ότι αυτό είναι ευτυχία. Έτσι φτάσαμε στη σημερινή κατάσταση. Να είμαστε η μόνη περιφέρεια στην Ελλάδα χωρίς αυτοκινητόδρομο, να έχουμε το μεγαλύτερο κόστος τροχαίων στην Ελλάδα, και να εξακολουθούμε να ασχολούμαστε μόνο με ό,τι αφορά άμεσα την τσέπη μας, χωρίς να σκεφτόμαστε ότι το συμφέρον ενός τόπου βρίσκεται στο γενικό καλό, στη γενικότερη ανάπτυξη και ότι η ατομική ευημερία σε πολύ μεγάλο βαθμό έρχεται μέσα από τη συλλογική ευημερία.
“Ενοχλούμαστε μόνο εάν μας πειράξουν την τσέπη”
Ποια η γνώμη σας για την αυστηριοποίηση των ποινών;
Το ανέφερα παραπάνω. Δυστυχώς, ο Κρητικός και ο Έλληνας περισσότερο ενοχλείται μόνο αν τον πειράξεις στην τσέπη. Οι αυστηρές ποινές που παραπέμπονται στην εφορία, δεν μπορούν να φέρουν αποτέλεσμα. Θα προτιμούσα αυστηριοποίηση των ποινών όταν το γήπεδο, ήταν καλύτερο. Αυστηρή ποινή στο παρκάρισμα όταν σου έχει φτιάξει θέσεις στάθμευσης ο Δήμος, όταν σου έχει σύγχρονα και αξιόπιστα και ποιοτικά μέσα μαζικής μεταφοράς για να φτάνεις στον προορισμό σου και αυστηρά όρια ταχύτητας.
Αλλά όταν πηγαίνεις στα Χανιά για παράδειγμα, θα ‘χεις έναν δρόμο που έχει αξιοπιστία, ποιότητα και λογικά όρια ταχύτητας και όχι πενηντάρια ή εξηντάρια. Αυστηριοποίηση στην παραλιακή του Ηρακλείου για παράδειγμα που εκεί έπρεπε να υπάρχουν κάμερες και να βλέπουν αυτά τα απίστευτα που συμβαίνουν κάθε βράδυ. Υποχρεωτικότητα στην οδήγηση των νέων οδηγών με συνοδηγό για 2 χρόνια τουλάχιστον μέχρι να σταματήσουμε να βλέπουμε αναποδογυρισμένα αυτοκίνητα μέσα στον δρόμο. Αυστηριοποίηση στη χρήση του κράνους, στη χρήση της ζώνης ασφαλείας σε όλες τις θέσεις του αυτοκινήτου. Αυστηριοποίηση στο σωστό δέσιμο και στη σωστή μεταφορά των παιδιών μας. Αυστηριοποίηση στην παραβίαση του STOP ιδιαίτερα και της προτεραιότητας των άλλων.
Εξορθολογισμός των ορίων ταχύτητας και σοβαρότητα. Δεν επιτρέπεται π.χ. να υπάρχει κάμερα και να επιβάλλονται πρόστιμα μετά το αεροδρόμιο στην Πρασά. Δεν επιτρέπεται να έχεις έναν δρόμο που απαγορεύεται να προσπεράσουμε και έχει συνήθως διπλή διαχωριστική γραμμή και όταν την υπερβείς σωστά έχει πρόστιμο, αλλά μετά από λίγο στο επόμενο χωριό, στην επόμενη διασταύρωση επιτρέπεται να περνάς κάθετα και να μπαίνεις στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας. Τρανταχτά παραδείγματα, η Λυγαριά, η Αγία Πελαγία, οι Πέρα Γαλήνοι με τα σκουπίδια. Όλα αυτά δεν πείθουν τον κόσμο ότι τον τιμωρείς για να το συνετίσεις, για να τον παραδειγματίσεις. Αυτά όλα θέλουν ξανά σχεδιασμό, συζήτηση και προσοχή. Και για να κλείσω αυτό το ζήτημα, η οποιαδήποτε αυστηριοποίηση αφορά οδηγούς που ρέπουν στην παραβατικότητα, τον σωστό οδηγό δεν τον αφορά το πρόστιμο.