«Κάθε μέρα είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι απέναντι στον κοροναϊό, αλλά ο αγώνας είναι ακόμα μπροστά μας» υποστηρίζει μιλώντας αποκλειστικά στην «Π» ο επίκουρος καθηγητής Νοσηλευτικής Δημόσιας Υγείας και πρόεδρος του Περιφερειακού Τμήματος Κρήτης, Ένωσης Νοσηλευτών Ελλάδας δρ. Γιώργος Κριτσωτάκης.
Με απλό, αλλά όχι απλοϊκό λόγο, ο καθηγητής απαντά σε βασικές και καθημερινές ερωτήσεις για τον ιό, λύνει απορίες και προτείνει λύσεις για το πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες της καραντίνας, η οποία φαίνεται πως θα διαρκέσει για αρκετό διάστημα ακόμα.
Ερ.: Σε ποια φάση του προβλήματος θα λέγατε πως βρισκόμαστε στην Ελλάδα; Πόσο δύσκολος εκτιμάτε ότι θα είναι ο Απρίλιος;
Απ.: Πρόκειται για μια πρωτόγνωρη πανδημία σε παγκόσμιο επίπεδο από έναν νέο ιό. Ακόμη προσπαθούμε να διερευνήσουμε το πώς συμπεριφέρεται και να βρούμε ασφαλείς και αποτελεσματικές θεραπευτικές προσεγγίσεις, αλλά το κυριότερο, ίσως, ένα εμβόλιο.
Τα γρήγορα αντανακλαστικά του Υπουργείου Υγείας και των εμπλεκόμενων φορέων έχουν βοηθήσει στο να βρίσκεται η Ελλάδα σε πολύ καλή κατάσταση συνολικά, αλλά και σε σύγκριση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Όμως ο αγώνας είναι μπροστά μας. Περιμένουμε τις επόμενες εβδομάδες να επιβεβαιώσουμε ότι τα υπάρχοντα μέτρα αποδίδουν.
Ερ.: Σε ποιο επίπεδο ετοιμότητας, επάρκειας υλικών και γνώσης θεωρείτε πως βρίσκεται η Κρήτη; Υπάρχουν επιπλέον πράγματα που θα μπορούσαν να γίνουν;
Απ.: Η προετοιμασία σε αρκετές δομές υγείας στην Κρήτη ξεκίνησε πολύ νωρίς, με το που διαφάνηκε η ύπαρξη του νέου ιού. Αυτό έχει βοηθήσει στο να υπάρχει υψηλό επίπεδο ετοιμότητας και οι εργαζόμενοι στα νοσοκομεία και άλλες υπηρεσίες αξίζουν θερμά συγχαρητήρια για το υψηλό τους φρόνημα και τις πολλές ώρες εργασίας επιπλέον του ωραρίου τους.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν πράγματα που μπορούν να βελτιωθούν. Κάθε μέρα που περνάει μας βρίσκει καλύτερα οργανωμένους και προετοιμασμένους, αλλά ο αγώνας είναι μπροστά μας και οφείλουμε να εμπιστευτούμε τους ανθρώπους που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή.
Μία προσωπική μου αγωνία είναι το εάν και σε τι ποσοστό θα νοσήσουν μέλη του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού γιατί αυτό θα δυσκολέψει τις προσπάθειές μας για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Όσο γνωρίζω, γίνεται σοβαρή προσπάθεια να αποκατασταθούν κάποιες ελλείψεις που υπήρχαν σε υλικά και προστατευτικό εξοπλισμό, και ελπίζουμε για το καλύτερο και σε αυτό το μέτωπο.
Στο επίπεδο της Ένωσης Νοσηλευτών Ελλάδος κάναμε πολύ μεγάλη κινητοποίηση τις προηγούμενες μέρες έτσι ώστε αυτήν τη δύσκολη περίοδο οι άνεργοι, αλλά κυρίως οι ετεροαπασχολούμενοι νοσηλευτές να στελεχώσουν τα νοσοκομεία μέσα από τις θέσεις του επικουρικού προσωπικού. Ήδη αρκετοί έχουν αναλάβει υπηρεσία.
Ερ.: Βλέπουμε ότι τα περισσότερα κρούσματα είναι άνδρες. Υπάρχει κάποια εξήγηση γι’ αυτό;
Απ.: Κάποιες από τις αρχικές υποθέσεις ενοχοποιούν το κάπνισμα και άλλες καθημερινές συνήθειες, όπως για παράδειγμα το ότι οι άντρες τηρούν λιγότερο τους κανόνες υγιεινής. Πρώιμα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι καπνιστές έχουν σημαντικά υψηλότερες πιθανότητες να ανήκουν στην ομάδα που εκδηλώνει βαρύτερα τη νόσο.
Σε παλιότερες εποχές οι καπνιστές ήταν κυρίως άντρες, και όχι γυναίκες, και αυτό σε κάποιο βαθμό προσφέρει μία ερμηνεία. Επειδή όμως και πάλι δεν εξηγούνται όλες οι διαφορές, φαίνεται ότι υπάρχει διαφορετική ανοσολογική απόκριση στον ιό στα δύο φύλα, κάτι που έχει φανεί για άλλους κορονοϊούς σε ζώα.
Δράττομαι της ευκαιρίας να πω ότι όσοι καπνίζουν τώρα, εκτός από τις προφανείς γνωστές επιβαρύνσεις, φέρνοντας το τσιγάρο στο στόμα, και ακουμπώντας ακούσια τα χείλη και το πρόσωπο έχουν περισσότερες πιθανότητες μόλυνσης σε περίπτωση ελλιπούς υγιεινής των χεριών.
Ερ.: Υπάρχει η θεωρία της «ζέστης». Πιστεύετε ότι όσο ερχόμαστε πιο κοντά στο καλοκαίρι και αυξάνονται οι θερμοκρασίες θα μειώνεται η εξάπλωση του ιού;
Απ.: Είναι μια ελπίδα που πράγματι υπάρχει τόσο στην επιστημονική κοινότητα όσο και στον πληθυσμό, όμως αυτή τη στιγμή μπορούμε να έχουμε μόνο ενδείξεις. Οι άλλοι γνωστοί κοροναϊοί, που ανήκουν δηλαδή στην ίδια οικογένεια με τον ιό που αντιμετωπίζουμε τώρα, φαίνεται ότι έχουν μια εποχικότητα στη διακύμανση, με περισσότερες εξάρσεις το χειμώνα, κάποιες την άνοιξη και το φθινόπωρο, αλλά και κάποιες το καλοκαίρι.
Από την άλλη, ο παρών ιός ενδημεί σε χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας που έχουν πολύ υψηλές θερμοκρασίες, όπως η Σιγκαπούρη. Με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα, θα έλεγα να είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι ότι η ζέστη μπορεί να βοηθήσει, αλλά όχι να λύσει από μόνη της το πρόβλημα.
Ερ.: Πότε πιστεύετε ότι έρχεται το τέλος της καραντίνας; Τι θα πρέπει να κάνουμε μετά από αυτό;
Απ.: Παρατηρούμε ένα φαινόμενο που ακόμη εξελίσσεται, και κανένας δεν μπορεί να απαντήσει με βεβαιότητα. Το “Μένουμε Σπίτι” έχει σκοπό να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου για να την αντιμετωπίσουμε καλύτερα, αλλά δεν θα την εξαλείψει.
Με βάση τα επιδημιολογικά μοντέλα μπορεί να γίνει πρόβλεψη ότι εφ’ όσον χαλαρώσουμε τα μέτρα, θα αυξηθούν ξανά τα κρούσματα του ιού. Ένα κύριο, λοιπόν, θέμα για να σταματήσει η καραντίνα είναι το πώς θα διαχειριστούμε την επόμενη μέρα και το πώς θα αντιμετωπίζουμε τα υπάρχοντα και τα νέα κρούσματα.
Καταλαβαίνετε ότι δεν θα ξυπνήσουμε ένα πρωί και ως δια μαγείας θα έχουμε απαλλαχθεί όλοι και ταυτόχρονα από τη νόσο. Στην Κίνα η καραντίνα έχει διάρκεια 8 – 11 εβδομάδες, ανάλογα με την περιοχή, και περιμένουμε να δούμε το πώς θα εξελιχθεί η μετά-καραντίνα εποχή.
Ερ.: Ποιες είναι οι βασικές καθημερινές συμβουλές που θα δίνατε σε έναν πολίτη που παραμένει στο σπίτι του;
Απ.: Γίνομαι δέκτης πολλών εκδηλώσεων φόβου και πανικού και είναι κατανοητό από τη στιγμή που διανύουμε μια περίοδο κατά την οποία έχουμε μια έντονη αβεβαιότητα για το τι μέλλει γενέσθαι. Σε πρώτο επίπεδο θα συμβούλευα τους συμπολίτες μας να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, όσο αρνητικά κι αν νομίζουν ότι είναι. Δεν βοηθάει να τα κρατάμε μέσα μας για να μην φανούμε αδύναμοι.
Δεν ωφελεί όμως το να ξεχνάμε ότι αυτό που περνάμε τώρα, κάποια στιγμή θα τελειώσει. Από εκεί και πέρα είναι πολύ σημαντικό να διατηρούμε ένα πρόγραμμα, μία ρουτίνα, είτε είναι να σηκωνόμαστε την ίδια ώρα από το κρεβάτι, είτε να τρώμε κάθε μέρα την ίδια ώρα φαγητό.
Είναι ευκαιρία τώρα να έχουμε καθημερινή επικοινωνία με τα οικεία μας πρόσωπα, με όποιο πρόσφορο τρόπο. Και εννοείται, τώρα είναι η περίοδος να αξιοποιήσουμε κάποια από τα πολλά που προσφέρονται διαδικτυακά και να μην ασχολούμαστε συνεχώς με τον κοροναϊό.