Η ανάπτυξη τεχνολογίας αιχμής που μπορεί να μεταφραστεί σε καινοτομία για το όφελος της ελληνικής κοινωνίας αποτελεί έναν από τους στόχους ίδρυσης του Πανεπιστημιακού Ερευνητικού Κέντρου του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου.
Ο αντιπρόεδρος του ΠΕΚ- ΕΛΜΕΠΑ, καθηγητής Εμμανουήλ Κυμάκης, μιλά στην “Π” για τα πρώτα βήματα του Κέντρου και τονίζει πως “η επένδυση στην έρευνα πρέπει να είναι πρωταρχικός στόχος της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας, κάτι που καταδεικνύεται σήμερα λόγω της πανδημίας COVID-19”.
Η συνέντευξη έχει ως εξής:
Η λειτουργία του Πανεπιστημιακού Ερευνητικού Κέντρου του ΕΛ.ΜΕ.ΠΑ. τι νέο αναμένεται να προσφέρει στην επιστήμη; Τι να περιμένουμε τα επόμενα χρόνια;
“Το Πανεπιστημιακό Ερευνητικό Κέντρο (ΠΕΚ) αποτελεί ακαδημαϊκή μονάδα του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου (ΕΛΜΕΠΑ) και αναμένεται να αποτελέσει τον ερευνητικό του βραχίονα με στόχο την ανάπτυξη τεχνολογίας αιχμής που μπορεί να μεταφραστεί σε καινοτομία για το όφελος της ελληνικής κοινωνίας.
Η προστιθέμενη αξία μιας τέτοιας δομής είναι η ενίσχυση της συνεργασίας διαφορετικών ερευνητικών ομάδων, η δημιουργία οριζόντιων εργαστηρίων με υψηλού επιπέδου εξοπλισμό προς κοινή χρήση και εκμετάλλευση και η βέλτιστη συνένωση και στοίχιση δυνάμεων εντός του Πανεπιστημίου ώστε να λειτουργούν ενισχυτικά και αθροιστικά κάτω από ένα κοινό όραμα.
Το ΠΕΚ-ΕΛΜΕΠΑ φιλοδοξεί επίσης να ενισχύσει τη συνεργασία με τα υπόλοιπα πανεπιστήμια της Κρήτης, με την τοπική επιχειρηματική κοινότητα και να λειτουργήσει συνεργατικά με τα καταξιωμένα ερευνητικά κέντρα της Κρήτης, με τα οποία έχουμε ήδη μακρά και γόνιμη συνεργασία”.
Ποια θεωρείτε πως είναι τα δυνατά “χαρτιά” του Ιδρύματος αναφορικά με την έρευνα; Ποιους τομείς θεραπεύει το ΕΛ.ΜΕ.ΠΑ. και πού πρωτοπορεί έναντι άλλων πανεπιστημίων ή ερευνητικών κέντρων;
“Η ερευνητική δραστηριότητα του ΕΛΜΕΠΑ εκτείνεται σε μια ευρεία θεματολογία και μπορεί στοχευμένα να χωριστεί σε δυο κύριους πυλώνες, βάσει των οποίων έγινε και η ίδρυση των επιμέρους Ινστιτούτων.
Α. Τον πυλώνα των αναδυόμενων τεχνολογιών όπως η νανοτεχνολογία, η 3D εκτύπωση και η φυσική πλάσματος που αφορούν και συμβάλλουν στην ευρέως γνωστή ως 4η βιομηχανική επανάσταση και τον πυλώνα που έχει άμεση σύνδεση με τις ιδιαιτερότητες της περιφέρειας Κρήτης, την αγροδιατροφή, τον τουρισμό, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τη σεισμολογία.
Οι επιστημονικές ενότητες έντονης ερευνητικής δραστηριότητας και «Αριστείας» του ΕΛΜΕΠΑ, όπως αποδεικνύονται από το αντίστοιχο ιστορικό και αριθμό δημοσιεύσεων σε περιοδικά με υψηλό δείκτη απήχησης και από τις σύγχρονες ερευνητικές υποδομές που δημιουργήθηκαν κυρίως από ανταγωνιστικά ερευνητικά προγράμματα.
Ως παραδείγματα Αριστείας αναφέρω α) τη τεχνολογία ανάπτυξης γραφενίου και δισδιάστατων υλικών για εφαρμογές σε αναδυόμενες τεχνολογίες, όπως οι εκτυπώσιμες ηλεκτρονικές και φωτοβολταϊκές διατάξεις, συμμετέχοντας στην Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα Γραφενίου (FET Graphene Flagship), που αποτελεί το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας, και συντονίζοντας την έρευνα που σχετίζεται με την παραγωγή ενέργειας
β) τη μελέτη της αλληλεπίδραση ισχυρής ακτινοβολίας λέιζερ με ύλη και πλάσμα, συμμετέχοντας στην εθνική υποδομή λέιζερ (HELLAS-CH),
γ) την ανάπτυξη μετρολογίας για τη συλλογή σεισμολογικών δεδομένων, συμμετέχοντας στην εθνική υποδομή παρατήρησης της λιθόσφαιρας και
δ) την ανάπτυξη βιοτεχνολογικών μεθόδων για την παραγωγή και εκμετάλλευση φυτικών προϊόντων από μικροβιακά εργοστάσια, συμμετέχοντας στις εμβληματικές δράσεις Δρόμοι της Ελιάς, της Μέλισσας και των Αμπελώνων”.
Σε πρακτικό επίπεδο, πότε θα αρχίσει η λειτουργία του και τι χρειάζεται να γίνει ακόμα όσον αφορά σε εγκαταστάσεις, εξοπλισμό και προσωπικό;
“Οι πρώτες μας κινήσεις θα είναι καθαρά διοικητικές, ώστε το ΠΕΚ-ΕΛΜΕΠΑ να αποκτήσει πραγματική φυσική οντότητα, χώρους και εργαστηριακό εξοπλισμό και να γίνει η ένταξη του υφιστάμενου ερευνητικού προσωπικού στα διάφορα Ινστιτούτα.
Επιπροσθέτως, το Δ.Σ. είναι σε συνεχή εγρήγορση για την ανεύρεση πόρων για την υποστήριξη των ερευνητικών μας δραστηριοτήτων, τόσο από ανταγωνιστικά προγράμματα, όσο και από φορείς που επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν τις υποδομές μας και τα εργαλεία που έχουμε αναπτύξει για τις δικές τους εφαρμογές και προϊόντα.
Η επιτυχία όμως του εν λόγω εγχειρήματος με βάση διεθνείς πρακτικές προϋποθέτει την ύπαρξη ενός ενιαίου χώρου εγκατάστασης και κτηριακών υποδομών, όπου θα μπορεί να φιλοξενήσει κοινό ερευνητικό εξοπλισμό μεγάλης προστιθέμενης αξίας, με αφοσιωμένους χειριστές, καθώς και τη χρήση κοινού διοικητικού και τεχνικού προσωπικού.
Με αυτόν τον τρόπο θα ενισχυθεί η διεπιστημονική έρευνα και θα γίνει μείωση του κόστους χρήσης του εξοπλισμού και του κόστους διαχείρισης των ερευνητικών προγραμμάτων. Οπότε παράλληλα με τις διαδικασίες στελέχωσης του ΠΕΚ-ΕΛΜΕΠΑ, θα συνεργαστούμε με τη Πρυτανεία και τη Σύγκλητο του ΕΛΜΕΠΑ, ώστε να αξιοποιήσουμε υφιστάμενες κτηριακές υποδομές και να προχωρήσουμε πιθανά στην ανέγερση μιας νέας κτηριακής μονάδας με χρηματοδότηση από την Περιφέρεια Κρήτης και το Υπουργείο Ανάπτυξης & Επενδύσεων, αξιοποιώντας όλα τα υφιστάμενα οικονομικά εργαλεία, αλλά και μέσω της Ειδικής Γραμματείας Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ)”.
Το Π.Ε.Κ. έρχεται ένα χρόνο περίπου μετά από την έναρξη λειτουργίας του ΕΛ.ΜΕ.ΠΑ. Τι έχει μεσολαβήσει, πόσο έχει αλλάξει σήμερα το πρώην ΤΕΙ Κρήτης;
“Το ΕΛΜΕΠΑ μόλις συμπλήρωσε ένα χρόνο λειτουργίας και ήδη έχει εδραιωθεί ως ένας βασικός πυλώνας αριστείας στη διδασκαλία και την έρευνα.
Σε αυτό έχει συντελέσει η ταχεία ολοκλήρωση όλων των διοικητικών διαδικασιών μετάβασης που απαιτούνταν με βάση τον νόμο ίδρυσης του ΕΛΜΕΠΑ, η επιτυχία του Πανεπιστημίου στην προσέλκυση χρηματοδότησης από ανταγωνιστικά εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα, καθώς και η εντυπωσιακή ανανέωση του εργαστηριακού εξοπλισμού με εξοπλισμό αιχμής, αξιοποιώντας διαθέσιμους πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.
Το μόνο μελανό σημείο είναι η έντονη ανησυχία στην κοινότητα του ΕΛΜΕΠΑ αναφορικά με τη διαδικασία αντιστοιχίας των πενταετών Τμημάτων της Σχολής Μηχανικών με τα ομώνυμα πολυτεχνειακά τμήματα της υπόλοιπης χώρας, η οποία έχει παγώσει και ανατρέπει τον αρχικό προγραμματισμό για την αντιστοίχισή τους πριν από τη συμπλήρωση του μηχανογραφικού δελτίου για το 2020”.
Με δεδομένο το “πάγωμα” Τμημάτων του νέου Ιδρύματος, με απόφαση του Υπουργείου Παιδείας, κάτι που αφορά και άλλα πανεπιστήμια της χώρας, ποια είναι σήμερα η σχέση του ΕΛ.ΜΕ.ΠΑ. με την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου;
“Το Πανεπιστήμιο επιδιώκει στενή συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων. Τα Υπουργεία Παιδείας & Θρησκευμάτων και Ανάπτυξης & Επενδύσεων πρέπει να σταθούν αρωγοί στην προσπάθεια θεμελίωσης του ΠΕΚ-ΕΛΜΕΠΑ, διαφορετικά σε κάθε άλλη περίπτωση το εγχείρημα δεν θα ευδοκιμήσει.
Η επένδυση στην έρευνα πρέπει να είναι πρωταρχικός στόχος της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας, κάτι που καταδεικνύεται σήμερα λόγω της πανδημίας της COVID-19. Ως αντιπρόεδρος του ΠΕΚ θα επιδιώξω να συναντηθώ με τον υφυπουργό Παιδείας καθ. Διγαλάκη Βασίλειο, αρμόδιο για θέματα Ανώτατης Εκπαίδευσης και τον υφυπουργό Έρευνας και Τεχνολογίας, κ. Δήμα Χρίστο, καθώς και τους βουλευτές Κρήτης όλων των πολιτικών κομμάτων”.
Πλούσια επιστημονική δράση
Ο Εμμανουήλ Κυμάκης είναι καθηγητής Προηγμένων Ηλεκτρονικών Υλικών & Διατάξεων του τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου, διευθυντής του Δι-ιδρυματικού Μεταπτυχιακού “Νανοτεχνολογία για Ενεργειακές Εφαρμογές», διευθυντής του Κέντρου Τεχνολογίας Υλικών & Φωτονικής και συντονιστής του πακέτου εργασίας παραγωγής ενέργειας της Ευρωπαϊκής Πλατφόρμας του Γραφενίου.
Έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο του Cambridge το 2003 και ήταν υπότροφος του Ιδρύματος “Ισαάκ Νεύτωνα” και του Συμβουλίου Έρευνας Μηχανικής και Φυσικών Επιστημών του HB.
Έχει δημοσιεύσει 117 άρθρα σε διεθνή περιοδικά με κριτές (5 εξώφυλλα), εργασίες του έχουν παρουσιασθεί 99 φορές σε διεθνή συνέδρια (37 προσκεκλημένες ομιλίες του ιδίου).
Ενώ μέχρι σήμερα έχει λάβει πάνω από 8.000 αναφορές με h-index 45, με αποτέλεσμα να συμπεριληφθεί στον πρώτο κατάλογο κατάταξης των κορυφαίων 100.000 επιστημόνων στον κόσμο (PLoS Biol 17 (8), e3000384) που με το έργο τους έχουν επηρεάσει την πρόοδο της επιστήμης που θεραπεύουν.
Διετέλεσε εθνικός εκπρόσωπος σε τρεις δράσεις COST, επίτιμος λέκτορας στο Παν. του Connecticut, πρόεδρος του Συνεδρίου Organic & Perovskite Solar cells (2016) και συν-πρόεδρος του συνεδρίου Nanotechnologies & Nanobiosciences (ΝanoBio2018) & NanoBio 2020.
Ονομάστηκε ως ανερχόμενος ερευνητής για το έτος 2014 από το περιοδικό Chemical Communications της RSC. Έχει συντονίσει ως επιστημονικός υπεύθυνος 18 ερευνητικά προγράμματα, χρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, βιομηχανία και εθνικές πηγές, με συνολικό προϋπολογισμό 4.5 εκατ. €, και έχει διατελέσει κριτής/εμπειρογνώμονας προγραμμάτων έρευνας και ανάπτυξης για αρκετούς διεθνείς φορείς χρηματοδότησης.
Διετέλεσε τακτικό μέλος του Τομεακού Επιστημονικού Συμβουλίου Επιστημών Μηχανικού του ΕΣΕΚ, και της πρώτης Γενικής Συνέλευσης του ΕΛΙΔΕΚ.