Τις συμμαχίες, το διεθνές περιβάλλον, καθώς και τα σενάρια ρεαλιστικής αλλά και ουσιαστικής παράκαμψης του αδιεξόδου στο οποίο έχει περιέλθει προς το παρόν η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου, ζυγίζει η Αθήνα.
Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, η Αθήνα σχεδιάζει να δώσει το πράσινο φως για συνέχιση των ερευνών που απαιτούνται στο τρέχον στάδιο προετοιμασίας της ηλεκτρικής διασύνδεσης (2GSI – Great Sea Interconnector) ακόμη και πριν από την 25η Μαρτίου. Αλλωστε η φύση του έργου είναι τέτοια που δεν απαιτείται κάποια συνεννόηση με τρίτη χώρα, ούτε βέβαια και με την Τουρκία.
Ποιοι στηρίζουν
Στο πεδίο των συμμαχιών, η Αθήνα έχει εξασφαλίσει ότι στην ευρύτερη περιοχή της Κάσου και της Καρπάθου (Ανατολική Μεσόγειος) θα υπάρχει μια διακριτική γαλλική παρουσία, η οποία θα λειτουργεί κυρίως ως μια ορατή υπενθύμιση της στήριξης του Παρισιού στο έργο, αλλά και των γαλλικών οικονομικών συμφερόντων πίσω από αυτό.
Σημαντικό στοιχείο του δικτύου συμμαχιών το οποίο έχει οικοδομήσει η Αθήνα είναι το Ισραήλ. Κατ’ αρχάς η στήριξη του Ισραήλ εκδηλώθηκε με σαφήνεια κατά την τριμερή σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα την περασμένη Παρασκευή. Υπενθυμίζεται ότι μόλις ολοκληρώθηκαν οι επαφές με τους ομολόγους του, ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ Γκίντεον Σάαρ έγινε δεκτός στο Μέγαρο Μαξίμου από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Οι Ισραηλινοί παρακολουθούν, θα βρίσκονται σε επιφυλακή και εφόσον η κατάσταση εκτραχυνθεί, τότε θα αναλάβουν να μιλήσουν με τους Αμερικανούς μέσω των απευθείας διαύλων που ήδη διαθέτουν.
Αν και ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης δεν έθεσε πριν από περίπου δύο εβδομάδες το ζήτημα της ηλεκτρικής διασύνδεσης στον ομόλογό του των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο (η συζήτηση κινήθηκε κυρίως γύρω από τη μεταφορά αμερικανικού LNG από ελληνικά πλοία και μέσω της Ελλάδας), η Ουάσιγκτον επί της αρχής επιθυμεί την απρόσκοπτη συνέχιση όλων των έργων που αφορούν την ενέργεια.
Στην Αθήνα είναι σαφές ότι αυτή η κινητοποίηση θα προκαλέσει οπωσδήποτε κάποια τουρκική αντίδραση, ωστόσο ο πρωθυπουργός φέρεται να είναι αποφασισμένος. Κρίνεται ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να εγκαταλείψει ένα έργο το οποίο συμβάλλει στην ενεργειακή ασφάλεια της Κυπριακής Δημοκρατίας και εξασφαλίζει τη σύνδεσή της με το δίκτυο της Ε.Ε. Πολύ σημαντικότερος λόγος είναι, βεβαίως, ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να αποδεχθεί περιορισμό των δικαιωμάτων της στην ανοιχτή θάλασσα απλώς και μόνον επειδή η Αγκυρα επιμένει σε κάποιες στρεβλές αντιλήψεις για τον γεωπολιτικό περίγυρό της («Γαλάζια Πατρίδα»).
Ισραηλινό ενδιαφέρον για το καλώδιο με Κύπρο
Σύμφωνα με όσα είχε δημοσιοποιήσει η «Κ» (8 Δεκεμβρίου 2024) όλα τα βασικά σενάρια απεμπλοκής από την τρέχουσα προβληματική κατάσταση, ανάμεσα στα οποία προβλεπόταν και μια προσωρινή συμφωνία (provisional arrangement) με την Τουρκία, προκειμένου το έργο να προχωρήσει, χωρίς παράλληλα η Ελλάδα να εμφανιστεί ότι υποχωρεί από τα δικαιώματά της.
Το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε τους τελευταίους τέσσερις μήνες, αλλά και η υποχρέωση της Αθήνας να προχωρήσει σε παύση πληρωμών στις 28 Φεβρουαρίου, είναι ενδεικτικό της απροθυμίας της Αγκυρας να μπει σε σοβαρή συζήτηση για το θέμα. Αύριο το βράδυ ο κ. Γεραπετρίτης θα βρεθεί στη Γενεύη στο ίδιο τραπέζι με τον ομόλογό του της Τουρκίας Χακάν Φιντάν. Αν και η συνάντηση αφορά, βεβαίως, την πολυμερή διάσκεψη για το Κυπριακό, δεν θα πρέπει να αποκλείεται οι δύο άνδρες να συνομιλήσουν και για το θέμα της ηλεκτρικής διασύνδεσης. Προηγούμενες επικοινωνίες επ’ αυτού που είδαν το φως της δημοσιότητας (2 Φεβρουαρίου στην Ντόχα) δεν είχαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Το χρονικό
Το αδιέξοδο ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2024, όταν οι έρευνες στα νότια της Κάσου διακόπηκαν έπειτα από παρουσία πέντε πολεμικών πλοίων της Τουρκίας. Ακολούθησαν αρκετά εντατικές διαβουλεύσεις και σε τεχνικό επίπεδο ανάμεσα στην Αθήνα και στη Λευκωσία, που εξαρχής ήταν ιδιαίτερα σκεπτική σχετικά με την αναγκαιότητα του έργου.
Στις 14 Νοεμβρίου η Αγκυρα έδειξε εκ νέου τις προθέσεις της, στέλνοντας τέσσερις φρεγάτες στα νότια της Κάσου, με τη φημολογία και μόνο ότι επίκειται επιστροφή των ερευνητικών στην περιοχή. Στις 4 Φεβρουαρίου το τουρκικό ναυτικό παρενόχλησε (δι’ ασυρμάτου) τα ερευνητικά πλοία που επιχειρούσαν σε διεθνή ύδατα στα βορειοανατολικά της Κρήτης, δίχως πάντως να κινηθούν με σκοπό την παρεμπόδιση των δραστηριοτήτων.