Μία παρέα παιδιών ανακαλύπτει γράμματα που είχαν σταλεί την περίοδο της Χούντας και αρχίζουν να ξετυλίγουν ένα κουβάρι που φτάνει ως τη δικαίωση ενός άντρα.
Το τελευταίο βιβλίο της Μαρίας Δασκαλάκη «Μυστική αποστολή, τα χαμένα γράμματα» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίνωας και αποτελεί ακόμα μία ευκαιρία να μάθουν τα παιδιά την Ιστορία μας.
«Εύχομαι το βιβλίο μου να σταθεί αφορμή για να συνειδητοποιήσουν πως οι άνθρωποι που κυνηγήθηκαν, συνελήφθησαν και βασανίστηκαν ή σκοτώθηκαν δεν ήταν φανταστικά πρόσωπα του παρελθόντος, αλλά υπαρκτά», αναφέρει η ίδια στην «Π».
Το κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:
Το τελευταίο σας βιβλίο αναφέρεται στη Χούντα. Πιστεύετε πως τα παιδιά δεν γνωρίζουν τι ακριβώς συνέβη εκείνη την εποχή στην Ελλάδα;
«Ένας από τους λόγους που αποφάσισα να ασχοληθώ με εκείνη την περίοδο στο συγκεκριμένο βιβλίο ήταν κι αυτός. Τα περισσότερα παιδιά γνωρίζουν πολύ γενικά πράγματα συνήθως, ανάλογα με το τι θα κάνουν στο σχολείο έχοντας ως αφορμή την επέτειο της 17ης του Νοέμβρη. Μέχρι την επόμενη χρονιά τα έχουν ξεχάσει. Δεν είναι παράξενο. Από τότε έχουν μεσολαβήσει περισσότερα από σαράντα χρόνια. Σκεφτείτε πόσο μακρινά μοιάζουν για τα παιδιά των εννέα και των δέκα ετών!
Εύχομαι το βιβλίο μου να σταθεί αφορμή για να συνειδητοποιήσουν πως οι άνθρωποι που κυνηγήθηκαν, συνελήφθησαν και βασανίστηκαν ή σκοτώθηκαν δεν ήταν φανταστικά πρόσωπα του παρελθόντος, αλλά υπαρκτά.
Όσοι επέζησαν, μοιράστηκαν τις ιστορίες τους με τις επόμενες γενιές. Εύχομαι τα παιδιά να νιώσουν περιέργεια έτσι ώστε να ψάξουν στο διαδίκτυο την ιστορία της κυρίας Μέλπως Λεκατσά, νεαρής τότε φοιτήτριας που μιλά για την περίοδο της κράτησής της στην ΕΑΤ ΕΣΑ. Από αυτή την ιστορία εμπνεύστηκα το χαρακτήρα της Θεοδώρας, του βιβλίου μου..».
Πώς επιλέγετε το μέρος και την εποχή που θα διαδραματιστεί η ιστορία σας; Ποιες είναι οι πηγές έμπνευσής σας;
«Αυτό εξαρτάται κάθε φορά κι από διαφορετικά πράγματα: Από ένα μέρος που επισκέφθηκα, αγάπησα και θεωρώ πως αξίζει τον κόπο να προβληθεί μέσω ενός μυθιστορήματος. Από ανθρώπους που γνώρισα και η ιστορία τους άξιζε να ειπωθεί για να τη μάθουν τα παιδιά αλλά και οι μεγαλύτεροι. Από κάτι που άκουσα και το έψαξα παραπάνω.
Από ένα άρθρο που διάβασα κι ανακάλυψα πως κρύβει πίσω του μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία. Κάπως έτσι αρχίζει και χτίζεται μέσα στο κεφάλι μου η ιστορία, η πλοκή και η εξέλιξή της. Το μυαλό δουλεύει ασταμάτητα και προσθέτει συνεχώς, βρίσκει λύσεις σε προβλήματα, σμιλεύει τους χαρακτήρες των ηρώων. Αυτό συνήθως παίρνει πολλούς μήνες. Σαν μια “κύηση” που όταν έρθει η ώρα της θα γίνει “γέννα”, δηλαδή θα αποτυπωθεί στο χαρτί».
Έχετε επαφή με τα παιδιά και μέσω του εργαστηρίου σας. Θεωρείτε πως έχουν σημαντικά κενά γνώσης όσο αφορά στην Ιστορία μας;
«Όπως σας ανέφερα και προηγουμένως, δεν είναι παράξενο που τα παιδιά έχουν κενά γνώσης αναφορικά με την Ιστορία. Ίσως νιώθουν πως πρόκειται για τόσο παλιά γεγονότα που δεν τα αφορούν. Ίσως πάλι φταίει ο… μύθος που ακολουθεί την ιστορία της σχολικής Ιστορίας, της παπαγαλίας, των κακογραμμένων βιβλίων κλπ. Δεν είναι απίθανο ένα παιδί να έχει ακούσει συζητήσεις των ενηλίκων που μιλούν για όλα αυτά, με αποτέλεσμα να ξεκινά αρνητικά προδιατεθειμένο. Εκεί, όμως, έρχονται τα εξωσχολικά βιβλία για να προσφέρουν την αναγνωστική απόλαυση παράλληλα με τον εμπλουτισμό των γνώσεων.
Όσο για το δικό μου Εργαστήρι, κάνω ό,τι μπορώ για να δίνω στα παιδιά ερεθίσματα. Ως εκ τούτου, πέρυσι το Νοέμβριο ήρθε καλεσμένη μας η κυρία Μέλπω Λεκατσά και μίλησε για τις εμπειρίες της κατά τη διάρκεια της δικτατορίας και της εξέγερσης του Πολυτεχνείου σε παιδιά, εφήβους αλλά και σε γονείς. Νιώθω ευγνώμων για αυτό και την ευχαριστώ για όσα μοιράστηκε μαζί μας κατά την επίσκεψή της».
Ποια μπορεί να είναι η επόμενη ιστορία σας; Έχετε επιλέξει το θέμα της;
«Ο εγκλεισμός της άνοιξης αποτέλεσε πρόσφορο έδαφος για γράψιμο, οπότε η επόμενη Μυστική αποστολή είναι έτοιμη κι αναμένεται να κυκλοφορήσει 2021 πια. Θα σας αποκαλύψω πως θα έχει άρωμα κυκλαδίτικο.
Παράλληλα, με αφορμή την συμπλήρωση των διακοσίων χρόνων από την ελληνική επανάσταση του 1821, μέσα στο Σεπτέμβριο πρόκειται να κυκλοφορήσουν δύο σχετικά βιβλία: το ένα για τη ζωή δεκατριών αγωνιστών και το άλλο με τις δέκα σημαντικότερες μάχες. Πάντα από τις εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ με την εξαιρετική εικονογράφηση του Μιχάλη Κυλάκου».
Τι σας έχει προσφέρει η εθελοντική σας δράση στο ΚΕΘΕΑ ως άνθρωπο αλλά και ως επαγγελματία;
«Έχουν περάσει ήδη τρία χρόνια που συνεργάζομαι με το ΚΕΘΕΑ Αριάδνη συντονίζοντας την ομάδα δημιουργικής γραφής των ενηλίκων της θεραπευτικής κοινότητας. Με αφορμή την ερώτησή σας σκέφτομαι πόσα πράγματα έχουμε κάνει όλους αυτούς τους μήνες, πόσα κείμενα έχουν γραφτεί μέσα στην ομάδα, πόσες ώρες έχουμε περάσει μαζί, πόσες λέξεις έχουμε μοιραστεί.
Για να σας απαντήσω, η συνεργασία μου με το ΚΕΘΕΑ Αριάδνη σαν άνθρωπο με έχει κάνει πιο ανθρώπινη και σαν επαγγελματία πιο έμπειρη. Κατάλαβα πως τίποτα στη ζωή δεν είναι αυτονόητο. Συνειδητοποίησα την αξία των ορίων, μα και των στόχων.
Και μπορεί να βρίσκομαι εθελοντικά εκεί, όμως υπάρχει αμοιβή. Όχι σε χρήμα, αλλά σε συναίσθημα. Κι αυτό είναι ανεκτίμητο γιατί πάντα θα το κουβαλώ μαζί μου. Τι πιο όμορφο όταν τα μέλη της ομάδας μαθαίνουν να εκφράζονται με λέξεις; Όταν αντιλαμβάνονται τη δύναμη που αυτές έχουν; Όταν αισθάνονται τη χαρά της δημιουργίας;
Όταν συνθέτουν τα δικά τους κείμενα ή ποιήματα και τα μοιράζονται με τους υπόλοιπους; Όταν συνεχίζουν να γράφουν κι αφού έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο της κοινότητας και περνούν πια στην επανένταξή τους στην κοινωνία; Όταν το θεωρούν πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της νέας τους ζωής και με ψάχνουν για να μου τα διαβάσουν; Υπάρχει μεγαλύτερη αμοιβή από αυτό;»
Την ερχόμενη σχολική χρονιά ίσως “τρέξει” και νέα Σκυταλοδρομία Ποίησης με τα σχολεία;
«Η πρώτη σκυταλοδρομία ποίησης πραγματοποιήθηκε το περασμένο σχολικό έτος και παρά τις αντιξοότητες της πανδημίας και του lockdown καταφέραμε να φτάσουμε στον τερματισμό τον Ιούνιο. Ήταν μια ιδέα που αγκαλιάστηκε από τους εκπαιδευτικούς και τα δημοτικά σχολεία του Ηρακλείου με αποτέλεσμα να λάβουν μέρος σε αυτήν 360 μαθητές και μαθήτριες με ατομικές ή ομαδικές συμμετοχές.
Αυτό από μόνο του αποτελεί κίνητρο για να γίνει και φέτος η -δεύτερη- Σκυταλοδρομία Ποίησης. Μάλιστα, με αφορμή τον πρόσφατο θάνατο του ποιητή Ντίνου Χριστιανόπουλου, θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του και η πρώτη σκυτάλη θα είναι ένα δικό του ποίημα.
Αν με τέτοιες δράσεις κινητοποιούνται μαθητές και εκπαιδευτικοί για να ασχοληθούν με την ποίηση, με τους ποιητές και με τη δημιουργία δικών τους ποιημάτων, γιατί αυτές να μη γίνουν θεσμός;»
Στις ιστορίες σας πρωταγωνιστούν παιδιά. Τελικά, τι έχουν εκείνα να μας διδάξουν;
«Πράγματι οι ήρωες σε κάθε βιβλίο μου είναι παιδιά. Παιδιά που γνωρίζω, μαθητές που είχα παλιά, ίσως και το παιδί που ήμουν κάποτε εγώ! Ο σκοπός δεν είναι να μας διδάξουν, αλλά να μας υπενθυμίσουν όσα ξεχνάμε μεγαλώνοντας.
Η ανέμελη ματιά τους, η αδιαμεσολάβητη σκέψη τους, οι αθώοι τους συνειρμοί, ακόμη κι ο παρορμητισμός τους κάτι έχει να μας πει. Τα ακούμε ή είμαστε χαμένοι στις δικές μας σκέψεις, στα δικά μας προβλήματα, στα δικά μας αδιέξοδα; Αν αφήναμε τα παιδιά να πρωταγωνιστήσουν και στη ζωή -όπως τα αφήνουμε να πρωταγωνιστούν στα βιβλία- ο κόσμος στον οποίο θα ζούσαμε θα ήταν σαφώς καλύτερος από τον σημερινό».
Η συγγραφέας
Η Μαρία Δασκαλάκη γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ηράκλειο της Κρήτης. Οι μεταπτυχιακές της σπουδές είναι στη Διδακτική της Γλώσσας και της Λογοτεχνίας και στην αξιοποίηση της Τέχνης στην Εκπαίδευση. Εργάζεται με παιδιά από το 2005. Τα τελευταία δώδεκα χρόνια διατηρεί δικό της Εργαστήρι Δημιουργικής Σκέψης – Ελεύθερης Έκφρασης στο Ηράκλειο όπου συντονίζει ομάδες παιδιών κι εφήβων με άξονα την αγάπη για κάθε λογής δημιουργίες.
Το σχολικό έτος 2019-2020 οργάνωσε την 1η Σκυταλοδρομία Ποίησης για τα δημοτικά σχολεία του νομού Ηρακλείου, με τίτλο “Πάρτε τη λέξη μας, ψάξτε για ένα ποίημα”. Η πρωτοβουλία αγκαλιάστηκε από εκπαιδευτικούς και μαθητές, οι οποίοι επιβραβεύτηκαν για τις δημιουργίες τους.
Τα τελευταία δέκα χρόνια συνεργάζεται με τον εκδοτικό οίκο ΜΙΝΩΑΣ από τον οποίο κυκλοφορεί η σειρά της “Μυστική Αποστολή” αλλά και η σειρά “Κλασικοί θησαυροί” στην οποία περιέχονται διασκευές της για μικρά παιδιά. Επικοινωνία με τη συγγραφέα: