Λένε ότι «ουδείς προφήτης στον τόπο του», όμως αυτό δεν ισχύει για τον τ. πρόεδρο της Παγκρητικής Ένωσης Αμερικής και Παγκοσμίου Συμβουλίου Κρητών, κ. Μανώλη Βεληβασάκη.
Το Ινστιτούτο Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών εγκαινιάζει τη σειρά εκδηλώσεων με τίτλο «Τιμητικές προσωπογραφίες» με πρώτο τιμώμενο τον ίδιο.
Η εκδήλωση θα γίνει την ερχόμενη Πέμπτη 5 Σεπτεμβρίου στις 7 το απόγευμα, στην αίθουσα εκδηλώσεων του ξενοδοχείου Ibis Styles Heraklion Central (Κορωναίου 26 και Αγίου Τίτου), στο Ηράκλειο.
Σε συνέντευξή του στην «Π» ο κ. Βεληβασάκης εξηγεί πως «ειδικά για μας τους απόδημους, η Κρήτη είναι η πηγή που μας ξεδιψά με το νερό του πολιτισμού της, με τη ρακή της ανθρωπιάς της, είναι η μάνα που μας δίνει μέτρο και χρόνο για να συγχρονίσουμε τον τρόπο της ζωής μας στις χώρες που ζούμε».
Το κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:
Στο βιογραφικό σας έχετε πολλές διακρίσεις, η επικείμενη βράβευσή σας από το Ι.Α.Κ.Ε. τι σημαίνει για εσάς;
«Πράγματι, είμαι ευγνώμων για τις διακρίσεις, επαγγελματικές και μη, που είχα την ευκαιρία και την καλή τύχη να λάβω σε διάφορα μέρη του κόσμου και από διαφόρους φορείς!
Οι διακρίσεις όμως στον ίδιο σου τον τόπο, από συμπατριώτες και ιδιαίτερα Κρήτες, κοντά σε συγγενείς και παιδικούς φίλους, είναι για εμένα πάντα πιο σημαντικές και πιο ουσιώδεις θα έλεγα!
Άλλο πράγμα να αναγνωρίζεσαι από ξένους και άλλο από τους δικούς σου ανθρώπους! Ίσως επειδή μια αναγνώριση στον τόπο σου είναι και κάπως πιο δύσκολη! Εξ ου και το ρητό πως «στον τόπο του είναι δύσκολο να αγιάσει κανένας»!»
Η Κρήτη δεν έφυγε στιγμή από το μυαλό και την καρδιά σας. Τι ήταν αυτό που σας λείπει περισσότερο όταν είστε μακριά;
«Θα έλεγα πως μας λείπει η Κρήτη στο σύνολό της! Γιατί εγώ θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό και είμαι υπερήφανος που κατάγομαι από την Κρήτη, και προσπαθώ να είμαι πάντα κοντά της, τουλάχιστον κατά νουν! Το θεωρώ προνόμιο να κατάγεσαι από τον μοναδικό σε ομορφιά τόπο σαν την Κρήτη, που οι θεοί τοποθέτησαν σε κρυστάλλινα γαλαζοπράσινα νερά, ανάμεσα σε τρεις ηπείρους, για να αποτελέσει από τα βάθη των αιώνων σταυροδρόμι πολιτισμών, όπου ανακαλύπτεις τους κώδικες και τις πολιτιστικές αξίες που κουβαλάει από τα βάθη των αιώνων.
Ένας τόπος λουσμένος στο φως του ήλιου, με ανθρώπους καλόκαρδους και υπερήφανους, που έχουν γευτεί απλόχερα τη δόξα και τον θάνατο. Είναι το άρωμα και η γεύση της τσικουδιάς, ο ήχος της λύρας, η λεβεντιά του Κρητικού, και η περηφάνια της Κρήτης.
Την Κρήτη εμείς στη Διασπορά, τη βλέπουμε με ένα φωτοστέφανο, που βρίσκεται σ΄ένα σταυροδρόμι ηπείρων και πολιτισμών. Ο ιστορικός βίος της είναι τεράστιος σε χρονική́ έκταση, σε πλούτο και ποικιλία γεγονότων. Καμιά́ άλλη περιοχή́ του ελληνικού́ χώρου δεν έχει τόσο μακρόχρονη, τόσο πλούσια ιστορική́ και πολιτιστική́ παράδοση, με τη σφραγίδα μιας ιδιαίτερης φυσιογνωμίας, όσο η Κρήτη.
Μια φυσιογνωμία που χαράκωσε ο πόνος από τις μακρές περιόδους ξενικής κατοχής και έκανε το πρόσωπο της Κρήτης τραχύ́ και αυστηρό́ σαν τα Λασιθιώτικα βουνά́, σαν τον Ψηλορείτη και σαν τις σφακιανές Μαδαρές. Αλλά́ και τη παλικαριά́, που έθρεψε και τις ρίζες της ζωής και την αισιόδοξη διάθεση που χαρακτηρίζει εμάς τους Κρητικούς.
Εμείς δε οι απόδημοι ερχόμαστε όσο μπορούμε πιο συχνά και ανεβοκατεβαίνουμε στα βουνά και στα λαγκάδια της Κρήτης και νιώθουμε πως ταξιδεύουμε σ‘ ένα κορμί́ με τις φλέβες φουσκωμένες, καταπλημμυρισμένες από́ ανήσυχο αίμα. Μια Κρήτη που καλοδέχεται τον καλοπροαίρετο ξένο, μα μάχεται με πείσμα και τον εχθρό́.
Ειδικά για μας τους απόδημους, η Κρήτη είναι η πηγή που μας ξεδιψά με το νερό του πολιτισμού της, με την ρακή της ανθρωπιάς της, είναι η μάνα που μας δίνει μέτρο και χρόνο για να συγχρονίσουμε τον τρόπο της ζωής μας στις χώρες που ζούμε.
Από την Κρήτη αυτή αντλούμε τις δυνάμεις μας, τις μουσικές νότες, τις σκέψεις μας και την υπομονή μας. Η Κρήτη μας, όπως εμείς την ξέρουμε, όπως την θυμόμαστε, μας έχει γίνει βίωμα. Ένα βίωμα που πρέπει να μεταδίδουμε στα παιδιά και εγγόνια μας ατόφιο και ολόκληρο.
Εγώ προσωπικά, στην Κρήτη έρχομαι όταν θέλω να προσγειωθώ́ από́ τα ύψη της παγκοσμιοποίησης, όταν θέλω να ξαποσταίνω για λίγο από τον μαραθώνιο αγώνα και το βούισμα της ζωής…
Έρχομαι όταν θέλω να αισθανθώ́ σαν ένας απλός άνθρωπος και να απολαύσω τον συνάνθρωπο μου, τους φίλους μου, τους γνωρίμους τόπους, τα κατατόπια και τα φαράγγια της, να περπατήσω τα δρομάκια της πόλης μας, να χαθώ́ στις γειτονιές που μεγάλωσα, να ακούσω και να απολαύσω τους ήχους της και τις μυρωδιές της.
Στην Κρήτη έρχομαι όταν έχουν αδειάσει τα σωθικά́ μου από́ την ομορφιά́ της, τα αρώματά́ της, τον πολιτισμό́ της! Όταν αισθάνομαι πως μου λείπει από́ την καρδιά́ μου, όταν το μπέτι μου αρχίζει να σφίγγει και μια φωνή́ να μου φωνάζει πως είναι καιρός πια για φόρτωμα, για ξαναγέμισμα της μπαταρίας.
Και αυτή η παντέρμη Κρήτη, όσο μεγαλώνουμε σε ηλικία τόσο μεγαλώνει κι αυτή και θεριεύει μέσα μας, σ’ όλους εμάς που ζούμε μακριά της. Ίσως γιατί έχουμε καταλάβει πια πως καλύτερος τόπος δεν υπάρχει, κι όσο και να τον ψάχνουμε ποτέ δεν θα τον βρούμε».
Όσοι μένουν εκτός συνόρων, γιατί έχουν τόσο έντονη την ανάγκη να σχηματίσουν συλλόγους, ομάδες που θα τους ενώσουν;
«Οι σύλλογοί μας δημιουργήθηκαν από τους πρωτοπόρους μας, κυρίως λόγω ανάγκης συναναστροφής με τους συμπατριώτες τους. Στην αρχή βέβαια ήταν σαν απλά καφενεία! Πολύ σύντομα όμως πήραν ένα πολύ πιο σπουδαίο ρόλο και κάλυψαν ένα μεγάλο κενό! Αυτό της κοιτίδας του πολιτισμού μας, και του σχολείου. Σήμερα οι σύλλογοί μας εξυπηρετούν τις ανάγκες για μεγάλους και μικρούς, νέους και γέρους, παλιούς και νεοφερμένους! Αποτελούν τόπο συνάντησης αλλά και χώρο για να μάθουν τα παιδιά και τα εγγόνια μας χορό και μουσική! Είναι «ιεροί» χώροι που γιορτάζουμε τις χαρές μας και μοιρολογούμαστε τις λύπες μας!».
Τελικά, τι άποψη έχουν για εμάς στο εξωτερικό; Διαπιστώνατε ότι υπήρχε διαφορετική αντιμετώπιση τα πρώτα χρόνια που μένατε στην Αμερική, την περίοδο της κρίσης και σήμερα;
«Σίγουρα, παλαιότερα ίσως υπήρχε περισσότερος συναισθηματισμός, και ίσως λύπη, για μια πατρίδα που οι τότε φτωχοί απόδημοι αφήσαν πίσω και που την είχαν φυλάξει μέσα στην καρδιά τους ατόφια όπως την ήξεραν και την θυμούνταν! Παρ’ όλη τη φτώχια και την αγραμματοσύνη τους, πάντα, βοηθούσαν με τον οβολό τους, τους συγγενείς και την πατρίδα τούς, παρόλο που η πατρίδα τους είχε σχεδόν ξεχάσει και πολλές φορές ολικά διαγράψει! Αυτή η ελληνική διασπορά στο παρελθόν στήριξε τον τόπο που τη γέννησε, με το στιλώσουμε νοσοκομεία, να στηρίξουμε ορφανοτροφεία, τοπικά πανεπιστήμια, ευαγή ιδρύματα για κοινωνικές ανάγκες και φιλανθρωπία. Σήμερα έρχεται να αντιμετωπίσει και αυτή νέες προκλήσεις των καιρών.
Παρ’ όλη την παγκοσμιοποίηση όμως και τις δυσκολίες, όπου τα ιδιαίτερα πολιτιστικά χαρακτηριστικά μας κινδυνεύουν να αφομοιωθούν και το πνεύμα υποτάσσεται μοιραία στους ρυθμούς του τεχνοκρατικού ρεύματος και τις ανάγκες της υλιστικής διαβίωσης, αισθανόμαστε ακόμη μεγαλύτερη ευθύνη για τον τόπο καταγωγής μας σαν ομογενείς, Έλληνες και ιδιαίτερα Κρητικοί, ιδιαίτερα σε τούτους τους χαλεπούς καιρούς που ζούμε, που κινδυνεύουν να καταρρεύσουν ολόκληρα οικονομικά συστήματα, που σίγουρα μας οδηγούν σε αδιέξοδο. Ευθύνη ακόμη μεγαλύτερη τώρα που η ανθρωπότητα και η κοινωνία δείχνουν να έχουν πάρει λάθος στροφή. Κι’ όλα αυτά, όχι επειδή τα χρωστούμε, αλλά επειδή είμαστε Έλληνες και θεωρούμε πως έχουμε ακριβώς τις ιδίες ηθικές υποχρεώσεις με εσάς που ζείτε εδώ, και ίσως ακόμη μεγαλύτερες, μια που μπορεί να ξέρουμε και καλύτερα αφού έχουμε δει και ζήσει τον έξω κόσμο!
Αλλά για να είμαστε απόλυτα ειλικρινείς, τουλάχιστο για μας τους μεγάλους και παρόλο που προσπαθούμε να τα παραβλέπουμε, όλα εδώ στην πατρίδα δεν είναι ρόδινα! Γιατί για μας που ζούμε εκτός Ελλάδος, έχουμε δει και καλύτερα, και μερικά πράγματα πολλές φορές εδώ μας στενοχωρούν και μας απογοητεύουν.
Στην Κρήτη η έννοια της πατρίδας και της δημοκρατίας δεν παίζεται στην ρουλέτα της μικροπολιτικής, όμως μερικοί σκέπτονται διαφορετικά́, ατομικά και την εκμεταλλεύονται. Γι’ αυτό́ ίσως υπάρχει δυσαρέσκεια, απογοήτευση, αγανάκτηση των Κρητικών, γιατί́ πολλά́ πράγματα, ιδιαιτέρα από́ το κράτος, έπρεπε να είχαν προχωρήσει.
Τα αεροδρόμιά της είναι πεπαλαιωμένα και κορεσμένα. Ένα καινούργιο στο Καστέλι το κουβεντιάζουν και σχεδιάζουν τώρα και 25 χρόνια! Το οδικό́ δίκτυο ανύπαρκτο. Δρόμοι που έπρεπε να έχουν τελειώσει εδώ́ και πολλά́ χρόνια συνεχίζουν να τελούν υπό́ μελέτη ή υπό κατασκευή́ και αποδεκατίζουν πεζούς και καβαλάρηδες καθημερινά. Το ανάθεμα των ναρκωτικών και οι καλλιέργειές των, οι κλεψιές και οι μπαλοθιές παραμένουν ανεξέλεγκτες και μας δίνουν μαύρο μάτι στο εξωτερικό!
Τουναντίον, η Κρήτη μας για να μπορέσει να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις των καιρών και στην πρόοδο των κατοίκων της, χρειάζεται την πράσινη ενέργεια, όχι «πράσινες» καλλιέργειες ή περισσότερες καφετέριες! Χρειάζεται μια περιβαλλοντική́ πολιτική́, έργα υποδομής μακράς πνοής, την αξιοποίηση των προϊόντων της, όπως το περίφημο κρητικό́ λάδι, το καλύτερο του κόσμου, που μένει αδιάθετο και ανεκμετάλλευτο, η πουλιέται χύμα στους γείτονές μας, μόνο για να το μεταπουλήσουν τυποποιημένο πλέον για δικό τους στα σουπερμάρκετ της Αμερικής!
Ένας λαός της Κρήτης που έγραψε με το αίμα του το σύνθημα: «Ένωση ή Θάνατος» με την Ελλάδα σε αλλεπάλληλες επαναστάσεις, δεν μπορεί́ να αμείβεται με την πολιτική́ ασυνέπεια και την κρατική́ ανεπάρκεια. Φταίνε βέβαια οι πολιτικοί μας, αλλά ας μην το ρίχνουμε όλο το βάρος σ’ αυτούς, αφού αποτελούν δικές μας επιλογές με τη συνεργασία μας και ανοχή σε ένα μάλλον διεφθαρμένο πελατειακό κράτος.
Ελπίζω, όμως, πως αν υπάρχει η θέληση και κάποτε επανέλθει η λογική, κάποτε θα μπορέσουν να ξεπεραστούν όλες αυτές οι κρίσεις, οικονομικές, πνευματικές και κοινωνικές, που προκαλούν βέβαια προσωπικές τραγωδίες με τεράστιες κοινωνικές συνέπειες.
Εμείς οι Έλληνες του εξωτερικού, τόσο σε επίπεδο οργανωμένης ομογένειας, όσο και ως ιδιώτες, έχουμε στραμμένη την προσοχή́ μας εδώ́ και είμαστε πρόθυμοι να συμβάλουμε με όποιο τρόπο μας ζητηθεί́ και με το κατά δύναμη. Εξ άλλου ανέκαθεν ο ελληνισμός δεν περιοριζόταν ποτέ στην ίδια την Ελλάδα. Κάθε άλλο. Και όποτε το ελληνικό κράτος μεγαλούργησε στη σύγχρονη ιστορία του, το έκανε με την έμπνευση και τη βοήθεια της διασποράς».
“Προσπαθώ να τελειώσω δύο σπουδαία έργα”
Τα τελευταία χρόνια, δραστηριοποιείστε στη Μέση Ανατολή να περιμένουμε από εσάς σε επαγγελματικό επίπεδο;
«Παρόλο που τα τελευταία δύο με τρία χρόνια έχω πλέον σταματήσει το συνεχές τροχάδην που συνήθιζα να κάνω τα προηγούμενα 40, μπορώ να πω, πως ακόμη παραμένω αρκετά ενεργός στη διεθνή αρένα της Μηχανικής Υψηλών (και όχι και τόσο υψηλών σε πολύ εξαιρετικές περιπτώσεις) Κτηρίων και στην ακαδημαϊκή κοινότητα.
Πάντα βέβαια με το κατά δύναμη και με την επίγνωση πως η ζωή κυλάει με γοργούς ρυθμούς και πως πρέπει να την απολαμβάνουμε όσο το δυνατό περισσότερο.
Δυο σπουδαία και ελπίζω τελευταία έργα που μου απομένουν, και προσπαθώ να τα τελειώσω είναι η εκκλησία του Αγίου Νικόλαου στο GROUND ZERO της Νέας Υόρκης, και το χιλίων και ενός μέτρων ύψους, Jeddah Tower, στην Jeddah της Σαουδικής Αραβίας.
Το πρώτο μεν, για συναισθηματικούς λόγους!
Το δε δεύτερο για τον λόγο που θα το ήθελα να είναι το αποκορύφωμα της καριέρας μου. Ελπίζω πως και τα δυο θα τελειώσουν στο εγγύς μέλλον, ούτως ώστε να μου δοθεί χρόνος για να επισκέπτομαι την Κρήτη μας ακόμη πιο συχνά!»