Η Λώρη Κέζα δεν είναι δημοσιογράφος των δημοσίων σχέσεων, δεν την ενδιαφέρουν οι συμβάσεις και το “τι θα πει ο κόσμος” και της αρέσουν οι άνθρωποι που ζουν έξω από τα “κουτάκια” του καθωσπρεπισμού.
Μεταξύ άλλων έχει εργαστεί για 25 χρόνια αρθρογραφώντας στο “Βήμα”, έχει γράψει βιβλία και τις επόμενες εβδομάδες κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Ποταμός” το “Ζουρ Φιξ” το νέο της μυθιστόρημα με πρωταγωνιστή τον συνταξιούχο, στην Ελλάδα της κρίσης, κατασκευαστή κουμπιών Ιωσήφ Ρεμούνδο, που έζησε μια ζωή πλήρους γυναικών .
Η Λώρη Κέζα έχει μετακομίσει στο Μόντρεαλ μαζί με τις δύο κόρες της, εργάζεται σε εταιρεία που προσφέρει νομική στήριξη σε μετανάστες, συνεχίζει να αρθρογραφεί σε ελληνικά ΜΜΕ και ονειρεύεται την Τήνο.
Αφορμή για αυτή την συνέντευξη είναι το καινούριο της βιβλίο και η συνάντηση μαζί της το φετινό καλοκαίρι στο νησί, εκεί όπου θα ήθελε να ζήσει μόνιμα γράφοντας βιβλία μακριά από τη δημοσιογραφία και την πολιτική.
Η συνέντευξη μαζί της , ακολουθεί:
Η ζωή στον Καναδά
– Για να μπούμε στο κλίμα της ζωής σας στον Καναδά, ποιο είναι το καθημερινό σας πρόγραμμα;
Τη νυχτερινή ζωή δεν την ξέρω αλλά υπάρχει τις ώρες που κοιμάμαι.
Η διαφορά με την αθηναϊκή καθημερινότητα είναι ότι εδώ δεν υπάρχει ένταση, είναι πολύ φιλικές οι μικρές συναλλαγές.
Σε γενικές γραμμές τι άνθρωποι είναι οι Καναδοί; Κοινωνικοί, εσωστρεφείς, φιλικοί, συγκρατημένοι;
Οι Καναδοί είναι λίγο απ’ όλα, είναι πολλές οι παράμετροι. Ανάλογα με την Πολιτεία και το σημείο αλλάζει η συμπεριφορά. Δηλαδή εκεί όπου το χιόνι είναι στρωμένο έξι μήνες, γίνονται πιο κλειστοί.
Ανάλογα με την εθνική καταγωγή βλέπω διαφορές στο ταπεραμέντο, οι μεσόγειοι είναι σίγουρα πιο εκδηλωτικοί. Αν λοιπόν πρέπει να βρω ένα στοιχείο που τους διαφοροποιεί, είναι ότι οι Καναδοί δεν έχουν το αίσθημα της ανωτερότητας που χαρακτηρίζει πολλούς Ευρωπαίους.
Παρά τις τεράστιες κοινωνικές αντιθέσεις δεν είναι καθόλου υπερόπτες και καθόλου υποτελείς, σε ό,τι αφορά στις κοινωνικές τάξεις, το χρήμα και όσα προκύπτουν από αυτές τις αντιθέσεις. Φέρονται όλοι σε όλους το ίδιο. Το ελληνικό «Ξέρεις ποιος είμαι εγώ;» είναι εντελώς ανύπαρκτο.
Ποιο είναι το κόστος ζωής και οι μισθοί; Θα είναι χρήσιμα κάποια νούμερα για παράδειγμα τα ενοίκια, οι τιμές στο σούπερ μάρκετ κ.λπ.
Υπάρχουν πολλές θέσεις εργασίας των 9 – 10 ευρώ την ώρα, δηλαδή περίπου 15.000 -18.000 το χρόνο, αν κάποιος δουλεύει σε αποθήκη, σε τηλεφωνικό κέντρο, ταμίας.
Οι δημόσιοι υπάλληλοι ή οι καθηγητές μέσης εκπαίδευσης έχουν ετήσιο εισόδημα από 26.000 ως 40.000, μπορεί όμως σε θέσεις ευθύνης να ανέβει στις 75.000. Για τους γιατρούς με ειδικότητα το μέσο ετήσιο εισόδημα είναι 250.000. Υπήρξε μάλιστα κίνημα πέρσι, από τους ίδιους τους γιατρούς, που είπαν ότι ο μισθός τους είναι προκλητικά ψηλός.
Ταυτόχρονα υπάρχει πολιτική επιδομάτων. Σε όλο τον Καναδά οι γονείς που έχουν εισόδημα κάτω από 67.000, παίρνουν για κάθε παιδί περίπου 300 ευρώ τον μήνα από το κράτος και, ανάλογα με την Πολιτεία, καταβάλλονται διάφορα ποσά, για διάφορους λόγους.
Στο Κεμπέκ είναι περίπου 1.300 ευρώ τον χρόνο για κάθε παιδί, που συμπεριλαμβάνει για παράδειγμα ένα ποσό για τα σχολικά είδη. Συνολικά δηλαδή αν κάποιος στο Κεμπέκ έχει εισόδημα κάτω από 67.000 και δυο παιδιά, βλέπει στον λογαριασμό του να κατατίθενται τμηματικά μέσα στο χρόνο 10.000 ευρώ.
Για τα έξοδα διατροφής μπορώ να απαντήσω με βεβαιότητα, καθώς η τράπεζα στέλνει ενημέρωση με γραφήματα εξόδων, βάσει των πληρωμών με κάρτα. Τριμελής οικογένεια δαπανά για σούπερ μάρκετ, φούρνο, μανάβη χρειάζεται περίπου 400 με 500 ευρώ τον μήνα.
Το καλό φαγητό είναι ακριβό, ειδικά όταν μιλάμε για βιολογικά προϊόντα. Ενδεικτικά, το ψωμί έχει 1,5 με 3 ευρώ, το φρέσκο ψάρι στο ψαράδικο έχει 65 το κιλό, ο καφές στο χάρτινο 3,5 ευρώ, το κοκτέιλ σε περιοχή τύπου Εξαρχείων 7 ευρώ, ενώ για το φαγητό σε εστιατόρια είναι όπως σε όλο τον πλανήτη, ανάλογα το πού θα πας. Για αθλήματα των παιδιών κατά μέσο όρο θα έλεγα 130 ευρώ το τρίμηνο.
Για τα έξοδα στέγασης είναι και πάλι ανάλογα με την περιοχή. Σε ακριβή γειτονιά στο Μόντρεαλ διαμέρισμα 100 τετραγωνικών είναι στα 900 ευρώ, ενώ σε φθηνή γειτονιά είναι στα 550 ευρώ. Πάντα κατά μέσο όρο, για να δώσω μια ιδέα. Στο Τορόντο ή το Βανκούβερ οι τιμές είναι πολύ ακριβές, είναι κάτι που το συζητούν εδώ. Υπάρχει όμως και επιλογή της μικρής πόλης όπου τα έξοδα στέγασης είναι πολύ πιο χαμηλά.
Μπορεί κάποιος να βρει μονοκατοικία με 400 δολάρια. Πολλοί μετανάστες επιλέγουν να κάνουν ένα νέο ξεκίνημα στις μικρές πόλεις καθώς είναι όλα πιο φθηνά. Έξω από τις μεγάλες πολλές ο κόσμος ζει σε απόλυτη επαφή με τη φύση και έχει πολλές δραστηριότητες. Είναι βέβαια μια τεράστια χώρα για να γενικεύουμε: Η απόσταση από το Βανκούβερ ώς το Μόντρεαλ είναι όσο από τη Λισαβόνα ως την Καμπούλ και ότι σε όλη αυτήν την έκταση κατοικούν 30 εκατομμύρια άνθρωποι.
Να σημειώσω επίσης ότι είναι χαμηλά τα έξοδα για λογαριασμούς, δηλαδή όλα μαζί τα λειτουργικά ενός διαμερίσματος 100 τετραγωνικών έρχονται στα 80 ευρώ τον μήνα.
Πώς διασκεδάζουν, πώς περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους ;
Είναι μια αχανής χώρα, δεν μπορώ να γενικεύσω μόνο να μεταφέρω αυτά που βλέπω: υπάρχει ποικιλία.
Να σημειώσω όμως ότι υπάρχει μεγάλη συμμετοχή στον αθλητισμό, τουλάχιστον από αυτό που βλέπω γύρω μου.
Πάρα πολλοί κάνουν τρέξιμο και τον χειμώνα υπάρχουν εκατοντάδες άτομα που κάνουν σκι στο κέντρο της πόλης, στο «βουνό», το Μον Ρουαγιάλ.
Αναρίθμητες συναυλίες, φεστιβάλ, εκθέσεις και όλα αυτά που υπάρχουν σε μια μεγαλούπολη. Βεβαίως το χειμώνα έχει κλεισούρα, για να μην τα παρουσιάζω όλα ιδανικά.
Τον χειμώνα στις 4 το απόγευμα έχει μαύρο σκοτάδι και είναι οι πιο πολλοί στα σπίτια τους. Με την πρώτη ηλιαχτίδα όλοι ξεμυτίζουν…
Ζείτε στο Μόντρεαλ, αλλά συνεχίζετε να αρθρογραφείτε σε ελληνικά ΜΜΕ. Όταν κάποιος παρακολουθεί από απόσταση όσα συμβαίνουν στη χώρα του, έχει μια πιο καθαρή ή μια πιο συγκεχυμένη εικόνα για τα γεγονότα;
Από μακριά βλέπω πόσο παράλογη είναι η πολιτική κατάσταση της Ελλάδας, όπου η μία αδικία συγκαλύπτει ή διορθώνει άλλες αδικίες. Νομίζω ότι από μακριά βλέπω τα πράγματα πιο καθαρά και αυτό που θυμάμαι είναι ότι διαρκώς ήμουν υπόλογη στο ελληνικό κράτος.
Επιπλέον έχω μέτρο σύγκρισης το οποίο δεν είναι αυτό του ταξιδιώτη που βλέπει αξιοθέατα σε ξένο κράτος. Βιώνω τα θετικά μιας οργανωμένης δημόσιας διοίκησης και ξέρω ότι οι Έλληνες θα μπορούσαν να απολαμβάνουν τα ίδια θετικά αν έκαναν κάποια βασικά, ας πούμε μηχανοργάνωση των υπηρεσιών.
Πώς σας κάνουν να νοιώθετε τα σχόλια μίσους, κάτω από κάποια κείμενά σας και τι τρόπο έχετε βρει για να αντιμετωπίζετε αυτούς τους ανθρώπους;
Τα σχόλια μίσους δεν έχουν να κάνουν με εμένα προσωπικά, έχουν να κάνουν με εκείνους που τα γράφουν. Εκείνοι έχουν πρόβλημα προσωπικότητας ή πρόβλημα σεξισμού ή βιώνουν μια ματαίωση των ονείρων τους. Τα προσπερνώ όλα αυτά χωρίς να θυμώνω ή να λυπάμαι αλλά τα καταγράφω ως δεδομένα μιας έντασης που προκύπτει από μακροχρόνια κρίση.
Αδιακρισία και κουτσομπολιά
Τι δεν σας λείπει καθόλου από τη δουλειά και τη ζωή σας εδώ;
Δεν μου λείπει το κουτσομπολιό, τα σχόλια για την προσωπική ζωή του καθενός, η συνεχής κριτική για τους άλλους. Τι φοράνε, με ποιους κάνουν παρέα, σε τι ξοδεύουν τα λεφτά τους. Η αδιακρισία στην Ελλάδα είναι αποδεκτή και μάλιστα σε κύκλους που δεν θα φανταζόταν κάποιος. Επίσης δεν μου λείπει καθόλου η συκοφάντηση των γυναικών. Οποιαδήποτε διακρίνεται, μπαίνει στο στόχαστρο, κατηγορείται και διασύρεται. Έχω βαρεθεί να διαβάζω αβάσιμες επιθέσεις σε γυναίκες πολιτικούς. Αυτό είναι ένα πεδίο που χρειάζεται τεράστια βελτίωση.
Ποιος είναι ο δικός σας ορισμός του έντιμου δημοσιογράφου;
Να βιοπορίζεται από τη δουλειά του χωρίς να παίρνει παράλληλα δουλειές από εκείνους που πρέπει να ελέγχει. Αν κάνει ρεπορτάζ σε έναν τομέα, δεν μπορεί να είναι γραφείο Τύπου στον ίδιο τομέα, δεν μπορεί να παίρνει «δουλίτσες». Επίσης ο έντιμος δημοσιογράφος παρουσιάζει πρωτότυπη δουλειά και όταν αναπαράγει τη δουλειά άλλων, αναφέρει την πηγή.
Οι δημοσιογράφοι στον Καναδά είναι τόσο απαξιωμένοι όσο στη χώρα μας;
Οι δημοσιογράφοι εδώ δεν είναι στο επίκεντρο της δημόσιας ζωής σε αντίθεση με την Ελλάδα όπου αντιμετωπίζονται ως παράγοντες και συντελεστές και όχι ως παρατηρητές. Αν υπάρχει απαξίωση στην Ελλάδα έχει να κάνει με την εμπλοκή των εκδοτών στην οικονομική ζωή της χώρας, με την πολύ εύκολη αλλαγή ρόλων. Πολύ πρόχειρα μπορώ να μετρήσω έξι πρόσωπα που από την εφημερίδα όπου εργαζόμασταν, βρέθηκαν σε πολιτικά έδρανα. Όχι ότι δεν το άξιζαν να εκλεγούν, αλλά η μετάβαση από τον έναν ρόλο στον άλλο, δημιουργεί καχυποψία στο κοινό.
Φίλους – φίλους έχετε αποκτήσει εκεί, ή στα δύσκολα αρχίζετε τα τηλέφωνα και τα μηνύματα σε φίλους στην Ελλάδα;
Χάρη στην τεχνολογία έχω καθημερινή επαφή με φίλους της προηγούμενης ζωής μου. Έχω φίλες με τις οποίες μιλάω ασταμάτητα παρά τη διαφορά ώρας. Χάρη στην τεχνολογία επικοινωνώ με την αδελφή μου που είναι ο μοναδικός κοντινός συγγενής.
Οι βιντεοκλήσεις, οι φωτογραφίες, οι συνομιλίες με κρατούν δεμένη με την Ελλάδα. Στον Καναδά έχω καινούργιες παρέες, έχω και λίγους ανθρώπους που εμπιστεύομαι, τους μετρώ στα δάχτυλα του ενός χεριού και είναι υπεραρκετοί. Δεν έχω το γαϊτανάκι της Αθήνας, αυτή την αίσθηση ότι ανήκω στην πόλη και ότι αν πάω μόνη για καφέ, δεν θα μείνω μόνη επειδή θα συναντήσω αμέτρητους γνωστούς.
Σε παρέες Καναδών υπάρχουν στιγμές που ακούω συζητήσεις και δεν ξέρω αν αναφέρονται σε διάσημο ηθοποιό, σε πολιτικό ή σε συμμαθητή τους. Δεν έχω το βάθος της πληροφορίας και δεν θα το αποκτήσω ποτέ, παρά το γεγονός ότι γεννήθηκα στον Καναδά από Γαλλοκαναδή μητέρα.
Δεν είστε από τους δημοσιογράφους των δημοσίων σχέσεων οπότε θα το ρωτήσω: Έχετε γνωρίσει και συναναστραφεί τους περισσότερους Έλληνες πολιτικούς. Είναι αρκετοί ή πολύ λίγοι εκείνοι που έχουν κερδίσει την εκτίμησή σας;
Έχω συναντήσει πολιτικούς που εκτιμώ και θαυμάζω ή συμπαθώ, έχω συναντήσει πολιτικούς που χαίρομαι να συναναστρέφομαι. Υπάρχουν έξυπνα και χαρισματικά άτομα στη δημόσια ζωή, άτομα που μου αρέσει να ακούω. Ο κατάλογος είναι μακρύς όσο και αν ακούγεται αυτό απίστευτο.
Έχουμε βουλευτές και ευρωβουλευτές και υπουργούς με πολιτική κατάρτιση που είναι πολύ πιο μορφωμένοι από αυτούς που εκλέγονται στη νέα ήπειρο. Είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω εργασίες στην Καναδική Γερουσία και έμεινα άφωνη από το παιδαριώδες επίπεδο. Συζητούσαν για τη βουλευτική ασυλία χωρίς να γνωρίζουν τίποτε και με επισημάνσεις που εμείς θα ακούγαμε στη Βουλή των Εφήβων.
Ζουρ Φιξ
Σε λίγες εβδομάδες, κυκλοφορεί το καινούριο σας βιβλίο από τις εκδόσεις “Ποταμός” με κεντρικό ήρωα τον Ιωσήφ Ρεμούνδο. Ποιος είναι αυτός ο άνθρωπος; Γενικά, ποια ανάγκη σάς σπρώχνει στο γράψιμο;
Ο Ιωσήφ Ρεμούνδος είναι συνταξιούχος κατασκευαστής κουμπιών που σκέφτεται να αφήσει την τελευταία του πνοή κάνοντας αχαλίνωτο σεξ. Μόνο μια τέτοια έξοδος θα ήταν αντάξια της ζωής του, μιας ζωής πλήρους γυναικών, τις οποίες αγάπησε όλες, για πολύ ή για λίγο, αλλά τις αγάπησε.
Γεννημένος σε ένα μέρος που το λένε Αγάπι έζησε την ανάπτυξη και την πτώση της Ελλάδας, οικότροφος στο Λεόντειο, φοιτητής στη Ρώμη, βιοτέχνης και έμπορος, οικογενειάρχης, από το διαμέρισμα στην Κυψέλη των σέβεντις στη μονοκατοικία της Φιλοθέης και ανάθεμα τους πέντε πρωθυπουργούς που τον κατάντησαν να μην μπορεί να πληρώσει τους φόρους του, ανάθεμα την οικονομική κρίση.
Έχει όμως τις γυναίκες του για παρηγοριά, σύζυγο, κόρη, ερωμένη, έχει και λίστα από πρώην που κατοικούν στις αναμνήσεις του, έχει και τις γυναίκες του Zonars, τις οποίες κρυφακούει πίνοντας τον χυμό του.
Η αφήγηση αποκαλύπτει τον Ρεμούνδο σιγά – σιγά, σαν να ξεκουμπώνει το πουκάμισο, ραμμένο σε ράφτη φυσικά, ενίοτε σαν να ξεκουμπώνει το παντελόνι του, δεν του αρέσουν τα φερμουάρ εκεί κάτω, δείχνουν βιασύνη και ο Ρεμούνδος θέλει το χρόνο του, είναι άνδρας παλαιάς κοπής, έντιμος και άπιστος ταυτόχρονα.
Η λογοτεχνία είναι επανάσταση για έναν δημοσιογράφο. Από εκεί που περιγράφεις όσα βλέπεις, μπορείς να επινοείς, να δημιουργείς. Δεν έκανα ποτέ ένα μπεστ σέλερ από αυτά που σου επιτρέπουν να ζεις από τα βιβλία. Αν μετρήσουμε εκείνους που ζουν αποκλειστικά από τη λογοτεχνία στην Ελλάδα, είναι υπολογίζω καμιά εικοσαριά. Δεν είμαι μια από αυτούς…
Χωρίς χιούμορ, πώς θα ήταν η ζωή;
Η ζωή και οι συντροφιές μου είναι ένα συνεχές πείραγμα, μια αναίρεση των πάντων μέσα από αστεία. Χωρίς το γέλιο μαραζώνουμε. Αυτό είναι που μου λείπει από την Ελλάδα, οι πλάκες που κάνουμε, το γέλιο μέσα από καταστάσεις που εδώ στον Καναδά θεωρούνται «μη πολιτικά ορθές». Το μεγάλο γέλιο προκύπτει από τις μεγάλες αλήθειες αλλά δεν είναι όλοι ικανοί να τις ανεχτούν.
Η Τήνος
Η σκέψη του μπαλκονιού στο σπίτι σας στην Τήνο τι συναισθήματα σας προκαλεί; Εάν μ’ έναν μαγικό τρόπο είχατε λύσει το θέμα του βιοπορισμού, πού και πώς θα θέλατε να ζείτε;
Θα συνέχιζα να ζω στο Μόντρεαλ τον χειμώνα και στην Τήνο το καλοκαίρι με μοναδική ασχολία τη λογοτεχνία. Έχω δουλέψει πολύ στη ζωή μου, ήδη τριάντα χρόνια, συχνά σε δυο και τρεις δουλειές ταυτόχρονα. Αν μπορούσα να απελευθερωθώ από την ανάγκη βιοπορισμού, θα έγραφα βιβλία και θα κρατιόμουν μακριά από τη δημοσιογραφία και την πολιτική.
Αυτό είναι το σχέδιο για το μέλλον, όταν οι κόρες μου τελειώσουν το σχολείο. Θέλω να εγκατασταθώ μόνιμα στο χωριό. Η θέα από το μπαλκόνι συνοψίζει για μένα τη λέξη “Ελλάδα”, οι λευκές στέγες, το άνυδρο τοπίο και η εικόνα της θάλασσας. Θα ήθελα να απολαύσω την ησυχία του χωριού, να διαβάζω, να γράφω και να πηγαίνω στο καφενείο της πλατείας.
– Τι σας λείπει περισσότερο από τη μητέρα σας;
Την έχασα πολύ πρόσφατα και επειδή δεν ήμουν στην κηδεία της προσποιούμαι ότι ζει ακόμα. Δεν μπορώ να το διαχειριστώ. Κάθε μέρα λέω στον εαυτό μου ότι θα την πάρω τηλέφωνο, θυμάμαι ότι πέθανε και ένα λεπτό μετά έχω την πεποίθηση ότι ζει.
– Πώς θα περιγράφατε τον εαυτό σας και ποιο είδος ανθρώπων σάς ελκύει;
Δεν με ενδιαφέρουν οι συμβάσεις και το «τι θα πει ο κόσμος», δεν μου αρέσουν οι καυγάδες, δεν με ενδιαφέρουν τα υλικά αγαθά, τα αποκτήματα. Είμαι ελαφρώς αφελής και ονειροπαρμένη, παρασύρομαι εύκολα και μου αρέσουν οι άνθρωποι που ζουν έξω από τα “κουτάκια” του καθωσπρεπισμού.
– Έχετε δύο κορίτσια, την Ιζαμπέλα και τη Βιολέτα. Πώς προσπαθείτε να τις μεγαλώσετε; Μαθαίνοντάς τους ότι…;
Θέλω να τους μάθω ότι το μόνο που αξίζει στη ζωή είναι αυτό που έχουμε στην καρδιά μας και στο κεφάλι μας. Να ακολουθούμε το συναίσθημα και να έχουμε την εγρήγορση που προσφέρει η σφαιρική μόρφωση. Όλα τα υπόλοιπα χάνονται εύκολα. Ήρθα στον Καναδά με μια μικρή βαλίτσα, δεν χρειαζόμουν τίποτα παραπάνω για να δοκιμάσω μια καινούργια ζωή. Επίσης θα ήθελα να τις μάθω να μην είναι επικριτικές με τους ανθρώπους, ας κάνει ο καθένας ό,τι τον ευχαριστεί.