Μέσα από την πένα του ζωντάνεψε μια ηρωίδα, έναν αληθινό χαρακτήρα, που προσκολλημένη στο τρίπτυχο πατρίς-θρησκεία-οικογένεια, αδυνατεί να παρακολουθήσει και κυρίως να αποδεχτεί τη ζωή που προχωράει δίπλα της.
Ξεθάβοντας ένα – ένα τα κομμάτια του παρελθόντος της, ξετυλίγει και την ιστορία της μεταπολεμικής και μετεμφυλιακής Ελλάδας.
Ο συγγραφέας Κώστας Σωτηρίου, γεννημένος στα τέλη της δεκαετίας του ’50, γνώρισε στη ζωή του πολλές γυναίκες σαν κι αυτήν, την περίφημη “Σταματία, το γένος Αργυροπούλου” που αύριο ανεβαίνει και στο Ηρακλειο από τη ΘΕΣΗ και τους Stravaganti NUOVI.
“Είναι-επισημαίνει μιλώντας για την Σταματία στην “Π” – μια σύνθεση γυναικών που μας κράτησαν στα χέρια τους όταν ήμασταν παιδιά, μας εκνεύριζαν και τις αποφεύγαμε όπως ο διάβολος το λιβάνι κατά την εφηβεία μας και τώρα, στη θύμησή τους, χαμογελάμε και ανασύρουμε από τη μνήμη μας τις στιγμές που ζήσαμε μαζί τους”. Μια γυναίκα, τυπικό δείγμα της γενιάς της, που όποιος επιθυμεί να την καταλάβει θα πρέπει, όπως τονίζει, να την προσεγγίσει χωρίς προκατάληψη και ιδεοληψίες, φροντίζοντας πρώτα απ’ όλα να επιλέξει τον σωστό κώδικα επικοινωνίας μαζί της.
Μέσα από έναν μονόλογο ο συγγραφέας προσπαθεί να αποτιμήσει 70 χρόνια της ιστορίας της Ελλάδας σε μια προσπάθεια που είχε απ όλα “Ήταν -υπογραμμίζει-άλλοτε εύκολο και άλλοτε εξαιρετικά δύσκολο ειδικά για την περίοδο της χούντας και μετά μιας και η απόστασή μου από τα γεγονότα εκείνης της εποχής ήταν μικρή τόσο ώστε να δυσκολεύει τη γραφή μου”. Ολοκληρη η συνέντευξη είναι η ακόλουθη:
“H Σταματία είναι η συνισταμένη γυναικείων μορφών που γνώρισε η γενιά μου”
Πώς προέκυψε η “Σταματία, το γένος Αργυροπούλου“;
Η Σταματία το γένος Αργυροπούλου είναι η συνισταμένη γυναικείων μορφών που η γενιά μου, είμαι γεννημένος στα τέλη της δεκαετίας του ’50, γνώρισε από πρώτο χέρι κατά την παιδική της ηλικία. Είναι σύνθεση γυναικών που μας κράτησαν στα χέρια τους όταν ήμασταν παιδιά, μας εκνεύριζαν και τις αποφεύγαμε όπως ο διάβολος το λιβάνι κατά την εφηβεία μας και τώρα, στη θύμησή τους, χαμογελάμε και ανασύρουμε από τη μνήμη μας τις στιγμές που ζήσαμε μαζί τους.
Πώς θα μας συστήνατε την ηρωίδα σας;
Σαν μια γυναίκα, τυπικό δείγμα της γενιάς της, που αν θέλει κάποιος να την καταλάβει, θα πρέπει να την προσεγγίσει χωρίς προκατάληψη και ιδεοληψίες, φροντίζοντας πρώτα απ’ όλα να επιλέξει τον σωστό κώδικα επικοινωνίας μαζί της.
Η Σταματία είναι η διαδρομή του τόπου μας από τον εμφύλιο ως τις μέρες μας. Από ποια οπτική;
Το έργο δεν πραγματεύεται τη διαδρομή του τόπου μας από τον εμφύλιο ως της μέρες μας, αλλά τη ζωή της Σταματίας αυτή τη χρονική περίοδο και μάλιστα επιχειρεί να το κάνει μέσα από τη δική της ματιά. Το αν το πετυχαίνει αυτό, μένει στην κρίση του θεατή.
Πόσο εύκολο είναι να αποτιμήσετε μέσα από έναν μονόλογο εβδομήντα χρόνια Ιστορίας της Ελλάδας;
Ήταν άλλοτε εύκολο και άλλοτε εξαιρετικά δύσκολο ειδικά για την περίοδο της χούντας και μετά, μιας και η απόστασή μου από τα γεγονότα εκείνης της εποχής ήταν μικρή τόσο ώστε να δυσκολεύει τη γραφή μου.
Έχετε γνωρίσει τέτοια Σταματία ή Σταματίες;
Φυσικά και έχω γνωρίσει γυναίκες τέτοιας ηλικίας που μεταξύ τους έχουν πάρα πολλά κοινά, αν βέβαια εξαιρέσει κανείς τον κώδικα αξιών της κάθε μιας.
Τι αγαπάτε στην ηρωίδα σας και τι όχι;
Δεν πιστεύω πως υπάρχει άνθρωπος που ασχολείται με το γράψιμο και δεν αγαπά τους ήρωες που έχει επινοήσει.
Θεωρώ ότι όσα αρνητικά και να έχει αυτός ο ήρωας, αρνητικά που ο γράφων τού «φορτώνει», δεν παύει να είναι συμπαθής σε εκείνον που τον δημιούργησε. Τη Σταματία λοιπόν την αγαπώ και αναμφίβολα την εκτιμώ για την εντιμότητά της και την προσήλωση στις αρχές της ως το τέλος. Είναι χαρακτηριστικό της γνώρισμα ότι «δεν βάζει νερό στο κρασί της» με ανταλλάγματα. Αν είναι κάτι που με ενοχλεί στον χαρακτήρα της είναι οι εμμονές της.
Έχει η Σταματία δικαίωμα στα ζωτικά της ψεύδη;
Φυσικά και έχει και η Σταματία όπως και κάθε άνθρωπος. Το θέμα όμως δεν είναι αν έχει αυτό το δικαίωμα, αλλά το ότι τα ζωτικά αυτά ψεύδη, στηριγμένα σε έναν κώδικα ηθικής, την οδηγούν σε άγνοια της πραγματικότητας και συνεπώς στην απομόνωση.
Γιατί η Σταματία μοιάζει ηττημένη κι ας ήταν, λόγω οικογενειακής παράδοσης, με τη μεριά των νικητών;
Η Σταματία μπορεί να είναι λυπημένη, απογοητευμένη και απαισιόδοξη, αλλά δεν θα συμφωνήσω ότι μοιάζει ηττημένη. Τουναντίον, όσες φορές της δίνεται η ευκαιρία, υπενθυμίζει ότι βρίσκεται από την πλευρά των «νικητών».
Όμως θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η προσωπική της ζωή δεν είχε την καλύτερη πορεία και κατάληξη και επίσης ότι η γυναίκα αυτή βιώνει, χωρίς να κατανοεί, ότι για να είσαι νικητής δεν αρκεί η στρατιωτική επικράτηση. Αν έχεις επιβληθεί με τη δύναμη των όπλων και έχεις χάσει σε όλα τα υπόλοιπα, φοβάμαι πως αυταπατάσαι αν θεωρείς τον εαυτό σου νικητή.
“Εκτιμώ τις θεατρικές ομάδες που κάνουν τέχνη κάτω από δύσκολες συνθήκες”
Πώς ήταν η συνεργασία σας με τις ομάδες ΘΕΣΗ και οι Stravaganti NUOVI, που ανεβάζουν το έργο στο Ηράκλειο;
Όταν επικοινώνησε μαζί μου η κα Δερμιτζάκη και ζήτησε να ανεβάσουν τη Σταματία στην Κρήτη, χάρηκα ιδιαίτερα γιατί εκτιμώ πολύ τις θεατρικές ομάδες που επιχειρούν, και μάλιστα κάτω από δύσκολες συνθήκες, να κάνουν τέχνη.
Η συνεργασία μας υπήρξε καλή, παρά το γεγονός ότι εγώ ζω μόνιμα στην Αθήνα οπότε δεν είχα άμεση επαφή με τη δουλειά που προηγήθηκε προκειμένου να ετοιμαστεί η παράσταση. Θεωρώ όμως ότι το έργο του ανθρώπου που γράφει σταματά και πρέπει να σταματά, όταν βάζει την τελευταία τελεία στο γραπτό του.
Ο θεατής της παράστασης της “Σταματίας” θα δει το έργο μου μέσα από τα μάτια της σκηνοθέτου, της ηθοποιού και των υπόλοιπων συντελεστών της παράστασης.
“Πολλοί αποφεύγουν τις συγκρούσεις, ακόμα κι αν είναι αναγκασμένοι να υπερασπιστούν τις απόψεις τους”
Σε τι διαφέρουν κατά την γνώμη σας οι άνθρωποι που έζησαν τον πόλεμο και τον εμφύλιο από τους νεότερους;
Διαφέρουν σε πάρα πολλά πράγματα που δεν είναι εύκολο να απαριθμήσει κανείς και σίγουρα υπάρχουν καταλληλότεροι από εμένα για να απαντήσουν σε μια τέτοια ερώτηση. Ωστόσο πιστεύω πως μια από τις μεγαλύτερες διαφορές είναι ότι οι άνθρωποι εκείνοι περπάτησαν χέρι-χέρι με τον θάνατο και έζησαν την εξαθλίωση στο πετσί τους.
Οι αμέσως νεότεροι πήραν σαν κληρονομιά κάποια από εκείνα που έζησαν οι προηγούμενοι και αρκετοί από αυτούς την έκλεισαν σε κάποιο ντουλάπι, και οι νέοι του σήμερα, στην πλειοψηφία, δεν ενδιαφέρονται, ούτε ασχολούνται με πράγματα που συνέβησαν κάπου, κάποτε.
Γιατί η Σταματία δεν αγαπά τις αλλαγές και τις συγκρούσεις;
Συνήθως οι άνθρωποι, ιδίως μεγαλύτερης ηλικίας, δεν αγαπούν κάτι που τους βγάζει έξω από την καθημερινότητα μέσα στην οποία έχουν μάθει να ζουν.
Όταν μάλιστα οι αλλαγές αυτές μοιάζουν αντίθετες προς το σύστημα αξιών που αυτοί πρεσβεύουν, τότε γίνονται τελείως αρνητικοί. Αυτό ακριβώς συμβαίνει και στην περίπτωση της Σταματίας.
Σε ό,τι αφορά στις συγκρούσεις, θα έλεγα ότι είναι επίσης μεγάλος ο αριθμός των ανθρώπων που τις αποφεύγει ακόμη και όταν βρίσκεται αναγκασμένος να υπερασπιστεί δικές του απόψεις. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει και η Σταματία.
“Δεν είναι περίεργο το δίδυμο της συγγραφής, αλλά δεν είναι και συνηθισμένο”
Γράφετε τα βιβλία σας με τον Νίκο Θεοτοκά. Δεν είναι περίεργο το δίδυμο συγγραφής στη λογοτεχνία;
Εκείνος είναι ιστορικός και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο και εγώ είμαι πολιτικός μηχανικός, γεγονός που δεν μας εμπόδισε καθόλου, τουναντίον θα έλεγα, από το να μπούμε στην περιπέτεια της πεζογραφίας, γράφοντας μαζί το 1995, το μυθιστόρημα «Οι Αχινοί» και στη συνέχεια, το 1997, ένα δεύτερο μυθιστόρημα με τίτλο «Ο νάμπυκας».
Αμέσως μετά, εγώ καταπιάστηκα και συνέχισα με δυο συλλογές διηγημάτων και δυο μυθιστορήματα. Όπως έχουμε πει, σκοπεύουμε και ελπίζω να τα καταφέρουμε, να γράψουμε και πάλι μαζί ένα τρίτο μυθιστόρημα. Το δίδυμο συγγραφής, όπως αναφέρετε στην ερώτησή σας, δεν θα το χαρακτήριζα περίεργο. Θα συμφωνούσα όμως ότι δεν είναι συνηθισμένο.
Προσωπικά, θα έλεγα ότι όταν δυο άνθρωποι γνωρίζονται πολύ καλά, είναι φίλοι και η φροντίδα και η έγνοια τους είναι αυτό που πάνε να κάνουν μαζί και όχι η επικράτηση των προσωπικών τους απόψεων, τα πράγματα σε πολλούς τομείς γίνονται πιο εύκολα.
Μα τι σημαίνει αυτό στην πράξη;
Κοινή γραφή, αν καταλαβαίνω σωστά την ερώτησή σας, σήμαινε για εμάς ότι αφού προσεγγίσαμε το θέμα μας, μέσα από πολλές συζητήσεις, αρχίσαμε να γράφουμε άλλοτε κατά μόνας και άλλοτε καθισμένοι ο ένας πλάι στον άλλον, μπροστά στο πληκτρολόγιο ενός υπολογιστή και συνεχίζοντας ή «πειράζοντας» ο ένας τις προτάσεις που έγραφε ο άλλος.
Στο τέλος έχοντας μπροστά μας μια εκτυπωμένη πρώτη εκδοχή, επεξεργαστήκαμε μαζί το κείμενο ώσπου να το φέρουμε σε σημείο που να εκφράζει και τους δυο.
Αύριο η πρεμιέρα στο Ηράκλειο
Tην ιδιότυπα κωμική παράσταση παρουσιάζουν στη σκηνή του Θεάτρου Κάτω, Θεοτοκοπούλου 28, για τρία διήμερα, η ΘΕ.Σ.Η. και οι Stravaganti NUOVI. Το έργο κάνει πρεμιέρα αύριο Κυριακή 17 Μαρτίου, στις 9 το βράδυ, παρουσία του ίδιου του συγγραφέα.
Κείμενο: Κώστας Σωτηρίου, σκηνοθεσία: Σοφία Δερμιτζάκη, Σταματία: Νικολέτα Δάφνου, σκηνικά-κοστούμια: Νίκος Καλαθάκης, φωτογραφίες: Μάνος Πολιτάκης, ημέρες παραστάσεων: Κυριακή 17 Μαρτίου, Δευτέρα 18 Μαρτίου.
Κυριακή 24 Μαρτίου, Δευτέρα 25 Μαρτίου.
Κυριακή 31 Μαρτίου, Δευτέρα 1 Απριλίου.
Τηλέφωνο Κρατήσεων 6942291891
Εισιτήριο: 12 ευρώ, μειωμένο 10 ευρώ