Ο ποιητής και μαντιναδολόγος και αγωνιστή της Δημοκρατίας Γιώργης Καράτζης, που ακούραστα μεταλαμπαδεύει την κρητική παράδοση, ήταν το τιμώμενο πρόσωπο της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, στην έδρα της οποίας στην Αθήνα παρουσιάστηκε πριν λίγες ημέρες το έργο του.
Μέσα σε κλίμα συγκίνησης εκλεκτοί ομιλητές μίλησαν για τον ακούραστο εργάτη του παραδοσιακού μας πολιτισμού, στα έργα του οποίου έντονα είναι τα στοιχεία της Κρητικής κουλτούρας.
Γνωστός μαντιναδολόγος με σημαντικές εκδόσεις, όπως τα διαΚρητικά, Δίλογα, Εμινέ, ο Γιώργης Καράτζης τόνισαν οι ομιλητές είναι ένας από τους πιο αξιόλογους σημερινούς ποιητές, που γράφουν στην κρητική ντοπιολαλιά.
Την εκδήλωση οργάνωσαν η Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών σε συνεργασία με το Κέντρο Κρητικής Λογοτεχνίας και το Περιοδικό Νέα Ευθύνη, με την υποστήριξη του Συλλόγου Ανωγειανών Αθήνας «Το Ιδαίον Άντρον».
Χαιρετισμό απηύθυναν οι: Κώστας Καρούσος, πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, Κώστας Μουτζούρης, πρόεδρος του Κέντρου Κρητικής Λογοτεχνίας Νίκος Κούκης, φιλόλογος – ιστορικός – πρώην πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού Γιώργος Γκέλμπεσης, Νίκος Φασουλάς, πρόεδρος Συλλόγου Ανωγειανών Αθήνας «Το Ιδαίον Άντρον».
«Άνθρωπος ακούραστος, ποιοτικών ικανοτήτων»
Χαιρετισμός στην εκδήλωση έκανε ο κ. Κώστας Ξυλούρης, διευθυντής-εκδότης της εφημερίδας «Πατρίς» και επίτιμος πρόεδρος της Παγκρητίου Ενώσεως, ο οποίος ανάφερε τα εξής:
«Ο Γιώργης Καράτζης γεννήθηκε και μεγάλωσε στο χωριό Μελιδοχώρι Μονοφατσίου από αγροτική οικογένεια Ανωγειανής καταγωγής με τις αρχές και τις αξίες που διδάχθηκε από την οικογένειά του που οι Καράτζηδες ήταν πάντα στη σωστή πλευρά της ιστορίας.
Ο Γιώργης Καράτζης άνθρωπος ακούραστος, ποιοτικών ικανοτήτων, με ήθος και ανιδιοτέλεια, λιτός στη ζωή του μοιράζοντας τις βαθιές γνώσεις του για την Κρητική διάλεκτο. Το έργο του είναι αδιαμφισβήτητο σε όλο το κρητικό πολιτιστικό στοιχείο.
Του έχουν απονεμηθεί πολλά βραβεία για την ποίηση, για το λογοτεχνικό του έργο πάντα στη διάλεκτο της Κρήτης της οποίας είναι γνήσιος γνώστης της κρητικής ντοπιολαλιάς και έχει εκπονήσει δεκάδες μελέτες και βιβλία με στίχους, ποιήματα και μαντινάδες βασισμένες στη γλώσσα και στην λογοτεχνία της Κρήτης.
Το σκέλος αυτής της παράδοσης η γλώσσα αυτή των προγόνων μας που τόσο έχει δοξάσει την Κρήτη, έχει άστοργα παραμεληθεί και τούτο γιατί ακριβώς είναι πολύ δύσκολη η μελέτη της και απαιτεί πολλή δουλειά, μεράκι και πάθος.
Αν δεν υπήρχαν άνθρωποι σαν τον Γιώργη Καράτζη πολλές λέξεις θα είχαν αφανιστεί, εάν δεν αναφέρονταν στα ποιήματα και στις μαντινάδες.
Ο Γιώργης έχει το ταλέντο γιατί φωλεύει μες την ψυχή του αγάπη για την παράδοση και τον κρητικό πολιτισμό και βέβαια μέσα του υπάρχει κι ένας Κορνάρος κι ένας Καζαντζάκης που τον οδήγησαν να φιλοσοφεί, να στοχάζεται, να θαυμάζει την εικόνα, να οραματίζεται, να επικοινωνεί, να αφουγκράζεται το κελάηδημα των πουλιών, το φύσημα του ανέμου διαισθάνοντας και βλέποντας τα χρωματοσώματα της φύσης να αυτοσχεδιάζουν, να αλλάζουν χρώματα και παραστάσεις σύμφωνα με την ατμόσφαιρα που επικρατεί.
Ο Γιώργης είχε και μία εμμονή να ερευνά τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα, να αναλύει και να φιλοσοφεί, να γράφει ποιήματα ανάλογα με τις εικόνες που αντικρίζει, την ερημιά, την φτώχεια, τα μισογκρεμισμένα σπίτια, ολόκληρα χωριά εγκαταλελειμμένα αλλά και τα κακοτράχαλα βουνά του Ψηλορείτη, τις ατέλειωτες κορφές, σημεία αναφοράς ως λημέρια των ανταρτών αλλά και τους ολοπράσινους κάμπους με τα αμέτρητα δέντρα και τα αμπέλια.
Ο Καζαντζάκης είχε πει η Κρήτη νησί πανέμορφο, ευλογημένο και σαν το κοιτάζεις από ψηλά εκεί στην καρδιά της Μεσογείου νιώθεις πως είναι η αναπόφευκτη πατημασιά που πρέπει να κάνεις. Δεν μπορούσε να την αποφύγει και ο Γιώργης Καράτζης που τον ενέπνευσε και διακρίθηκε για το έργο του. Αυτός ήταν και ο λόγος που ξεχώρισε από τους άλλους ποιητές.
Κρητολάτρης με πάθος και αγάπη για τον άνθρωπο για την παράδοση, τον πολιτισμό είναι αυτό που ξεχωρίζει το επίπεδο ενός ανθρώπου και αυτό ο Γιώργης το έχει κάνει τρόπο ζωής και το αποδεικνύει καθημερινά με την συμπεριφορά του στις ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες.
Από παιδί φώλευε μέσα του μια αστείρευτη πηγή αγωνίας για δράση και δημιουργία το μεγαλείο της Ανωγειανής ψυχής που ανθεί πάντα μια φλογερή αγωνιστική διάθεση για αγώνες, για δημοκρατία, ελευθερία και για ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Γι’ αυτό από τα νεανικά του χρόνια εντάχθηκε σε κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες όπως η σχέση του με την νεολαία Λαμπράκη.
Κατά την διάρκεια της δικτακτορίας συνελήφθη και φυλακίστηκε σε διάφορες φυλακές. Το πρώτο έργο που έγραψε ήταν το 1988 ένα πολύστιχο Κρητικό τραγούδι με υπότιτλο η Εμινέ. Κυκλοφόρησε σε πολλές εκδόσεις μελοποιημένα αποσπάσματα του τραγουδιού που τραγούδησαν οι καλύτεροι λυράρηδες της Κρήτης.
Για τον Γιώργη Καράτζη είναι δύσκολο να περιγράψεις το πάθος της εμμονής του να ασχολείται μερόνυχτα μελετώντας και ξεδιπλώνοντας πολύτιμα στοιχεία με σκοπό να αφήσει τον θησαυρό των ποιημάτων στην Κρητική διάλεκτο για τις σημερινές και τις επόμενες γενιές».
Γ. Ρούσκας: Συνεχιστής του Βιτσέντζου Κορνάρου ο Καράτζης!
Μια συνοπτική κριτική και αποτίμηση του συνολικού έργου του ποιητή Γιώργη Καράτζη, έκανε ο Γιώργος Ρούσκας ποιητής, κριτικός Λογοτεχνίας, ο οποίος μεταξύ άλλων αναφέρει:
«…Πρώτος συνειρμός διαβάζοντας την Ποίησή του; Συνεχιστής του Βιτσέντζου Κορνάρου, με άφθονους επιβεβαιωτικούς συνειρμούς κατά τη διάρκεια της μελέτης του κορυφαίου κατ’ εμέ έργου του Καράτζη.
Μιλώ για την ποιητική σύνθεση «Εμινέ» (Εμινέ, εκδόσεις Αεράκης, β΄ έκδοση, 2000), με την εξαιρετικής ποιότητας ποιητική σύνδεση νοήματος και τρόπου (ιαμβικού ομοιοκατάληκτου δεκαπεντασύλλαβου), εμπλουτισμένου με ολοζώντανο το κρητικό –του γενέθλιου τόπου του– ιδίωμα, κατά τα πρότυπα των ποιητών/ριών των αρχών του προηγούμενου αιώνα αλλά και παλαιότερα, εκατοντάδων χρόνων πριν.
Στη γλώσσα του εν αφθονία οι εκθλίψεις, οι κράσεις, οι τροπές, οι αφαιρέσεις, οι ευφωνίες, οι συγκοπές, οι αναπτύξεις, μαζί με λέξεις που δεν συναντώνται στην κοινή, ομιλούμενη από όλους ελληνική.
Πέρα από την υπέροχη έκφραση, τις ζωντανές εικόνες και τα δυνατά συναισθήματα που προκαλούν οι αλληλουχίες των στίχων, δίνεται με δεινότητα η εκτύλιξη ενός έργου ερωτικού και ταυτόχρονα ηρωικού, διότι λαμβάνει χώρα την περίοδο της τουρκοκρατίας.
Άσμα όχι μόνο ηρωικό και πένθιμο (όπως επιγράφει το δικό του ο Ελύτης), αλλά ερωτικό, ηρωικό, και πένθιμο, εκτός αν θεωρήσουμε τον έρωτα μέρος του ηρωικού, γιατί για να ευοδωθεί στη συγκεκριμένη μυθιστορία, χρειάστηκαν ηρωικές επιλογές και δράσεις.
Έχουμε εν ολίγοις σύμπλεξη του ερωτικού με το επικό στοιχείο, με όλες τις αρετές της αρχαίας τραγωδίας, τῃ απουσίᾳ χορού. Η μετάβαση από το ένα σημείο στο άλλο γίνεται με τον τρόπο του νερού, κυλώντας δηλαδή άλλοτε γοργά και άλλοτε αργά, ανάλογα με τις ανάγκες της μυθοπλασίας.
Ακολουθούνται της θάλασσας οι απρόβλεπτες καταστάσεις, από τη γαλήνη και το γλυκό φλοίσβο, ως τη μάνητα και την οργισμένη ακράτητη ταραχή.
Πέρα από τις μικρές και τη μεγάλη ανατροπή λίγο πριν από το τέλος, έρχεται και η κορύφωση στο φινάλε με κατάληξη τραγική.
Όλη η ποίηση του Καράτζη, από τα πρώτα του κιόλας ποιήματα μέχρι τα τελευταία, χαρακτηρίζεται από τρυφερότητα, ευαισθησία, σημασία στη λεπτομέρεια, αγκαλιά σε όλα τα πλάσματα της φύσης, έντονη ενσυναίσθηση, πηγαίο λυρισμό, δωρικό ρεαλισμό, σαρκασμό, ειρωνεία, σάτιρα, ανοιχτή ματιά, εσωτερικούς ηθικούς κώδικες, όλα τα στοιχεία δηλαδή που χρειάζονται για να παραμείνει μία Ποίηση ζωντανή στο χρόνο, άρα διαχρονική, αθάνατη.
Εξαιρετικές οι επιδόσεις στις περιγραφές, στις εικονοπλασίες, στα σκηνικά, στις συναισθηματικές καταστάσεις, στις κοινωνικές συμπεριφορές.
Στη θεματική, ο έρωτας με το φως του λάμπει σε κάθε σελίδα, όπως άλλωστε η καλοσύνη, η ανθρωπιά, η μνήμη, η παράδοση, οι παρακαταθήκες των προγόνων, χωρίς τις υπερβολές τους.
Τον ποιητή απασχολεί η ομαλή ένταξη του ανθρώπου στον θεμελιώδη ιστό της οικογένειας, στον κοινωνικό του χωριού εν συνεχεία και ύστερα της Κρήτης και από κει και της Ελλάδας.
Η μνήμη πρωτοστατεί, ούσα μεσαία –άρα με βαρύνουσα σημασία στο ζύγι– στο τρίπολο που θεωρώ ότι χαρακτηρίζει θεματικά την ποίησή του: έρως–μνήμη–θάνατος.
Θα μπορούσε κάποιος να διακρίνει και ένα τετράγωνο –όχι λογικής αλλά συναισθηματικής αρμονίας– αν προσέθετε και τη ζωή, τη βιοτή, τον καθημερινό αγώνα για το ψωμί, αλλά ο έρωτας για τον Καράτζη είναι συνώνυμο της ζωής, διότι πολύ απλά για εκείνον, χωρίς έρωτα δεν υπάρχει ζωή ή δεν έχει νόημα η ζωή.
Ακόμα και το πάτημα των σταφυλιών, η διαδικασία για τη ρακή, το λιομάζωμα, για εκείνον είναι Ποίηση.
Βιωματικοί προβληματισμοί και στοχασμοί, από τα πιο απλά, τα καθημερινά ως τα πιο μεγάλα, διάσπαρτοι στο έργο του, όχι μόνο με επισημάνσεις, αλλά και με τοποθέτηση και ανάληψη ευθύνης.