Τι είναι αυτό που μας κρατάει ξύπνιους τη νύχτα;
Το παραπάνω ερώτημα απασχόλησε την καλλιτέχνη, κ. Ειρήνη Λιναρδάκη, η οποία ανέλαβε την επιμέλεια της Νύχτας Ιδεών που θα γίνει στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Κρήτης-Πανεπιστήμιο Κρήτης την Πέμπτη 30 Ιανουαρίου από τις 6.30 το απόγευμα ως τις 2 το πρωί.
Οι εξαφανίσεις, η μοναξιά και οι συνειδήσεις είναι η απάντηση, σύμφωνα με την ίδια. «Ξεκινάμε μια συζήτηση για την ύπαρξη όπως την αντιλαμβανόμαστε τη στιγμή της κρίσης, απέναντι στην αφαίρεση που μας κάνει να αιωρούμαστε πάνω από το κενό», εξηγεί η ίδια, σε συνέντευξή της στην «Π».
Το κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:
Τι θα συμβεί τη «Νύχτα των Ιδεών» στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης;
«Τον προηγούμενο μήνα, καθώς συζητούσα με δύο συνομήλικούς μου καλλιτέχνες, συνειδητοποίησα ότι αυτό που μας έφερνε κοντά ήταν η συνομιλία για την ύπαρξή μας, για την υπόστασή μας ως καλλιτέχνες στην ηλικία μας.
Μου φαινόταν κάπως ότι τα σαράντα αντιπροσωπεύουν για τους καλλιτέχνες μια εφηβεία από την ανάποδη.
Στην εφηβεία κοιτάζουμε αφηρημένα τη ζωή, χωρίς να γνωρίζουμε τι θα κάνουμε, ενώ στα σαράντα κοιτάζουμε αφηρημένα τη ζωή που μας απομένει, χωρίς στ’ αλήθεια να γνωρίζουμε τι να κάνουμε γι αυτό.
Μία από τις διαφορές, είναι η επίγνωσή μας ότι η ζωή μπορεί να τελειώσει – μια ιδέα που δεν μας φαίνεται οικεία κατά την εφηβεία.
Επιπλέον οι καλλιτέχνες, όπως και άλλα επαγγέλματα, βρίσκονται συχνά απέναντι σε ένα κενό: μια «κοιλιά» στη δημιουργία, μια παύση για πολλές γυναίκες που προσπαθούν να ακολουθήσουν μια σταδιοδρομία σε αντίφαση με την ιδέα να αποκτήσουν παιδιά.
Να έχεις παιδιά και να είσαι καλλιτέχνης είναι αντιφατικό, είναι ένα ταμπού στον κόσμο της τέχνης και σε πολλά άλλα πεδία πνευματικής έρευνας. Μας φαντάζονται σαν κεφάλια που περιπλανιούνται μέσα στον χώρο, δίχως σώμα ή δίχως σωματικές λειτουργίες, δίχως οικογένεια και δίχως υποχρεώσεις.
Η Βρετανίδα καλλιτέχνης Tracy Emin είχε πει πριν μερικά χρόνια: “υπάρχουν καλλιτέχνες με ολοκληρωμένες καριέρες και οικογένειες, και ονομάζονται άντρες…”».
Έχετε ήδη απευθύνει κάλεσμα σε καλλιτέχνες αλλά και επιστήμονες. Μέχρι σήμερα ποια είναι η ανταπόκρισή τους;
«Όταν μου ζήτησαν λοιπόν να επιμεληθώ την Νύχτα των Ιδεών, με θεματική παγκοσμίως για το 2020 το «να ζεις» (être vivant) αποφάσισα να ασχοληθώ με τη δυστυχία (mal-être) και τι είναι για τους δημιουργούς, πώς πραγματικά συμβάλει στο καλλιτεχνικό έργο.
Όταν μιλούσα με τους μουσικούς (Melisande Sinsoulier, και Γιάννη Πετράκη) που θα δώσουν μια συναυλία κλασικής μουσικής στη Νύχτα των Ιδεών, τους ζήτησα να βρούμε ένα συνθέτη που να έχει γράψει για τη δυστυχία. Μου λένε τα παιδιά «μα αυτή είναι σχεδόν όλη η μουσική!».
Χώρισα λοιπόν την νύχτα σε τρεις θεματικές, και αυτές οι ενότητες αντιπροσωπεύουν τι μας κρατάει ξύπνιους τη νύχτα: Οι εξαφανίσεις, η μοναξιά, οι συνειδήσεις. Ξεκινάμε μια συζήτηση για την ύπαρξη όπως την αντιλαμβανόμαστε τη στιγμή της κρίσης, απέναντι στην αφαίρεση που μας κάνει να αιωρούμαστε πάνω από το κενό.
Some of you say, “Joy is greater thar sorrow,” and others say, “Nay, sorrow is the greater.” But I say unto you, they are inseparable. Together they come, and when one sits, alone with you at your board, remember that the other is asleep upon your bed.
Μερικοί από εσάς λέγουν, “Η χαρά είναι ανώτερη από τη λύπη” κι άλλοι λένε, “Όχι η λύπη είναι ανώτερη”. Αλλά εγώ σας λέω, είναι αχώριστες. Έρχονται πάντα μαζί, κι όταν η μια κάθεται, μόνη δίπλα σου στο τραπέζι, θυμήσου ότι η άλλη κοιμάται στο κρεββάτι σου. On Joy and Sorrow Kahlil Gibran» .
Μοιράζετε το χρόνο σας μεταξύ Ελλάδας, Αμερικής… Τι έχει η Ελλάδα να ζηλέψει από άλλες χώρες όσο αφορά στο κομμάτι του πολιτισμού;
«Κατερίνα, η δημιουργία είναι παντού η ίδια. Όπου και να είμαστε θα δουλεύουμε πιστεύω, και η Κρήτη, ως τόπος βοηθά στην δημιουργία δίνοντάς μας τα υλικά μέσα που πολλοί καλλιτέχνες χρειαζόμαστε: χώρο και χρόνο για να δουλέψουμε.
Είναι ένα ζεστό κουκούλι που μας αφήνει να ζήσουμε ανθρώπινα. Μετά πιστεύω ότι όλοι οι καλλιτέχνες χρειάζονται ένα επαγγελματικό χώρο για να μεταδώσουν, να επικοινωνήσουν και να εκθέσουν τα έργα τους, και αυτός ο χώρος είναι διαφορετικός για κάθε καλλιτέχνη. Ξέρω πολλούς καλλιτέχνες που δεν μπορούν να πουν με σιγουριά που είναι το σπίτι τους, και γιατί θα έπρεπε να το ξέρουν άλλωστε;»
Ένα ετήσιο ραντεβού που συγκεντρώνει καλλιτέχνες, ερευνητές, κοινό και διανοούμενους
Το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος οργανώνει για έβδομη χρονιά τη Νύχτα Ιδεών. Το ετήσιο ραντεβού που συγκεντρώνει διανοούμενους, καλλιτέχνες, ερευνητές, δημοσιογράφους και το ευρύ κοινό που του αρέσουν οι συζητήσεις.
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, η εκδήλωση συντονίζεται με τα υπόλοιπα Γαλλικά Ινστιτούτα και τους συνεργάτες τους σε όλο τον κόσμο και επεκτείνεται σε τέσσερις πόλεις: Αθήνα, Ηράκλειο, Μυτιλήνη και Θεσσαλονίκη.
Μια νύχτα για να γιορτάσουμε μαζί την ελεύθερη ροή της σκέψης των ιδεών και της γνώσης προτείνοντας, μέσα στο ίδιο βράδυ, ομιλίες, συναντήσεις, φόρουμ και στρογγυλές τράπεζες, αλλά και προβολές, καλλιτεχνικές παραστάσεις, συμπόσια διανόησης γύρω από ένα κοινό θέμα, που κάθε τόπος προσεγγίζει με τον δικό του τρόπο.
Η Νύχτα Ιδεών 2020, από τη Μπραζαβίλ ως το Τόκυο, θα ασχοληθεί με το θέμα «Ζήω – ζῶ». Θέτει στο επίκεντρο των συζητήσεων το ζήτημα των οικολογικών ισορροπιών και της σχέσης του ανθρώπου με τον κόσμο καθώς και με άλλα είδη, τα ζώα, τα φυτά, σε ένα παγκόσμιο πλαίσιο κατάρρευσης της βιοποικιλότητας.
Η Νύχτα μας προσκαλεί επίσης να εξερευνήσουμε ζητήματα ηθικής, τόσο αρχαία όσο και διαχρονικά, για την ύπαρξη των ιδεών αυτών καθεαυτές και της εκτίμησης της ανθρώπινης ζωής.
Η Θεματική «Ζήω – ζῶ» θα αποτελέσει επίσης το κατευθυντήριο μίτο του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος, καθ’ όλη τη διάρκεια του 2020. Για τις 30 Ιανουαρίου έχουν προσκληθεί τέσσερις επιμελητές να ξετυλίξουν αυτόν τον μίτο προς όλες τις κατευθύνσεις, Ainhoa Jean-Calmettes – Αθήνα, Μαρία Κακογιάννη – Θεσσαλονίκη, Camille Louis – Μυτιλήνη, Ειρήνη Λιναρδάκη – Ηράκλειο.
Η εκδήλωση στο Ηράκλειο γίνεται σε συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Κρήτης. Συμμετέχουν οι Philippe Charlier, ανθρωπολόγος, αρχαιολόγος, διευθυντής του Musée du Quai Branly, Παρίσι, οι μουσικοί: Melisande Sinsoulier, πιάνο, Ιωάννης Πετράκης, βιολί, Ισίδωρος Παπαδάκης, μουσικός, οι εικαστικοί Αλέξανδρος Γεωργίου, Στέλιος Παπαρδέλας, Vincent Parisot, Μαίρη Χαιρετάκη & Πάνος Χαραλαμπίδης, Celine Murphy, Ελένη Φρουδαράκη, Louise Devin, Κυριακή Αλικού, Θανάσης Lomef Ζαχαρόπουλος, Adonis Volanakis, Chrysanthi Koumianaki, Stefania Strouza, οι χορογράφος Όλια Λυδάκη, ο σκηνοθέτης Πάνος Ιωαννίδης, Γιώργος Μαστρακούλης, σεναριογραφος, οι : Μαρία Κασμιρλή, διδάκτωρ φιλοσοφίας, Μαρίνα Φραγκιαδάκη, ψυχαναλύτρια, Ελευθέριος Ζούρος, βιολόγος, Νικόλας Σμπυράκης, χειρουργός επείγουσας ιατρικής, Keith Frankish, φιλόσοφος της συνείδησης, Στέλλα Μαλλιαράκη μουσειολόγος, Γεωργία Σερμαμόγλου φιλόλογος, Εμμανουήλ Φρουδαράκης, νευροβιολόγος, Ιωάννης Ζαγανάς, νευρολόγος, Άννα Ψωμά, κοινωνιολόγος, Γιάννης Κουγιουμουτζάκης, ομότιμος καθηγητής ψυχολογίας, Αντώνιος Τσιρικούδης, φιλόλογος και Ελευθερία Τζαβάρα, φυσικός.
Η Στέλλα Χαιρέτη, υπεύθυνη εκδηλώσεων στο ΜΦΙΚ είναι ο συνοδοιπόρος της κ. Λιναρδάκη σε αυτή την περιπέτεια.