«Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που τηλεφωνούν καθημερινά και ζητούν βοήθεια, για να ξεφύγουν από τον τζόγο» δηλώνει η κ. Μαρία Σμυρνάκη, ψυχολόγος και υπεύθυνη Ανοικτής Δομής Υποστήριξης του ΚΕΘΕΑ Αριάδνη.
Η… φανατική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια είναι ένα ζήτημα που πλήττει μεγάλη μερίδα ανθρώπων από μικρή ηλικία. Οι ίδιοι ή κάποιο μέλος της οικογένειάς τους βρίσκεται σε αδιέξοδο λόγω της αναποτελεσματικής διαχείρισης των συναισθημάτων τους και μη δυνατής αντιμετώπισης των δυσκολιών της ζωής τους.
H «Π» μίλησε με την Ανοικτή Δομή Υποστήριξης του ΚΕΘΕΑ Αριάδνη για το φαινόμενο “τζόγος”, για τα αίτια ενασχόλησης ενός παίκτη, για τα προβλήματά του στην καθημερινή ζωή, για την μετάβαση στην παθολογικό παίχτη με αποτέλεσμα την απώλεια ελέγχου, την αδυναμία αποδέσμευσης και την εστίαση στην φιλαργυρία.
Το προφίλ που προκύπτει, κατά το μεγαλύτερο ποσοστό από τα στατιστικά, για την πόλη του Ηρακλείου είναι άνδρες 26-35 ετών με οικονομικά προβλήματα, οι οποίοι είναι απόφοιτοι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και παίζουν στοίχημα σε αθλήματα σταθερά μια δεκαετία.
Ειδικότερα, τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων από τον Νομό Ηρακλείου που έχουν ζητήσει βοήθεια για την προβληματική ενασχόληση με τα Τυχερά Παιχνίδια από την Ανοικτή Δομή Υποστήριξης του ΚΕΘΕΑ ΑΡΙΑΔΝΗ είναι τα ακόλουθα:
Στο μεγαλύτερό τους ποσοστό είναι άνδρες (96,60%), με μέσο όρο ηλικίας προσέγγισης τα 37,90 έτη (με μικρότερη ηλικία τα 21 έτη και μεγαλύτερη τα 61 έτη), εκ των οποίων το 57,8% είναι έγγαμοι και το 48,90% ζουν με σύζυγο/σύντροφο με παιδιά. Όσον αφορά στην εργασιακή τους κατάσταση, το μεγαλύτερο ποσοστό έχει σταθερή/πλήρη απασχόληση (54,40%) και ως προς το εκπαιδευτικό τους επίπεδο το μεγαλύτερο ποσοστό (48,90%) είναι απόφοιτοι Λυκείου, ΙΕΚ, ΟΑΕΔ, τεχνικών σχολών, ενώ το 16,70% είναι απόφοιτοι Γυμνασίου και το 13,30% απόφοιτοι Πανεπιστημίου / Ανώτατης Σχολής.
Ως ηλικία έναρξης της προβληματικής ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια ορίζει το ηλικιακό εύρος από 26-35 έτη με ποσοστό 35,60% , 22,20% από 19-25 έτη και 14,40% από 15-18 έτη.
Το 76,70% αναφέρει ότι παίζει συνήθως στοίχημα σε αθλήματα και το 42,20% αριθμούς (ΚΙΝΟ, Τζόκερ κ.ά.). Το 17,80 παίζει χαρτιά με λεφτά, το 15,60% μηχανήματα (φρουτάκια), το 11,10% καζίνο και το 11,10% ζάρια με λεφτά. Σχετικά με τη χρονική διάρκεια της προβληματικής ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια, το μεγαλύτερο ποσοστό 47,80% απαντάει ότι παίζει περισσότερο από 10 χρόνια.
Ως προς τα προβλήματα που οφείλονται στην ώθηση για την ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια, το 95,60% αναφέρει οικονομικά προβλήματα. Το 93,30% αναφέρει προβλήματα στην οικογενειακή ζωή (διαζύγιο, σεξουαλικές σχέσεις, σχέσεις με παιδιά). Το 91,10% προβλήματα στην ψυχολογική λειτουργία (διάθεση, άγχος, κατάθλιψη). Το 76,70% προβλήματα στην κοινωνική ζωή (φίλοι, διασκέδαση, χόμπι), το 60% προβλήματα στην επαγγελματική ζωή (μειωμένη απόδοση, απουσίες, αργοπορίες), το 51,10% κάπνισμα, το 37,80% αυτοκτονικές τάσεις εξαιτίας του τζόγου, το 22,20% κατανάλωση αλκοόλ και το 8,90% χρήση ναρκωτικών ουσιών.
«Άνθρωποι σε απόγνωση, έχοντας χάσει τον έλεγχο του εαυτού τους καταλήγουν να ζουν μηχανικά, ως την επόμενη στιγμή που θα τζογάρουν, μέχρι το επόμενο τυχερό παιχνίδι.» :αναφέρει η κ. Σμυρνάκη, η οποία συμπληρώνει πως φθάνουν στο σημείο αυτό βαθμιαία, περνώντας στο στάδιο του παθολογικού παίκτη, δίχως να το αντιληφθούν. «Στην αρχή αισθάνονται πως παίζουν “σαν τους άλλους”.
Στην πορεία όμως ξεφεύγουν, βιώνοντας σοβαρές επιπτώσεις σε κάθε τομέα της ζωής τους». Οι συνέπειες αυτές πιέζουν τους παίκτες να αποδεχτούν ότι έχουν χάσει τον έλεγχο και τους κινητοποιούν να αναζητήσουν βοήθεια. Σύμφωνα με τα λεγόμενά της, αναγκάζονται να αποδεχτούν μια επώδυνη αλήθεια γι’ αυτούς, την οποία δεν μπορούν άλλο να αρνούνται και να αποφεύγουν, βρίσκοντας λύση μόνο ζητώντας βοήθεια: «Η άμεση αναζήτηση εξειδικευμένης βοήθειας είναι αναγκαία και επιτακτική για την προστασία της ψυχοκοινωνικής υγείας των παιδιών που μεγαλώνουν με γονείς, οι οποίοι είναι εθισμένοι στον τζόγο».
Μαρτυρία που σοκάρει: “‘Εχασα λεφτά και οικογένεια”
Σοκάρει η μαρτυρία που παραθέτει ένα μέλος της ομάδας απεξάρτησης από τυχερά παιχνίδια της Ανοικτής Δομής Υποστήριξης του ΚΕΘΕΑ Αριάδνη. Πρώην εξαρτημένος στο στοίχημα, ηλικίας 30 ετών περιγράφει οικειοθελώς την ζωή του πριν και κατά την απεξάρτηση από τον τζόγο. Μια κίνηση αλληλεγγύης σε άτομα εθισμένα, προσπαθώντας να περάσει το μήνυμα, ότι το δύσκολο κομμάτι δεν είναι η απεξάρτηση αλλά η θέληση. Ο ίδιος ισχυρίζεται ότι ξεκίνησε σαν μια αθώα πλάκα για να βγάζει ξεκούραστα το χαρτζιλίκι του. Στην πορεία αυτό το χόμπι όχι απλώς σημάδεψε την ζωή του, αλλά έγινε η ζωή του. Έπαιζε, απλώς για να παίζει, χωρίς να σκέφτεται το οικονομικό και ψυχολογικό κόστος. Μάλιστα, αρνιόταν κατηγορηματικά ότι είχε πρόβλημα, θέτοντας τον εαυτό του, την οικογένεια του και όλο τον περίγυρό του στον φαύλο κύκλο της εξάρτησης, «δαγκώνοντάς» τους με το καλημέρα!
Η βοήθεια της οικογένειάς του, των ειδικών και τις ομάδας του στην απεξάρτηση ήταν τεράστια, αλλά ο καταλυτικός παράγοντας για να είναι επιτυχής η προσπάθεια, χωρίς πισωγυρίσματα, ήταν ο ίδιος του ο εαυτός. Η παραδοχή του προβλήματος, η πίστη στις δυνατότητές και κυρίως η θέλησή του να διεκδικήσει μια αξιοπρεπή ζωή.
Τζογαδόρος… εγώ;
«Σήμερα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας μια ιστορία που ξεκίνησε για πλάκα, για να περάσει πιο όμορφα το απόγευμα του Σαββάτου και παράλληλα να βγει πιο εύκολα ένα έξτρα χαρτζιλίκι. Κάτι οι διαφημίσεις της τηλεόρασης, κάτι οι τρομερές γνώσεις για το ποδόσφαιρο, συνέθεταν τον τέλειο συνδυασμό για να βγάλω «ξεκούραστα» λεφτά αρκετά γρήγορα. Κάπως έτσι απλά απέκτησα τη συνήθεια του τζόγου. Μια συνήθεια που σημάδεψε τη ζωή μου, που σχεδόν την παντρεύτηκα. Αυτή η αθώα αρχική προσέγγιση έφτασε να γίνει το μεγαλύτερο πρόβλημα της ζωής μου με ανυπολόγιστες οικονομικές και ψυχολογικές συνέπειες.
Έχασα χρήματα δικά μου, της οικογένειάς μου, των φίλων και οποιουδήποτε άλλου μου έλεγε καλημέρα, «δαγκώνοντάς» τους όλους χωρίς να το σκεφτώ δεύτερη φορά. Ζωή άνω κάτω, χρέη, τζόγος σαν να μην υπάρχει αύριο. Έχασα φίλους, συγγενείς, αλλά ούτε αυτά με συγκινούσαν. Ήθελα μόνο να παίζω χωρίς να με ενδιαφέρει αν κερδίζω ή αν χάνω. Μετά από χασούρες και αφού δεν έβρισκα κάποιον άλλο να «δαγκώσω», έφτανα στο σημείο να κάνω τον κύκλο του τετραγώνου για να πάω σπίτι για να μην συναντήσω τον περιπτερά που του χρωστάω κάρτες. Μέχρι και τα χρυσαφικά της οικογένειάς μου έπαιξα, αλλά εγώ ακόμα ισχυριζόμουν ότι δεν είμαι τζογαδόρος, ότι δεν έχω πρόβλημα. Έχω κάνει τόσα πολλά πράγματα για τα οποία δεν είμαι περήφανος και για τα οποία δεν φτάνει μια εγκυκλοπαίδεια για να χωρέσουν. Έπαιζα με συναισθήματα και ανθρώπους μόνο για να ικανοποιήσω το πάθος μου. Ένα πρωί λοιπόν κι αφού έχω χάσει ένα πολύ σημαντικό ποσό που μου είχαν εμπιστευθεί και έπρεπε να επιστραφεί άμεσα για να μην καταλήξω στη φυλακή, ο πατέρας μου με πήρε σχεδόν από το αυτί και με πήγε στο ΚΕΘΕΑ ΑΡΙΑΔΝΗ. Παρά την αρχική μου άρνηση πήγα, παρόλο που πίστευα ότι δεν είχα πρόβλημα γιατί δεν είχα περιθώριο άρνησης. Ήρθε η ώρα επιτέλους να ξυπνήσω. Στα τριάντα μου, εκεί με τη βοήθεια των ειδικών ψυχολόγων αλλά και των άλλων συναγωνιστών που είχαμε το ίδιο πρόβλημα, είδα τη ζωή μου αργά αλλά σταθερά να αλλάζει. Άρχισα με το πιο δύσκολο. Παραδέχτηκα ότι έχω πρόβλημα, ότι είμαι εθισμένος. Και ότι ακόμα κι αν έβγαζα πολλά λεφτά, εγώ πάλι θα τα ξαναέπαιζα μέχρι να τα χάσω. Δεν θα πω ότι ήταν ή ότι είναι εύκολο. Είναι ένας γολγοθάς να απεμπλακείς από το μικρόβιο του τζόγου. Αλλά σίγουρα είναι ένα πιο όμορφο και ενδιαφέρον ταξίδι αυτό της απεξάρτησης από το μαρτύριο που περνούσα παίζοντας κάθε μορφής τζόγου. Βλέπεις φίλους να ξανάρχονται, εμπιστοσύνη και μια οικογένεια που την είχα διαλύσει να ξαναενώνεται. Έμαθα να ζω επιτέλους και να βλέπω τις χαρές της πραγματικής ζωής και όχι της εικονικής πραγματικότητας του τζόγου. Ο αγώνας συνεχίζεται… Τελικά, το δύσκολο είναι να το παραδεχτείς…».
Τεράστιο πρόβλημα και για τους εφήβους
Τον κώδωνα του κινδύνου για τις συνέπειες που μπορεί να έχει στους εφήβους ο εθισμός στο τζόγο κρούει η πανευρωπαϊκή έρευνα Εspad, που συμπεραίνει ότι στην Ελλάδα ένα ποσοστό που φτάνει το 8,4% δείχνει ότι είναι σε κίνδυνο για παθολογικό τζόγο.
Όπως αναφέρει σε συνέντευξή του στο πρακτορείο 104,9 FM και στην εκπομπή «104,9 Μυστικά Υγείας» ο ψυχίατρος, ψυχοθεραπευτής, στέλεχος της ανοιχτής ψυχοθεραπευτικής μονάδας απεξάρτησης «Αθηνά» του Αιγινήτειου Νοσοκομείου, Ελευθέριος Μέλλος, περίπου ένας στους επτά μαθητές, δηλαδή σχεδόν το 14%, τζογάρει τουλάχιστον δύο φορές τον μήνα. Δηλαδή το 26% των αγοριών και το 2% κοριτσιών, παίζει κάποιο τυχερό παιχνίδι, ενώ ένα ποσοστό 2,9% έχει ήδη τα κριτήρια παθολογικού τζόγου, διαταραχής τζόγου.
Τζόγος: Εθισμός γένους αρσενικού. Εθισμός που για πολλά χρόνια ανήκε στις διαταραχές των παρορμήσεων, όπως η πυρομανία και η κλεπτομανία. Πλέον ανήκει στο πλαίσιο των διαταραχών εθισμού, και οι γιατροί αναρωτιούνται αν η υπερβολική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια μπορεί να γίνει ασθένεια. Για το θέμα αυτό άλλωστε, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναμένεται να πάρει σαφή θέση μέσα στο χρόνο που διανύουμε.
Τζόγος: Εθισμός γένους «ανυπεράσπιστου», αφού πλέον χτυπάει εφήβους στο «δόξα πατρί», και ειδικότερα μέσω διαδικτύου. «Είναι ένας πολύ πονηρός και ύπουλος αυτός ο τρόπος τζόγου, διότι κανείς δεν χρειάζεται να μετακινηθεί. Είναι στο σπίτι του, δεν εκτίθεται, ενδεχομένως να χάνει την αίσθηση του χρόνου που ξοδεύει ή των χρημάτων που παίζει. Άρα εμπλέκει πολύ πιο εύκολα σε μία εξαρτητική συμπεριφορά».
Όπως αναφέρει ο κ. Μέλλος το 90% έχει ξεκινήσει το τζόγο πριν από την ηλικία των 50. Επίσης μιλάει για τους παράγοντες που συντελούν στο πρόβλημα, τα ύποπτα συμπτώματα, αλλά και το ρόλο που μπορεί να παίξει η οικογένεια. Όσον αφορά το ερώτημα για το αν υπάρχει ριζική θεραπεία, ο ψυχίατρος λέει χαρακτηριστικά ότι «η υποτροπή είναι ο κανόνας, αλλά σαφώς όλες οι εξαρτήσεις είναι θεραπεύσιμες διαταραχές».