Με την απότομη -τουλάχιστον σε επίπεδο ύφους και ρητορικής- στροφή της πολιτικής ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών, όπως αυτή εκφράστηκε κυρίως μέσα από τις δημόσιες τοποθετήσεις του Αντιπροέδρου Τζ.Ντ.Βανς και του Υπουργού Άμυνας Πητ Χέγκσεθ στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου, έχει αναζωπυρωθεί για τα καλά η συζήτηση για την ενιαία ευρωπαϊκή άμυνα.
Άμεση αντίδραση από την ευρπαϊκή πλευρά εκδηλώθηκε μέσα από τις δύο διασκέψεις που οργάνωσε ο Πρόεδρος της Γαλλίας Εμμανουέλ Μακρόν, που δεν απέδωσαν ωστόσο τίποτα ουσιαστικό. Η κατάσταση συνολικά μοιάζει βαλτωμένη και η Ευρώπη δείχνει εγκλωβισμένη στα ζητήματα ασφάλειας, ανάμεσα στην αλλαγή πολιτικής των ΗΠΑ και τη δική της αναποφασιστικότητα.
Μιας και το ζήτημα ενδιαφέρει οπωσδήποτε την Ελλάδα, και δεν είμαστε καθόλου σίγουροι ότι όλοι κατανοούμε περί τίνος πρόκειται, ζητήσαμε από τον Τριαντάφυλλο Καρατράντο, Δρα διεθνών σχέσεων με ειδικότητα στην ευρωπαϊκή ασφάλεια και στις νέες απειλές και κύριο ερευνητή του ΕΛΙΑΜΕΠ, να μας συνοψίσει την έννοια της ευρωπαϊκής άμυνας, αλλά και τις κυριότερες προκλήσεις που η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει στην πορεία πραγμάτωσής της.
Διαβάστε όσα μας είπε ο Τριαντάφυλλος Καρατράντος:
“Τα τελευταία χρόνια και κυρίως μετά την εισβολή της Ρωσίας και τον πόλεμο στην Ουκρανία η συζήτηση για την ευρωπαϊκή άμυνα έχει γίνει εντονότερη. Δεν είναι τυχαίο πως η τελευταία Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που προέκυψε μετά τις Ευρωπαϊκές εκλογές του 2024, υπάρχει για πρώτη φορά Επίτροπος αρμόδιος για την Άμυνα και το Διάστημα.
Η έννοια της Ευρωπαϊκής Άμυνας αφορά στη διαμόρφωση από την Ε.Ε. αμυντικής πολιτικής. Δεν πρόκειται μια νέα ιδέα, καθώς για πρώτη φορά προέκυψε το 1948 όταν η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι χώρες Benelux υπέγραψαν τη Συνθήκη των Βρυξελλών.
Ευρωπαϊκή άμυνα σημαίνει λοιπόν κοινή πολιτική για την άμυνα. Μεταφορά δηλαδή του σχεδιασμού της πολιτικής, αλλά και των αμυντικών προμηθειών στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το πλαίσιο υπάρχει, είναι η Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (Κ.Π.Α.Α.) μέρος της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (Κ.Ε.Π.Π.Α.) της Ε.Ε. Σε επίπεδο στόχου, η Κ.Π.Α.Α. αφορά την ενίσχυση των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Ένωσης ώστε αυτή να μπορεί να αναπτύσσει στρατιωτικές αποστολές εκτός των ευρωπαϊκών εδαφών για ειρηνευτικούς σκοπούς, πρόληψη συγκρούσεων και ενίσχυση της διεθνούς ασφάλειας. Ωστόσο, αυτό το πλαίσιο απέχει αρκετά από αυτό που στο δημόσιο διάλογο συναντάμε ως “Ευρωστρατό”, δηλαδή μια στρατιωτική δύναμη της Ε.Ε.
Επίσης, παρά την πρόοδο των τελευταίων ετών, με εγχειρήματα όπως ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας η ολοκλήρωση δεν έχει προχωρήσει στο βαθμό που είναι απαραίτητος για την Στρατηγική Αυτονομία της Ένωσης.
Οι βασικοί λόγοι είναι: α) η αμυντική πολιτική παραμένει στο στενό πυρήνα των εθνικών συμφερόντων και πολλά κράτη μέλη δεν θέλουν να μεταφέρουν ουσιαστικές αρμοδιότητες στο επίπεδο της Ε.Ε., β) πολλές χώρες θεωρούν πως ο αμυντικός βραχίονας της Ε.Ε. πρέπει να είναι το ΝΑΤΟ, γ) οι περισσότερες αποφάσεις λαμβάνονται με ομοφωνία, δ) υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ κρατών για τις απειλές για την ευρωπαϊκή άμυνα, ε) ο σχεδιασμός και οι διαγωνισμοί για τις αμυντικές προμήθειες γίνονται σε εθνικό επίπεδο και είναι κατακερματισμένες, στ) μεγάλο μέρος των αμυντικών προμηθειών των κρατών- μελών πηγαίνει σε αμυντικές βιομηχανίες εκτός της Ε.Ε. και κυρίως στις ΗΠΑ.”
Ο Δρ. Τριαντάφυλλος Καρατράντος γεννήθηκε στην Αθήνα το Νοέμβριο του 1982 και κατάγεται από την Αταλάντη Φθιώτιδας. Είναι διεθνολόγος με ειδικότητα στην ευρωπαϊκή ασφάλεια και στις νέες απειλές και ειδικότερα στην ριζοσπαστικοποίηση που οδηγεί στον βίαιο εξτρεμισμό και στην τρομοκρατία. Είναι Ερευνητής σε ζητήματα Ριζοσπαστικοποίησης, Τρομοκρατίας, Μοντέλα Αστυνόμευσης, Ασφάλεια και Εξωτερική Πολιτική στο Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) και σύμβουλος ερευνητικών προγραμμάτων για την ριζοσπαστικοποίηση, το οργανωμένο έγκλημα, την τρομοκρατία και τις πολιτικές πρόληψης στο Κέντρο Μελετών Ασφάλειας (ΚΕΜΕΑ). Το Σεπτέμβριο του 2021, με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ορίστηκε μέλος της Συμβουλευτικής Ομάδας Ερευνητών Υψηλού Επιπέδου (Advisory Board of Researchers) για την έρευνα και την εξέλιξη της πολιτικής για την πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης και την αντιμετώπιση του βίαιου εξτρεμισμού που δημιούργησε το Δίκτυο Ευαισθητοποίησης για τη Ριζοσπαστικοποίηση- Υποστήριξη Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Επίσης, είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών με θέμα «η πόλωση από την μεταναστευτική- προσφυγική κρίση και η πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης και του εξτρεμισμού» και Διαλέκτης- Καθηγητής στη Σχολή Εθνικής Ασφάλειας στις θεματικές «διαπολιτισμικότητα, μετανάστευση και ασφάλεια, διαπολιτισμική και κοινοτική αστυνόμευση και ριζοσπαστικοποίηση και τρομοκρατία». Είναι διδάκτωρ Ευρωπαϊκής ασφάλειας και νέων απειλών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Επιπρόσθετα, είναι πιστοποιημένος εκπαιδευτής σε θέματα ριζοσπαστικοποίησης του Δικτύου RAN της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και μέλος του δικτύου ειδικών του Κέντρου Τρομοκρατίας της CEPOL και ειδικός εκπαιδευτής σε θέματα πόλωσης, ριζοσπαστικοποίησης, διυπηρεσιακής συνεργασίας και αναγνώρισης «Αλλοδαπών» Τρομοκρατών Μαχητών.
Από το 2005, όταν και ως μέλος μίας ομάδας νέων κέρδισε την πρώτη του χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα ΝΕΟΛΑΙΑ ασχολείται επαγγελματικά με την προετοιμασία, την υποβολή, την υλοποίηση και την αξιολόγηση ευρωπαϊκών και συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων στον τομέα της ασφάλειας, της εξωτερικής πολιτικής και της άμυνας (HORIZON 2020, ISF– Police, ERASMUS+, DG JUSTICE, EDF). Μέχρι σήμερα έχει συμμετάσχει στην υλοποίηση είκοσι τριών (23) προγραμμάτων. Η εκπαιδευτική του δραστηριότητα τα τελευταία χρόνια έχει επικεντρωθεί στην εκπαίδευση των επαγγελματιών πρώτης γραμμής και των στελεχών των φορέων επιβολής του νόμου σε θέματα πρόληψης ριζοσπαστικοποίησης και καταπολέμησης της τρομοκρατίας και ερευνητικά στο σχεδιασμό ασφάλειας, στην τρομοκρατία και στον βίαιο εξτρεμισμό, στη μεταρρύθμιση του τομέα ασφάλειας, στις πολιτικές αστυνόμευσης, στην συμπεριφορά των κρατών στο νέο περιβάλλον ασφάλειας, στην ευρωπαϊκή ασφάλεια και στην εξωτερική πολιτική.
Έχει εκδώσει δύο βιβλία από τις Εκδόσεις Επίκεντρο και έχει επιμεληθεί ένα με τους Βασίλη Βαμβακά και Παναγή Παναγιωτόπουλο, ενώ έχει συμμετάσχει με εβδομήντα πέντε (75) κεφάλαια σε συλλογικούς τόμους και περιοδικές επιθεωρήσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και έχει συγγράψει ή συμμετάσχει στη συγγραφή δεκαπέντε (15) κειμένων εργασίας.
Τον Ιούλιο του 2019 μέχρι τον Αύγουστο του 2021 διετέλεσε Σύμβουλος Πολιτικής Ασφάλειας του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη, ενώ από τον Σεπτέμβριο του 2021 είναι Σύμβουλος Πολιτικών Ασφάλειας του Υπουργού Επικρατείας.
