Δεν είναι λίγες οι φορές που διαβάζοντας ή ακούγοντας τις ειδήσεις μάς δημιουργούνται απορίες και ερωτηματικά. Σε ένα βαθμό αυτό συμβαίνει γιατί δεν γνωρίζουμε πολλούς από τους ειδικούς όρους που χρησιμοποιούνται.
Το Patris.gr δίνει τον λόγο σε ειδικούς για να μας αποσαφηνίζουν λέξεις και ορολογίες που δημιουργούν σύγχυση και αμφιβολία, για ειδήσεις “χωρίς αστερίσκους”!
Με αφορμή την έντονη και παρατεταμένη σεισμική δραστηριότητα στις κεντρικές Κυκλάδες και όλη τη συζήτηση για την ενεργοποίηση ή μη του ηφαιστείου Κολούμπο στην θαλάσσια περιοχή μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού, απευθυνθήκαμε στον καθηγητή Γεωλογίας του ΑΠΘ Τριαντάφυλλο Σολδάτο, προκειμένου να μας εξηγήσει με απλό και συνοπτικό τρόπο τι είναι εντέλει ένα ενεργό ηφαίστειο και πώς
Τι είναι ενεργό ηφαίστειο;
Τα ηφαίστεια, ανάλογα με την εκδήλωση ηφαιστειακής δράσης, χαρακτηρίζονται ως «ενεργά» (active), «ανενεργά» (dormant) ή «εσβεσμένα» (extinct).
Ένα ηφαίστειο θεωρείται «ενεργό» (active), όταν έχει εκραγεί κατά την περίοδο του Ολοκαίνου (δηλαδή την τρέχουσα γεωλογική περίοδο, που ξεκίνησε πριν από περίπου 10.000 χρόνια) ή εμφανίζει σήμερα εκρηκτική δράση ή μπορεί να εκραγεί στο μέλλον.
Ένα ηφαίστειο θεωρείται «ανενεργό» ή «αδρανές» ή «σε κατάσταση ηρεμίας» (dormant), όταν δεν εκρήγνυται τώρα, αλλά θα μπορούσε να εκραγεί στο μέλλον.
Ένα ηφαίστειο θεωρείται «εσβεσμένο» (extinct), όταν δεν πρόκειται να εκραγεί ξανά.
Μολονότι ή έννοια του εσβεσμένου ηφαιστείου είναι η πιο σαφής, η διάκριση μεταξύ των όρων «ενεργό» και «ανενεργό» ηφαίστειο δεν είναι τόσο σαφής, μιας και το δεύτερο έχει την δυναμική να εμφανίσει ηφαιστειακή δράση.
Τι είναι ενεργοποίηση ηφαιστείου;
Όταν ένα ηφαίστειο βρίσκεται σε κατάσταση ηρεμίας, οι φυσικές και χημικές παράμετροι είναι συνήθως αμετάβλητες. Αυτές είναι η σεισμική δραστηριότητα, η θερμοκρασία και η χημική σύσταση των θερμών νερών και ατμίδων, οι επίγειες παραμορφώσεις, το επίπεδο της στάθμης της θάλασσας, η ροή αερίων όπως κυρίως διοξειδίου του άνθρακος (CO2) ή διοξειδίου του θείου (SO2) ή υδροθείου (H2S) κ.ά.
Όταν αυτές μεταβληθούν λόγω της ανόδου μάγματος προς την επιφάνεια, τότε λέμε ότι έχουμε «ενεργοποίηση του ηφαιστείου». Τότε αυξάνεται η σεισμική δραστηριότητα, υπάρχουν παραμορφώσεις στο έδαφος, παρατηρείται μεταβολή στη στάθμη της θάλασσας, αυξάνεται η θερμοκρασία των ρευστών, αλλάζει η ροή τους και η χημική τους σύσταση κλπ.
Η ενεργοποίηση ενός ηφαιστείου με τα συνοδά φαινόμενα, προειδοποιεί συνήθως για μια επικείμενη έκρηξη. Μπορεί, όμως, μετά από μία περίοδο έξαρσης, η κατάσταση να ηρεμήσει και το ηφαίστειο να επανέλθει σε κατάσταση ηρεμίας, όπως είχε γίνει με την Σαντορίνη την περίοδο 2011-12.
Ο Τριαντάφυλλος (Φύλλης) Σολδάτος έχει διατελέσει επί σειρά ετών καθηγητής Γεωεπιστήμης στο Τμήμα Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με αντικείμενο μεταξύ άλλων την Ηφαιστειολογία.
Έλαβε διδακτορικό δίπλωμα Γεωλογίας από το ΑΠΘ το 1985, έχει συγγράψει πλήθος επιστημονικών άρθρων, ενώ έχει συμμετάσχει ως συγγραφέας σε σειρά συλλογικών τόμων και με ανακοινώσεις σε επιστημονικά συνέδρια.
