Το τελευταίο χρονικό διάστημα κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος ο εξωδικαστικός μηχανισμός, καθώς είναι μία διαδικασία μέσω της οποίας ο οφειλέτης επιδιώκει να ρυθμίσει συγκεντρωτικά τα χρέη του σε εφορία, ΕΦΚΑ και τράπεζες. Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις οφειλές στο δημόσιο, ο εξωδικαστικός μηχανισμός αξίζει, ενώ υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις αποτελεί και ένα «όπλο» προστασίας σε πλειστηριασμούς καθώς ο οφειλέτης μπορεί να επιτύχει αναστολή πλειστηριασμού ακόμα και λίγους μήνες πριν. Εν ολίγοις, το κεντρικό νόημα της διαδικασίας είναι ότι ένας οφειλέτης συμφέρει να δοκιμάσει τη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού αν: έχει οφειλές στο δημόσιο ώστε να τις διευθετήσει κατά τρόπο που δεν θα είναι εξοντωτικός, αν έχει μικρή περιουσία, λίγα εισοδήματα και μεγάλες οφειλές στις τράπεζες.
Όπως εξηγεί ο δικηγόρος κ. Νεκτάριος Χρυσός, η διαδικασία γίνεται ηλεκτρονικά, σε μία πλατφόρμα που έχει δημιουργήσει το Υπουργείο Οικονομικών στην Εθνική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους.
Την αίτηση την ξεκινάει ο ίδιος ο οφειλέτης με τους κωδικούς taxis, αν έχει σύζυγο ή εξαρτώμενα μέλη, θα πρέπει επίσης να συμβληθούν με τους κωδικούς taxis, και αυτό που γίνεται είναι ένα πλήρες «σκανάρισμα» όλων των οικονομικών και περιουσιακών στοιχείων της τελευταίας τριετίας του οφειλέτη και όλων όσων δέχονται να συμμετέχουν στη διαδικασία. Η εφορία και ο ΕΦΚΑ αποδέχονται την πρόταση εξωδικαστικού μηχανισμού, οι τράπεζες πάλι, αν δεν έχει κηρυχθεί ευάλωτος ο οφειλέτης, δεν είναι υποχρεωμένες να την αποδεχθούν.
«Ο εξωδικαστικός μηχανισμός έχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα σε ό,τι αφορά στις οφειλές στην Εφορία και στον ΕΦΚΑ. Είναι ο μόνος τρόπος αυτήν την στιγμή για ρύθμιση έως και 240 δόσεις. Αν είσαι βέβαια άνω των 60, θα βγουν λιγότερες δόσεις από τις 240 καθώς το κριτήριο είναι ηλικιακό. Είναι πολύ σημαντικό ότι το επιτόκιο είναι σταθερό στο 3%. Επίσης, ο εξωδικαστικός μηχανισμός προβλέπει «κούρεμα» αλλά με μία πολύ βασική παράμετρο: δεν μπορεί κάποιος στον οποίο χρωστάς να βρεθεί σε χειρότερη θέση απ’ αυτή που θα βρισκόταν αν πήγαινε να σου κάνει κατάσχεση και πλειστηριασμό. Κατά συνέπεια το ύψος του «κουρέματος» εξαρτάται από το ενεργητικό του οφειλέτη, ακίνητη και κινητή περιουσία, καταθέσεις κλπ, σε σχέση με το παθητικό».
-Είναι επίσης σημαντικό ότι εφόσον οι τράπεζες αποδεχθούν τον εξωδικαστικό μηχανισμό, κάτι που προϋποθέτει, όπως προαναφέρθηκε, να έχει κηρυχθεί ο οφειλέτης «ευάλωτος», την πρώτη τριετία το επιτόκιο είναι 3% σταθερό και στην συνέχεια κυμαινόμενο με μικρότερο όμως περιθώριο επιτοκίου σε σχέση με το παρελθόν. Επιπρόσθετα, σε περίπτωση απόρριψης της πρότασης, είναι υποχρεωμένες να αιτιολογήσουν το λόγο που δεν αποδέχθηκαν την πρόταση.
Ακόμα, το περιθώριο που δεν πρέπει να υπερβεί ο οφειλέτης ως προς το χρόνο μη πληρωμής δόσεων είναι αυτό των 90 ημερών.
Σύμφωνα με τον κ. Χρυσό, ναι μεν ο σχετικός νόμος ξεκίνησε να εφαρμόζεται από το καλοκαίρι του 2020, πρακτικά όμως άρχισε να αποδίδει περισσότερο από το καλοκαίρι του 2022. Έχουν ήδη γίνει αρκετοί εξωδικαστικοί μηχανισμοί και σίγουρα η όλη διαδικασία αποτελεί ένα καλό εργαλείο στα χέρια ενός οφειλέτη.
Αποσαφηνίζεται ωστόσο ότι αν υπάρχει απόφαση υπερχρεωμένου ή υπάρχουν σχετικές εκκρεμείς διαδικασίες, δεν μπορεί ο οφειλέτης να υπαχθεί στον εξωδικαστικό μηχανισμό. Μόνο αν κάποιος τεθεί εκτός νόμου Κατσέλη, έχει τη δυνατότητα ένταξης στη διαδικασία.
-Μία άλλη σημαντική πτυχή είναι ότι αν κάποιος οφειλέτης έχει επιτύχει να οριστικοποιήσει αίτηση εξωδικαστικού μηχανισμού μέχρι και τρεις μήνες πριν τον πλειστηριασμό, έχει τη δυνατότητα να τον αναστείλει.
Όπως υπογραμμίζει ο κ. Χρυσός, απαιτείται ένα δίμηνο ή και λιγότερο για να οριστικοποιήσεις τον εξωδικαστικό μηχανισμό, για να βγει απόφαση, μπορεί να πάρει από ένα μήνα, αν είναι λίγοι οι πιστωτές, αν είναι πολλοί και χρειάζεται να γίνουν διορθώσεις στην πλατφόρμα, μπορεί να κάνει μήνες. Πάντως, επειδή και στην Κρήτη οι πλειστηριασμοί είναι χιλιάδες την τελευταία διετία, καλό είναι οι οφειλέτες να έχουν υπόψη ότι από την στιγμή που θα λάβουν την κατάσχεση, θα πρέπει άμεσα να αντιδράσουν νομικά, ώστε να έχουν ελπίδες διάσωσης της περιουσίας τους.