Ζει στην «καρδιά» της Ευρώπης. Στο Βρυξελλάκι, όπως το αποκαλεί η ίδια χαϊδευτικά. Το Ευρωκοινοβούλιο έχει γίνει δεύτερο σπίτι της. Έχει φάει με το… κουτάλι τα Eurogroup, αν και κάποια λόγω κρισιμότητας ήταν μάλλον… δύσπεπτα. Γιούνκερ, Μοσκοβισί, Ντάισελμπλουμ είναι πρόσωπα της καθημερινότητάς της. Ο λόγος για την Ηρακλειώτισσα δημοσιογράφο Μαρία Ψαρά, η οποία ζει και εργάζεται πλέον στις Βρυξέλλες, απ’ όπου μας ενημερώνει για όλες τις κρίσιμες εξελίξεις. Όπως μας εκμυστηρεύεται, δεν ήταν λίγες οι φορές που χρειάστηκε να πάρει βαθιά ανάσα πριν μεταδώσει μία είδηση. Σήμερα έχει αλλάξει το κλίμα καχυποψίας έναντι της Ελλάδος; Πόσο έχουν επηρεάσει τη ζωή της πόλης οι τρομοκρατικές επιθέσεις; Μας μιλάει ακόμα για τη δυναμική ελληνική κοινότητα που αποτελεί μεγάλη παρηγοριά όταν νοσταλγεί την πατρίδα, αλλά και την γοητεία που ασκεί η συναναστροφή με όλες τις… φυλές του κόσμου. Λίγο παραπάνω ήλιο να είχε μόνο…
-Τι κάνει μία Κρητικιά στις Βρυξέλλες;
Ό,τι και οι υπόλοιποι ανταποκριτές ξένων μέσων στην «καρδιά» της Ευρώπης! Είμαι εδώ για να παρακολουθώ, να καταγράφω και να… ανακαλύπτω τις ειδήσεις που αγγλιστί λέγονται EU affairs, τα πολιτικά, κοινωνικά και άλλα νέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των θεσμών της. Και μιας και τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο των εξελίξεων, είτε για το οικονομικό της πρόγραμμα είτε για το μεταναστευτικό, είναι πολλά αυτά που πρέπει να παρακολουθώ. Δουλεύω για την εφημερίδα «Εθνος», το site News247 και το ομώνυμο ραδιόφωνο –ενίοτε, συνεργάζομαι και με το πανευρωπαϊκό δίκτυο Euronews.
Παρόλο όμως που τα πολιτικά και τα οικονομικά κυριαρχούν στην ειδησεογραφία της πόλης, εμένα… η καρδιά μου χτυπάει για τα κοινωνικά θέματα. Οπότε προσπαθώ να καλύπτω και θέματα που συμβαίνουν εδώ, από τρομοκρατικές επιθέσεις, μέχρι ενδιαφέρουσες προσωπικές ιστορίες. Και φυσικά, τις δραστηριότητες της ελληνικής ομογένειας που ανθεί εδώ στο Βρυξελλάκι (όπως το λέω). Είναι κυρίως ευρωϋπάλληλοι, παλιοί μετανάστες που δούλευαν σε διάφορες δουλειές (πχ. στα ορυχεία), αλλά και νέοι μετανάστες, επιστήμονες, επιχειρηματίες, εξειδικευμένοι εργαζόμενοι. Πολύ ενδιαφέρον μίγμα!
-Πώς ήταν η προσαρμογή σου εκεί και πώς κατάφερες να «διεισδύσεις» στα άδυτα των Βρυξελλών; Φαντάζομαι ότι ιδιαίτερα στην αρχή θα ήταν μία δύσκολη περίοδος για σένα, τόσο σε ανθρώπινο επίπεδο όσο και δημοσιογραφικά.
Είναι εντελώς διαφορετικός ο τρόπος δημοσιογραφίας εδώ. Υπάρχουν πολλές πηγές, που κάθε μία σου λέει το δικό της στόρι. Είναι δική σου δουλειά να βρεις τη σωστή ερμηνεία. Και φυσικά, τα «αποκλειστικά» είναι ελάχιστα και περιορισμένα…
Ναι, στην αρχή ήταν δύσκολα, αλλά και… μαγικά! Όλα καινούργια! Δεν υπάρχει πιο αποτελεσματικός τρόπος να ξανανιώσει κανείς. Ένιωσα ότι κάθισα ξανά στα θρανία, διάβασα με επιμέλεια μαθήτριας, με πείσμα και συνέπεια φοιτήτριας. Δεν ξέρω αν κατάφερα να μπω στα άδυτα των Βρυξελλών, αλλά νιώθω πιο σίγουρη για αυτά που μεταδίδω!
-Δύο χρόνια μετά πώς βλέπουν οι Βρυξέλλες (οι Ευρωπαίοι) την Ελλάδα; Υπάρχει αλλαγή κλίματος; Τι εισπράττεις;
Μέρα με τη νύχτα! Όταν πρωτοήρθα, η λέξη «εμπιστοσύνη» έμπαινε σε κάθε πρόταση που αφορούσε τις σχέσεις ΕΕ και θεσμών με την Ελλάδα. Σήμερα, η εμπιστοσύνη έχει αυξηθεί. Και επιτέλους, η Ελλάδα γίνεται –αυτό που λέει ο Επίτροπος Μοσκοβισί- μια «κανονική χώρα».
-Φυσικά δεν μπορώ να αντισταθώ και να μην σε ρωτήσω πώς είναι να γνωρίζεις από κοντά και να βλέπεις τετ-α-τετ τους ανθρώπους που ορίζουν τις τύχες της Ευρώπης. Γιούνκερ, Ντάισελμπλουμ και τα άλλα…παιδιά…
Είναι ένα σοκ στην αρχή, μετά απομυθοποιείς την κατάσταση και τα πρόσωπα. Τους βλέπεις τόσο συχνά, παντού σχεδόν, που εξοικειώνεσαι. Και ξέρεις, αυτό που μου έχει κάνει εντύπωση είναι ότι είναι ιδιαίτερα ευγενικοί, ιδιαίτερα οι επικεφαλής. Απαντούν σε κάθε ερώτηση, σε κάθε σχόλιο. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι δεν είναι «σκληροί», ότι δίνεται μάχη π.χ. σε κάθε διαπραγμάτευση. Με άλλα λόγια, η απόσταση σώζει!
– Πόσο έχουν αλλάξει τη ζωή των κατοίκων της πόλης οι τρομοκρατικές επιθέσεις;
Ξέρω πολύ κόσμο που ακόμη φοβάται να μπει στο μετρό και άλλον που δεν κατεβαίνει πλέον στο κέντρο. Το Βρυξελλάκι έχει την πληγή του…
Ωστόσο, είναι μια πολύ ζωντανή και «εύκολη» πόλη. Συνδυάζει πολλές «αρετές», αλλά και τον πιο αλλοπρόσαλλο καιρό που έχεις δει! Σε μια μέρα, μπορεί να περάσουν όλες οι εποχές του χρόνου από πάνω σου. Γι’ αυτό έχεις πάντα κασκόλ, ομπρέλα και γυαλιά ηλίου μαζί σου!
Λίγο ήλιο παραπάνω να είχε…
– Αλήθεια, έχει αλλάξει η «ματιά» σου στον τρόπο με τον οποίο ασκείται η δημοσιογραφία, τουλάχιστον από τα ελληνικά μέσα; Θέλω να πω, δηλαδή, αν η μετάβασή σου εκεί σε οδήγησε σε άλλα μονοπάτια, άνοιξαν ακόμα περισσότερο οι ορίζοντές σου και η δημοσιογραφική σου προσέγγιση όχι μόνο εξαιτίας των ευρωπαϊκών θεσμών, αλλά μέσω κυρίως της επαφής με ανθρώπους από όλον τον κόσμο. Τι είναι τελικά το ουσιώδες στη δημοσιογραφία σύμφωνα με τη δική σου κρίση;
Οι Έλληνες ανταποκριτές δεν έχουμε δικά μας γραφεία. Δουλεύουμε με άλλους συναδέλφους στο κτίριο της Κομισιόν ή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όπου συγχρωτιζόμαστε με συναδέλφους από άλλες εθνικότητες και διεθνή μέσα ενημέρωσης. Financial Times, Bloomberg και NY Times συχνά κάθονται ανάμεσά μας, συζητάμε τι γράφουμε ο καθένας για το μέσο του, ποιες προεκτάσεις έχει κάθε θέμα. Ακόμη και αν συχνά τα ενδιαφέροντα δεν είναι κοινά, η ζύμωση αυτή είναι πολύ ενδιαφέρουσα.
Είναι εντελώς διαφορετική η νοοτροπία των περισσότερων ξένων συναδέλφων. Πιο ήρεμη, ψύχραιμη και αντικειμενική. Χωρίς… κορώνες και αποχρώσεις. Τα γεγονότα, παιδιά! Όλα πολιτικά είναι, όλα με κάποιον τρόπο υποκειμενικά, αλλά οι βασικές αρχές της δημοσιογραφίας είναι κοινές ο,τι και να γράφει κανείς. Ένα πολύ χρήσιμο μάθημα δημοσιογραφίας και ζωής!
-Στις Βρυξέλλες υπάρχει μία δυναμική ελληνική κοινότητα… Αυτό μετριάζει κάπως τη νοσταλγία της πατρίδας; Αν πεθυμήσεις να φας κάτι ελληνικό ή να διασκεδάσεις ελληνικά, πού θα πας;
Είναι περίπου 30.000 Έλληνες εδώ! Μόνο στις Βρυξέλλες λέμε τώρα. Μια μεγάλη ελληνική κοινότητα με όλα τα καλά και τα κακά της. Πιο πολλά καλά πάντως. Και είναι μεγάλη παρηγοριά όταν νοσταλγείς λίγη Ελλάδα. Τη βρίσκεις επίσης στα ελληνικά εστιατόρια –είναι πολλά!- και στα καφέ των Ελλήνων επιχειρηματιών. Για ελληνική διασκέδαση επίσης έχεις επιλογές.
Αν θες, μπορείς να ζεις στις Βρυξέλλες εντελώς «ελληνικά». Ωστόσο, δεν έχει και πολύ νόημα. Οι Βέλγοι είναι πολύ ενδιαφέροντες, όπως επίσης και όλες οι φυλές που μπορείς να τις συναντήσεις στο Βρυξελλάκι.
– Πώς είναι μία συνηθισμένη μέρα για τη Μαρία Ψαρά;
Ξυπνάω συνήθως αρκετά νωρίς, λόγω ραδιοφώνου. Βγαίνω στην πρωινή εκπομπή και τις επόμενες, οπότε είμαι σε εγρήγορση. Στις 12, μία ώρα Ελλάδας, η Κομισιόν έχει την καθημερινή της ενημέρωση. Είναι ένα σταθερό ραντεβού, κάθε μέρα, πλην ΣΚ. Οπότε πηγαίνω εκεί, να μάθω, να ρωτήσω, να ακούσω.
Στη συνέχεια, με τους συναδέλφους που λέγαμε, γράφουμε ό,τι προέκυψε. Συχνά η μέρα έχει μια συζήτηση στο Ευρωκοινοβούλιο, μια ενημέρωση σχετικά με ένα ειδικό θέμα ή κάποια συνάντηση off the record. Το βράδυ μπορεί να υπάρξει και επαγγελματικό δείπνο. Η μέρα γενικά τελειώνει νωρίς. Γύρω στις 10, ειδικά τον χειμώνα, όλοι είναι στα σπίτια τους.
Όσο μπαίνει η άνοιξη και το καλοκαίρι, η μέρα μεγαλώνει και όλα αλλάζουν. Μια συνάδελφος πέρσι μου είπε: «Φέτος, το καλοκαίρι στις Βρυξέλλες ήταν Πέμπτη», εννοώντας ότι κράτησε μόλις μια μέρα. Υπερβολές. Ναι, ο ήλιος είναι δυσεύρετος σε αυτήν την πόλη του βορρά, όμως όταν βγαίνει, όλοι το διασκεδάζουμε!
-Οι Βρυξέλλες για σένα είναι…
Μια καταπληκτική ευκαιρία να δοκιμάσω τα όριά μου, να μάθω καινούργια πράγματα και να ανοίξει το μυαλό –είπαμε, είναι σαν τα αλεξίπτωτα, ανοιχτά είναι πιο χρήσιμα! Και ένα καταπληκτικό κέντρο της Ευρώπης, από όπου όλη η ήπειρος είναι κοντά…
«Εδώ λαμβάνονται οι αποφάσεις γι’ αυτά που ζουν οι Έλληνες»
– Μετακινήθηκες στις Βρυξέλλες σε μία εξαιρετικά δύσκολη περίοδο για την Ελλάδα. Ουσιαστικά βρίσκεται στην «καρδιά» της Ευρώπης και των γεγονότων. Το βλέμμα των Ελλήνων ήταν στραμμένο στην Κομισιόν… Πώς έζησες τα γεγονότα και μάλιστα εκ των έσω;
Έφτασα εδώ τον Μάιο του 2016, μετά την «μεγάλη μπόρα» του 2015, όταν εδώ στις Βρυξέλλες το θερμόμετρο είχε χτυπήσει κόκκινο! Κι όμως, αν και «ήρεμη» περίοδος, εξακολουθεί να έχει μεγάλες εντάσεις και πολλές αγωνίες. Ερωτήσεις στους υπευθύνους, μισές απαντήσεις, αναζήτηση της αλήθειας, της ερμηνείας, της σωστής διάστασης. Κι όλα αυτά με άμεσο αντίκτυπο στη ζωή μου, στη ζωή της οικογένειας και των φίλων μου… Πολλές φορές χρειάστηκε να πάρω μια βαθιά ανάσα πριν μεταδώσω μια είδηση στο ραδιόφωνο –η φωνή δεν «κρύβεται»- ή να σκεφτώ διπλά και τριπλά πώς θα αποτυπώσω μια είδηση για να γίνει κατανοητή…
Τα θέματα ήταν πολλά, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για την ΕΕ. Να σας θυμίσω για παράδειγμα το Brexit. Μια σημαντική, ιστορική στιγμή για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Ή η άνοδος της ακροδεξιάς στην Ευρώπη που καταγράφηκε σε διάφορες εκλογικές διαδικασίες. Και ξέρετε, όλα τα γεγονότα που συμβαίνουν στον κόσμο έχουν κάποιο αντίκτυπο στις Βρυξέλλες, από την εκλογή Τραμπ μέχρι τη βόρεια Κορέα!
-Εκτός από δημοσιογράφος είσαι και Ελληνίδα οπότε το ενδιαφέρον σου για κάποιες κρίσιμες αποφάσεις ήταν ακόμα μεγαλύτερο. Θυμάσαι κάποια έντονη στιγμή στο περιθώριο κρίσιμης συνεδρίασης; Εμείς στην Ελλάδα νιώθαμε πολλές φορές τα πράγματα να οδηγούνται στην κόψη του ξυραφιού…
Ξέρεις, αυτό που λέμε «κρίσιμο» Eurogroup, και πια κανείς δεν μας πιστεύει γιατί το έχουμε πει πολλές φορές, ισχύει! Ορισμένα Eurogroup είναι τόσο κρίσιμα, που δεν μπορεί να το καταλάβει κανείς αν δεν το ζήσει.
Η μείωση στη σύνταξη της μητέρας μου, του θείου σου και του παππού της αποφασίζεται γύρω από ένα στρογγυλό τραπέζι εδώ, στις Βρυξέλλες. Ο περιορισμός του αφορολόγητου επίσης. Και ένας σωρός από άλλα μέτρα με άμεσο αντίκτυπο στη ζωή μας, εδώ αποφασίζεται. Συνεπώς, ναι, υπάρχουν πολλές στιγμές που τα θέματα είναι στην «κόψη του ξυραφιού».
Αν έπρεπε να ξεχωρίσω μία στιγμή, θα ήταν το έκτακτο Eurogroup της 24ης Μαΐου 2016. Ήταν ολόκληρο αφιερωμένο στην Ελλάδα, τελείωσε μετά τις 2 το πρωί και ό,τι αποφασίστηκε εκεί είναι αυτό που ζούμε σήμερα. Καταλαβαίνεις…
Κατά τα άλλα, προσδοκώ με μεγάλη αγωνία το τέλος του ελληνικού οικονομικού προγράμματος στις 20 Αυγούστου. Μπορεί να χρειαστεί να μην είμαι στην Κρήτη, αλλά στις Βρυξέλλες αυγουστιάτικο, αλλά πιστεύω ότι θα αξίζει!