Δομικές αλλαγές σε Δήμους και Περιφέρειες
Δομικές αλλαγές στο θεσμό των Περιφερειών που τα αλλάζουν τα πάντα στο σκηνικό της αυτοδιοίκησης προανήγγειλε χθες ο υπουργός Εσωτερικών Πάνος Σκουρλέτης. Πρόκειται για μια σειρά ανατρεπτικών αλλαγών που έρχονται να εφαρμοστούν «πακέτο» με την απλή αναλογική, που, όπως είπε, εγγυάται με τον καλύτερο τρόπο την πραγματική αποτύπωση της λαϊκής βούλησης.
Οι ανακοινώσεις του υπουργού έγιναν στη διάρκεια της ομιλίας του στο 5ο Τακτικό Συνέδριο της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ) όπου περιέγραψε μια σειρά αλλαγών στη λειτουργία των Περιφερειών και γενικά της τοπικής αυτοδιοίκησης στο πλαίσιο της αναθεώρησης του «Καλλικράτη». Έτσι, με πρώτο βήμα την καθιέρωση της απλής αναλογικής στις αυτοδιοικητικές εκλογές, που όπως είπε ο υπουργός «θα ευνοήσει συνεργασίες και την είσοδο νέων δυνάμεων και νέων απόψεων στην πολιτική», ανακοίνωσε μια σειρά θεσμικών αλλαγών στη λειτουργία των Περιφερειών.
Οι αλλαγές στις Περιφέρειες
Σύμφωνα με τον κ. Σκουρλέτη, το υπουργείο σχεδιάζει να θεσμοθετήσει το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι για τους πολίτες των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στις περιφερειακές εκλογές. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η διεξαγωγή των αυτοδιοικητικών εκλογών αποσυνδέεται από τον χρόνο διεξαγωγής των ευρωεκλογών. Την ίδια στιγμή τόνισε ότι μπαίνουν σε βάση εξορθολογισμού κατηγορίες κωλυμάτων εκλογιμότητας, όπως η γενική απαγόρευση να θέσουν υποψηφιότητα όλοι όσοι έχουν οποιαδήποτε σχέση εργασίας με το Δημόσιο, ακόμα και ορισμένου χρόνου (λ.χ. δίμηνη, πεντάμηνη κ.λπ. σύμβαση εργασίας).
Σύμφωνα με τον υπουργό, οι Περιφερειακές Ενότητες διατηρούνται ως εκλογικές περιφέρειες, με δικαίωμα όμως «επικοινωνίας» των ψηφοδελτίων, δηλαδή δικαίωμα του εκλογέα μίας Περιφερειακής Ενότητας να βάλει έναν σταυρό και σε υποψήφιο άλλης Περιφερειακής Ενότητας. Την δια στιγμή, διατηρείται ο θεσμός του χωρικού αντιπεριφερειάρχη, ωστόσο καταργείται η χωρίς σταυρό εκλογή του, όπως ισχύει σήμερα. Αντίθετα, ο χωρικός αντιπεριφερειάρχης κάθε Περιφερειακής Ενότητας θα ορίζεται από τον περιφερειάρχη μεταξύ των συμβούλων που έχουν ήδη εκλεγεί στην οικεία περιφέρεια.
Ο κ. Σκουρλέτης τόνισε ότι «διευκολύνεται η συμμετοχή μικρών παρατάξεων, ομάδων πολιτών και τοπικών κινημάτων, καθώς η ανάδειξη των οργάνων των Κοινοτήτων (Συμβούλια) αποσυνδέεται από την ανάδειξη του κεντρικού Δημοτικού Συμβουλίου, με την έννοια ότι ένας συνδυασμός μπορεί να κατέλθει και αυτοτελώς σε μία μόνο Κοινότητα και, αντίστροφα, ένας συνδυασμός υποψηφίων για το κεντρικό Δημοτικό Συμβούλιο δεν απαιτείται να καταρτίζει ψηφοδέλτιο και για τις Κοινότητες. Επίσης εισάγεται η εκλογή με ενιαίο (όχι δηλαδή παραταξιακό) ψηφοδέλτιο των μονομελών οργάνων-εκπροσώπων των πολύ μικρών Κοινοτήτων».
Σε ό,τι αφορά τη συγκρότηση όλων των συλλογικών οργάνων των Δήμων και των Περιφερειών τόνισε ότι αντιστοιχίζεται στην αναλογική συγκρότηση των οικείων Συμβουλίων. «Όπως είναι λογικό, το σύστημα της απλής αναλογικής, ως βασικός μηχανισμός εκδημοκρατισμού, διαχέεται στο σύνολο της οργάνωσης και λειτουργίας των ΟΤΑ». Επίσης σημαντικό μέρος των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής και δευτερευόντως της Οικονομικής Επιτροπής, στο βαθμό που μπορεί να ασκηθεί αποτελεσματικά σε χαμηλότερο επίπεδο, μεταβιβάζεται στις Κοινότητες. Ακόμα ενισχύονται και θεσμοποιούνται οι διαδικασίες προκαταρκτικής διαβούλευσης, πριν την εισαγωγή και ψήφιση σημαντικών θεμάτων στο Δημοτικό/Περιφερειακό Συμβούλιο, προκειμένου να διευκολυνθεί η διαμόρφωση συναινέσεων.
Παράλληλα, σύμφωνα με τον κ. Σκουρλέτη, θεσμοθετείται η διενέργεια τοπικών δημοψηφισμάτων όχι μόνο μετά από πρωτοβουλία των οργάνων του Δήμου, αλλά και κατόπιν λαϊκής πρωτοβουλίας. Επίσης αναπροσδιορίζεται η κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ δήμων – περιφερειών – κεντρικού κράτους, ενώ προβλέπεται η ίδρυση ενός οργάνου ελέγχου της διαδικασίας αναπροσδιορισμού των αρμοδιοτήτων, που θα διασφαλίζει ότι κάθε μεταφορά αρμοδιότητας θα συνοδεύεται από τη διασφάλιση των απαιτούμενων πόρων και του ανθρώπινου δυναμικού.
Ο υπουργός τόνισε ότι εξετάζεται «με θετική ματιά» η πρόταση για εκχώρηση στις Περιφέρειες των αρμοδιοτήτων για τη χάραξη του περιβαλλοντικού σχεδιασμού, για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων και για την παροχή υπηρεσιών τεχνικού ελέγχου και υποστήριξης.
Αποψίλωση στη δραστηριότητα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης
Σε ό,τι αφορά τον έλεγχο της νομιμότητας των αποφάσεων της τοπικής αυτοδιοίκησης, ο κ. Σκουρλέτης είπε ότι θα αποσπαστεί από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και θα ανατεθεί σε έναν νέο φορέα, τον «Ελεγκτή Νομιμότητας», υπό την εποπτεία και την ευθύνη του Υπουργείου Εσωτερικών. Ο ίδιος ανακοίνωσε ότι προωθείται η υποκατάσταση των σημερινών Αποκεντρωμένων Διοικήσεων από περιφερειακές κατά τόπους υπηρεσίες των αντίστοιχων υπουργείων. Στο σημείο αυτό ο κ. Σκουρλέτης διαβεβαίωσε ότι «οποιαδήποτε αλλαγή του πλαισίου λειτουργίας και αρμοδιοτήτων των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων δεν θα επηρεάσει έστω και κατ’ ελάχιστο τα δικαιώματα και τους όρους εργασίας του προσωπικού τους».