Ο Άγιος Βαλεντίνος είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς αγίους. Σε αυτό φυσικά, συνέβαλε και το ευγενές συναίσθημα, με το οποίο είναι συνδεδεμένο το όνομά του.
Η ημέρα των ερωτευμένων είναι προ των πυλών. Ζευγάρια, σε κάθε γεωγραφικό μήκος και πλάτος της οικουμένης ετοιμάζονται να γιορτάσουν το πλέον αγνό κι αμόλυντο συναίσθημα, που ενώνει δύο ανθρώπους, ψυχικά, πνευματικά, αλλά και… σωματικά.
Για την 14η Φεβρουαρίου έχουν γραφτεί τραγούδια και ποιήματα σε διάφορες γλώσσες. Έχουν γυριστεί κινηματογραφικές ταινίες κι έχουν υμνηθεί θυελλώδεις έρωτες σε βιβλία και θεατρικές παραγωγές. Ο δυτικός κόσμος περιστρέφεται αυτή την ημέρα γύρω από κόκκινες καρδιές, σοκολατάκια, αλλά κι εξόδους σε ακριβά εστιατόρια. Μία ολόκληρη βιομηχανία κινείται την 14η Φεβρουαρίου γύρω από αυτή τη γιορτή, που φέρει το όνομα ενός Αγίου, που αναπαύεται εδώ και αιώνες σε ένα Ελληνικό νησί στην άκρη του Αιγαίου.
Όλοι γνωρίζουν για τον Άγιο Βαλεντίνο, λίγοι όμως ξέρουν πως τα οστά του βρίσκονται στη πόλη της Μυτιλήνης. Τα λείψανα του Αγίου Βαλεντίνου, βρίσκονται από το 1908 στην εκκλησία των καθολικών της Μυτιλήνης. Εξού και ο ύμνος που ψάλλεται την 14η Φεβρουαρίου τον αναφέρει ως «της Μυτιλήνης καύχημα».
Εκεί λοιπόν, στην μητρόπολη του βοριεοανατολικού Αιγαίου, που αποτελεί και πύλη εισόδου, «κοιμάται» ο Άγιος των ερωτευμένων. Εκεί, στο νησί της Σαπφούς και του Ελύτη, βρήκε το δικό του καταφύγιο ο έρωτας.
Ο «Έλληνας» Άγιος Βαλεντίνος
Αποδείξεις για την ελληνική καταγωγή του Αγίου Βαλεντίνου δεν υπάρχουν, πάρα μόνο ενδείξεις. Κάποια στοιχεία που οδηγούν σε συμπέρασμα πως ο άγιος ήταν ελληνικής καταγωγής.
Συγκεκριμένα, η αρχαιότερη απεικόνιση του αγίου που φέρει την επιγραφή «O ΑΓΙΟC BAΛΕΝΤΙΝΟC» στα ελληνικά, βρίσκεται στην εκκλησία της Παναγίας της Αρχαίας (Santa Maria Antiqua) του 6ου αιώνα, ήταν η ενορία των Ελλήνων της Ρώμης. Στο ναό αυτό τιμούσαν ιδιαίτερα τους Έλληνες αγίους και γενικά τους εξ’ Ανατολής.
Την αγιογράφηση και την ανακαίνιση του ναού είχε παραγγείλει ο Έλληνας Πάπας Ιωάννης ο Ζ’ (705-707) και την αποπεράτωσαν οι διάδοχοί του, μεταξύ των οποίων ο τελευταίος Έλληνας Πάπας Ρώμης Ζαχαρίας (741-752). Πολλοί όμως τονίζουν πως και η επιγραφή αυτή, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι μετά από 17 αιώνες τα λείψανα ήρθαν στην Ελλάδα, δεν αποτελούν τυχαίο γεγονός.
Γιατί ο Άγιος Βαλεντίνος είναι προστάτης των ερωτευμένων
Σύμφωνα με τον κυρίαρχο θρύλο, ο Βαλεντίνος, ήταν ιερωμένος που έζησε τον 3ο αιώνα.
Κρυφά από τον αυτοκράτορα Κλαύδιο τον Γοτθικό, πάντρευε ερωτευμένα ζευγάρια Χριστιανών και γενικά βοηθούσε τους Χριστιανούς, γεγονός που θεωρούνταν έγκλημα. Συνελήφθη για την πράξη του αυτή και φυλακίστηκε.
Ωστόσο, ο αυτοκράτορας αρχικά αποφάσισε να του δώσει χάρη, μέχρι που ο Βαλεντίνος προσπάθησε να τον μυήσει στον Χριστιανισμό και ο αυτοκράτορας τον καταδίκασε σε θάνατο διά λιθοβολισμού. Ο Βαλεντίνος όμως, επέζησε από τον λιθοβολισμό, κι έτσι τον αποκεφάλισαν έξω από την πύλη της Flaminia στις 14 Φεβρουαρίου του 169.
Ένας άλλος θρύλος ωστόσο, λέει ότι ο Βαλεντίνος ήταν πρώην επίσκοπος του Terni, μίας πόλης στην νότια Umbria στην κεντρική Ιταλία και ήταν σε κατ’ οίκον περιορισμό. Τότε ο δικαστής Αστέριος, αμφισβητώντας την εγκυρότητα της Χριστιανικής θρησκείας, τον έβαλε σε μία δοκιμασία. Του παρουσίασε την τυφλή θετή του κόρη και του είπε ότι αν την κάνει να βρει το φως της θα έχει ότι ζητήσει.
Πράγματι, εκείνος αποκατέστησε την όραση της κόρης του δικαστή κι εκείνος ταπεινωμένος τον ρώτησε τι θέλει να κάνει. Ο Άγιος Βαλεντίνος του είπε να σπάσει μέσα σε τρεις μέρες όλα τα ειδωλολατρικά αγάλματα που έχει και στη συνέχεια να βαπτιστεί.
Ο δικαστής το έκανε και στη συνέχεια βάπτισε και όλη του την οικογένεια, ωστόσο, αυτή η μεταστροφή του μεγάλου δικαστή δεν άρεσε στον αυτοκράτορα Κλαύδιο, ο οποίος συνέλαβε τον Άγιο Βαλεντίνο και η κατάληξη και αυτού του θρύλου είναι ακριβώς η ίδια με του προηγούμενου, δηλαδή θάνατος με αποκεφαλισμό.
Οι ιστορίες που κυκλοφορούν είναι πολλές. Όλες τραγικές με την ίδια κατάληξη που βοηθούν στο να μεγαλώσει η φήμη του Αγίου που πλέον αναπαύεται στη Λέσβο.
Μία ιστορία αναφέρει πως μια από τις κατηγορίες εναντίον του αγίου ήταν πως είχε απειθαρχήσει στην εντολή του αυτοκράτορα να μην συνάπτουν γάμο άνδρες που δεν είχαν εκπληρώσει τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις, ενώ ο άγιος είχε ευλογήσει το γάμο νεαρών Χριστιανών στρατιωτών με τις αγαπημένες τους.
Μία ακόμα ιστορία λέει πως ο άγιος, κάποια μέρα και ενώ καλλιεργούσε στον κήπο του τριαντάφυλλα, άκουσε ένα ζευγάρι να μαλώνει πολύ έντονα. Αυτός ο καυγάς τον συγκλόνισε. Μόλις έκοψε ένα τριαντάφυλλο, βγήκε στο δρόμο πλησίασε το ζευγάρι και τους παρακάλεσε να τον ακούσουν. Αυτοί έστω και ανόρεκτα υπάκουσαν, ο άγιος αφού τους πρόσφερε το τριαντάφυλλο τους ευλόγησε. Αμέσως η αγάπη επανήλθε ανάμεσα τους, ενώ λίγο αργότερα αυτοί επέστρεψαν και ζήτησαν στον άγιο να ευλογήσει το γάμο τους.
Κάποιοι υποστηρίζουν επίσης πως η επιλογή του ως «αγίου των ερωτευμένων» σχετίζεται και με την ειδωλολατρική γιορτή των Λουπερκαλίων, που ήταν η γιορτή της γονιμότητας και εορτάζονταν από τους Ρωμαίους στις 15 Φεβρουαρίου. Άλλοι συνδέουν τη γιορτή με την εποχή του ζευγαρώματος των πουλιών που γινόταν επίσης την ίδια περίοδο.
Πως κατέληξαν τα οστά του στην Ελλάδα
Σύμφωνα με την παράδοση, η Αγία Πρίσκιλλα «συνδέεται», κατά κάποιο τρόπο, με τον δυτικό Άγιο Βαλεντίνο, καθώς στις κατακόμβες της εκκλησίας προς τιμήν της, τάφηκε το πτώμα του αποκεφαλισμένου Βαλεντίνου το έτος 270.
Η ανάμνηση όμως, του μαρτυρίου του αγίου Βαλεντίνου παρέμεινε ζωηρή, ιδιαίτερα στην τοπική Εκκλησία της Ρώμης. Επίσημα η μνήμη του αγίου Βαλεντίνου θεσπίστηκε το 496 από τον Πάπα Άγιο Γελάσιο.
Έτσι περνούν 15 αιώνες και φθάνουμε στα 1815, οπότε η θεία βούληση έμελλε να «ταράξει» την αιώνια ανάπαυση του αγίου. Τότε τα λείψανα δωρίθηκαν από τον Πάπα σε κάποιον ευγενή Ιταλό ιερέα. Αυτή η κίνηση συνηθίζονταν την εποχή αυτή.
Ύστερα τα λείψανα «χάνονται» πάλι μέχρι το 1907 οπότε τα ξαναβρίσκουμε στη Μυτιλήνη – στο ρωμαιοκαθολικό ναό της Παναγίας.
Εικάζεται πως μετά το θάνατο του κληρικού αυτού, κάποιος απόγονος του, που είχε κληρονομήσει τα λείψανα πρέπει να μετανάστευσε στη Μυτιλήνη, στην οποία τότε υπήρχε ακμάζουσα κοινότητα δυτικό-ευρωπαίων ρωμαιοκαθολικών Χριστιανών. Εκεί λοιπόν, παραμένουν μέχρι και το 1990, οπότε και μεταφέρονται στην Αθήνα στο ναό των Αγίων Φραγκίσκου και Κλάρας της Ιταλικής παροικίας.
Το 2009 πραγματοποιήθηκε η απότμηση τμήματος των λειψάνων από τον αρχιεπίσκοπο των Καθολικών των Αθηνών κ. Νικόλαο, υπογράφτηκε ειδικό επίσημο έγγραφο της πράξης αυτής, παρουσία και του ιερατικώς προϊσταμένου του Παρεκκλησίου του Αγίου Φραγκίσκου και της Αγίας Κλάρας, Ιερομονάχου Καπουτσίνου πατέρα Γαβριήλ Ριγκέτο και παρεδόθησαν στον αρχιεπίσκοπο Νάξου, Τήνου, Άνδρου και Μυκόνου με την ιδιότητά του Αποστολικού Τοποτηρητή της Καθολικής Επισκοπής Χίου, προκειμένου να τα επαναφέρει στη Μυτιλήνη.
Το 2014 η περιπλάνηση σταματά και επιστρέφουν στον Καθεδρικό Ενοριακό Ναό της Μεταστάσεως της Θεοτόκου στη Μυτιλήνη, που παραμένουν μέχρι σήμερα.