Σε έναν κόσμο που αλλάζει με ιλιγγιώδη ταχύτητα, όπου η τεχνολογία εξελίσσεται συνεχώς και η γνώση διαρκώς μετασχηματίζεται, μάλλον όχι.
Η αντίληψη ότι η εκπαίδευση είναι αποκλειστικό προνόμιο της νεότητας αποτελεί παρωχημένο μύθο, κατάλοιπο μιας εποχής όπου η γνώση θεωρούνταν βήμα για την προσαρμογή μας στην αγορά εργασίας.
Σήμερα ωστόσο τα πράγματα έχουν (ευτυχώς) αλλάξει και γνωρίζουμε ότι η δια βίου μάθηση δεν είναι απλώς μια προαιρετική πολυτέλεια, αλλά ο ακρογωνιαίος λίθος της πνευματικής εξέλιξης, της προσωπικής ολοκλήρωσης και της πολιτιστικής καλλιέργειας.
Ας δούμε περισσότερα
Η αξία της μάθησης πέρα από τα όρια της επαγγελματικής αποκατάστασης
Σε μια εποχή όπου η τεχνητή νοημοσύνη και οι αυτοματοποιήσεις επαναπροσδιορίζουν το εργασιακό τοπίο, η ανάγκη για συνεχή εκπαίδευση είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Όμως, πέρα από τη λειτουργική της διάσταση, η μάθηση έχει βαθύτερη, υπαρξιακή αξία: η επιστροφή στις σπουδές σε μια ώριμη ηλικία αποτελεί δήλωση ελευθερίας.
Διά βίου μάθηση είναι η επιλογή του να επανεφευρίσκει κανείς τον εαυτό του, να διευρύνει τους ορίζοντές του και να απολαμβάνει την πνευματική πολυτέλεια της γνώσης χωρίς το άγχος των εξετάσεων και των βαθμών.
Το να εγγραφεί κάποιος σε ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα στο Μεσογειακό κολλέγιο, να μάθει μουσική ή μια νέα γλώσσα μέσω του Duolingo ή να εμβαθύνει σε ένα πεδίο που τον γοητεύει (πρέπει να) είναι προνόμιο της ανθρώπινης φύσης.
Η εκπαίδευση ως διαρκής διαδικασία
Οι μεγάλοι διανοητές υπήρξαν όλοι τους αδιάκοποι μαθητές της ζωής. Ο Σωκράτης, με τη ρηξικέλευθη φράση του “ἓν οἶδα, ὅτι οὐδὲν οἶδα”, τοποθέτησε την άγνοια ως εφαλτήριο της μάθησης, ενώ ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, μέχρι τα τελευταία χρόνια της ζωής του, εξερευνούσε με ακόρεστη περιέργεια τα μυστικά της φύσης και της τέχνης.
Η σύγχρονη επιστήμη επιβεβαιώνει αυτή την προσέγγιση. Μελέτες δείχνουν ότι ο εγκέφαλος διαμορφώνεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής, επιτρέποντας την ανάπτυξη νέων νευρωνικών συνδέσεων ακόμη και σε προχωρημένη ηλικία, είτε διαβάζουμε άρθρα και βιβλία, είτε ξεκινάμε ένα νέο χόμπι, είτε σπουδάζουμε.
Η διαχρονική γοητεία της μόρφωσης
Όπως είδαμε, η γνώση δεν είναι απλώς ένα μέσο για να αποκτήσει κανείς ένα τίτλο ή ένα επάγγελμα, αλλά μέσο εξέλιξης της σκέψης, της αισθητικής και της ίδιας μας της ύπαρξης.
Η ιστορία βρίθει από παραδείγματα ανθρώπων που αψήφησαν τα στερεότυπα και αφιερώθηκαν στη γνώση σε κάθε φάση της ζωής τους. Ο Φρανκ Λόιντ Ράιτ σχεδίασε μερικά από τα αριστουργήματα της αρχιτεκτονικής του στα 70 του. Ο Γκαίτε ολοκλήρωσε τον “Φάουστ” λίγο πριν το τέλος της ζωής του. Η Τόνι Μόρισον κέρδισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας σε ηλικία 62 ετών, αποδεικνύοντας ότι η δημιουργικότητα και η πνευματική παραγωγή δεν γνωρίζουν ηλικιακούς περιορισμούς.
Πολιτιστική και κοινωνική διάσταση
Η εκπαίδευση δεν αφορά μόνο το άτομο, αλλά και την κοινωνία στο σύνολό της. Σε έναν κόσμο όπου η επιφανειακή πληροφορία κατακλύζει τη δημόσια σφαίρα, η ουσιαστική μόρφωση είναι αντίδοτο στην παραπληροφόρηση, τη δημαγωγία και την πνευματική ένδεια. Ένας κοινωνικός ιστός που προάγει τη γνώση ως διαρκή διαδικασία είναι πιο ανθεκτικός, πιο δημοκρατικός και πιο πολιτισμένος.
Εξάλλου, η ίδια η πολυτέλεια του χρόνου που διαθέτει κάποιος σε ώριμη ηλικία για σπουδές, απαλλαγμένος από τη νεανική ανασφάλεια και την ανάγκη άμεσης επαγγελματικής αποκατάστασης, καθιστά τη μάθηση μια εμπειρία πολύ πιο απολαυστική και ουσιαστική.
Αν υπάρχει ένα δίδαγμα που μπορούμε να αντλήσουμε από την ιστορία, τη φιλοσοφία και την επιστήμη, είναι ότι η γνώση δεν είναι στατική, ούτε προορίζεται για ένα συγκεκριμένο στάδιο της ζωής. Είναι μια αέναη περιπέτεια, ένας διαρκής διάλογος με τον κόσμο και με τον εαυτό μας. Ο σύγχρονος άνθρωπος οφείλει να επιλέγει τη γνώση με πάθος, καλλιεργώντας έναν βίο όπου η μάθηση αποτελεί ύψιστη μορφή πολιτιστικής και πνευματικής πολυτέλειας.