«Σχολείο» για την ενέργεια και το περιβάλλον θα γίνει ο πρώτος σταθμός παραγωγής ρεύματος στην Κρήτη που ίδρυσε ο Ελ. Βενιζέλος.
Αναλυτικά, σε χώρο, όπου θα αναπτύσσονται σημαντικές δράσεις που αφορούν την ενέργεια και το περιβάλλον, μετατρέπεται το παλιό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Αγυιά Χανίων, το οποίο αξιοποιείται και για εκπαιδευτικούς σκοπούς.
Ο συγκεκριμένος χώρος είναι βιομηχανικό μνημείο που συνδέεται με τα πρώτα βήματα που είχαν γίνει στην Κρήτη για ηλεκτροδότηση περιοχών.
Τα επίσημα εγκαίνια έγιναν στις 22 Ιουλίου 1929 επί δημαρχίας Εμμανουήλ Μουντάκη, από τον τότε πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο. Λειτουργούσε ως μικρός υδροηλεκτρικός σταθμός αιχμής με 3 υδροστροβίλους και 3 γεννήτριες, αντλώντας νερό από την γειτονική λίμνη Αγυιάς. Η ισχύς του σταθμού ήταν 660 KW.
Ο Μικρός ΥδροΗλεκτρικός Σταθμός (ΜΥΗΣ) Αγυιά μαρτυρά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε μια περίοδο που η Ελλάδα μετεξελίσσεται. Από την εποχή του λύχνου και της Γερμανικής κατοχής μέχρι το τέλος του β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το σχέδιο ΜΑΡΣΑΛ αλλά και των απαιτήσεων του 21ου αιώνα, της εποχής της ενεργειακής μετάβασης του πλανήτη σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειες.
Ο επισκέπτης του εκθεσιακού χώρου συναντά ένα κτήριο – μηχανή παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, με τον συντηρημένο αυθεντικό εξοπλισμό του και ενημερώνεται για τους επιπλέον τρόπους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μέσω φυσικών δειγμάτων (ανεμογεννήτρια, φωτοβολταϊκά πανέλα, βάνα γεωθερμίας κλπ), επεξηγηματικών πινακίδων και διαδραστικής λειτουργικής διάταξης φωτοβολταϊκών πανέλων.
Ο παλιός σταθμός και η λίμνη Αγυιάς
Η τεχνητή λίμνη της Αγυιάς και ο ΜΥΗΣ ως ένα ενιαίο έργο παραχωρήθηκαν για χρήση στην Περιφέρεια Κρήτης το 2011. Η Περιφέρεια Κρήτης εκπόνησε έργα ανάπλασης με πεζοδρομήσεις της περιμέτρου της λίμνης, καθώς και τη διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου του Μικρού Υδροηλεκτρικού Σταθμού με φυσικά υλικά συμβατά με το χαρακτήρα και το ευαίσθητο τοπίο της περιοχής.
Η ΔΕΗ Ανανεώσιμες Α.Ε. σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κρήτης αποκατέστησε το κτήριο του εργοστασίου και τον περιβάλλοντα χώρο του και το μετέτρεψε σε επισκέψιμο για το κοινό εκπαιδευτικό – εκθεσιακό χώρο προβολής Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ).
Το 2020 υπογράφηκε προγραμματική σύμβαση μεταξύ της Περιφέρειας Κρήτης, του Τεχνικού Επιμελητηρίου/Τμήμα Δυτικής Κρήτης και της Περιφερειακής Αναπτυξιακής Εταιρείας Κρήτης ΑΕ σύμφωνα με την οποία, η τελευταία ανέλαβε τη λειτουργία του κτηρίου του πρώην ΜΥΗΣ Αγυιάς ως έναν εκθεσιακό, επισκέψιμο χώρο με εκπαιδευτικά και πολιτιστικά προγράμματα και δράσεις.
Στην υπηρεσία της εκπαίδευσης
Η δράση αυτή επεκτείνεται σήμερα με την προσπάθεια για επίσημη ένταξη του εκθεσιακού-διαδραστικού χώρου ΜΥΗΣ Αγυιά στην εκπαιδευτική – επιμορφωτική διαδικασία των σχολείων της ΠΕ Χανίων.
Εξέλιξη αυτή δρομολογήθηκε μετά από συνάντηση με τους προϊσταμένους της Α’ Βάθμιας και Β’Βάθμιας Εκπαίδευσης Χανίων Πόπη Ψαρουδάκη-Κασωτάκη και Ιωάννη-Παναγιώτη Αμπελά, που είχε ο θεματικός αντιπεριφερειάρχης Κρήτης και πρόεδρος της Περιφερειακής Αναπτυξιακής Εταιρείας Κρήτης (ΠΑΝΕΤΑΙΚ ΑΕ) Αντώνης Παπαδεράκης.