Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι στο ποδοσφαιρικό Ηράκλειο (Κρήτη γενικότερα) ΟΦΗ και Εργοτέλης είναι οι δύο μεγάλοι πόλοι (ιδιαίτερα ο πρώτος) που προσελκύουν ενδιαφέρον, κόσμο, αθλητές και παιδιά.
Ενας τρίτος, όμως, υπάρχει από το 1951 και λέει «όχι» στις μεγάλες μεταγραφές, ίντριγκες, παρασκήνια και προσδοκίες χωρίς όμως να λείπουν τα όνειρα.
Είναι ο Παναθλητικός Ομιλος Ηρακλείου, ο ΠΟΑ ή Ατσαλένιος για τους εκτός Κρήτης που… ζει στον ίσκιο των δυο «μεγάλων» αλλά, όπως λέει και ο Κώστας Παλαμάς στη «φοινικιά», «ένας κόσμοςο κορμός σου, το στέμμα σου ουρανός με τ’ άστρα· ο ουρανός μας». Ο ΠΟΑ δεν ξεκίνησε μαζί με ΟΦΗ, Εργοτέλη, ΕΓΟΗ, Εθνικό Ηρακλείου, Ηρακλή, Ολυμπιακό Ηρ. κ.α. ηρακλειώτικες ομάδες το 1928, αλλά το 1951.
Μικρασιάτες που ζούσαν στο Ατσαλένιο, με πρωτεργάτη τον Βασίλη Σαψών ίδρυσαν τον ποδοσφαιρικό σύλλογο με έμβλημα το φύλλο του αμπελιού όντας γεωργοί οι ίδιοι. «Ιδρυσαν τον σύλλογο διότι μέσα από αυτόν έβλεπαν τις χαμένες πατρίδες. Και είχε πολύ κόσμο», είχε πει ο Ατσαλενιώτης, παλιός ποδοσφαιριστής του συλλόγου, ιστορικός γενικός αρχηγός του τμήματος Στράτος Γεωργιάδης, που πέθανε στις 19 Φεβρουαρίου του 2013.
Μια ομάδα που είχε στις τάξεις της μόνο Ατσαλενιώτες ποδοσφαιριστές και κάποια στιγμή κατάφερε να αποσπάσει όλους τους Μικρασιάτες που έπαιζαν σε άλλες ομάδες της πόλης «είτε με ελευθέρα είτε με τιμωρία, όπως ισχύει (σ.σ. τότε ένας παίκτης μπορούσε να υπογράψει σε μια ομάδα χωρίς την συγκατάθεση του σωματείου του αλλά τιμωρείτο με 2 χρόνια και μετά έπαιζε) εκτός από τον Χατζηπάνο», είχε σημειώσει ο Γεωργιάδης.
Η πρώτη επιτυχία του ΠΟΑ ήρθε το 1964. Τη χρονιά αυτή πήρε το τοπικό πρωτάθλημα, κέρδισε στα μπαράζ και ανέβηκε για πρώτη φορά στην ιστορία της (και μοναδική) στη Β’ Εθνική (η Γ’ δεν είχε… «εφευρεθεί»…)
Αμέσως υποβιβάστηκε και στα επόμενα (11) χρόνια έπαιζε σε τοπικό, Δ’ Εθνική (πρώτη συμμετοχή της το 1976 και έκτοτε πήρε… ελάχιστες απουσίες). Από τις μεγάλες επιτυχίες του ΠΟΑ ήταν η συμμετοχή στον τελικό του κυπέλλου Ερασιτεχνών το 1985-86, όπου ηττήθηκε από τη Νίκη Διοικητηριού με 5-3 στα πέναλτι (κ.α. 1-1)
. Το 2003 ανέβηκε στη Γ’ Εθνική (μέσω μπαράζ) όπου ανήκει και σήμερα. Γιατί όμως άργησαν οι επιτυχίες; «Η ομάδα για χρόνια ήταν σε κλειστό κύκλο. Δεν είχαμε ανοίξει τις πόρτες μας στο Ηράκλειο. Περιοριζόμασταν στο Ατσαλένιο. Μόλις τις ανοίξαμε άρχισαν οι επιτυχίες. Φυσικά υπάρχει και το οικονομικό.
Δεν έχουμε τα χρήματα που θα μπορούσαν να μας ανεβάσουν πολύ ψηλά, αλλά δεν έχουμε παράπονο», είχε πει σε συνέντευξή του ο Γεωργιάδης διότι «βαδίζουμε με μικρά αλλά με σταθερά βήματα. Δεν θέλουμε με λάθος χειρισμούς να εξαφανιστούμε από το χάρτη όπως έγινε με Ποσειδώνα κ.α. Η πορεία μας είναι σταθερή προς τα πάνω και δεν γυρίζουμε προς τα πίσω».
Πολλοί υποστηρίζουν ότι το νοικοκύρεμα του συλλόγου αλλά και οι μέχρι τώρα επιτυχίες οφείλονται (πέρα από την αλλαγή νοοτροπίας) στον πρόεδρο Γιάννη Καλέμπουμπα που είχε τη θέση αυτή επί 34 χρόνια. Πρόεδρος έγινε για πρώτη φορά το 1982 εως το 1989. Επανήλθε το 1991-92 και αποχώρησε το 2018.
«Οι δυνατότητες του προαστίου οικονομικά και κοινωνικά είναι μικρές και αυτό είναι σημαντικό για ανάπτυξη, άνοδο του ποδοσφαίρου και όχι μόνο. Εδώ δεν υπάρχει ούτε πολιτιστικός σύλλογος… Δεν είναι, λοιπόν, εύκολο να μπεις σφήνα στους ΟΦΗ και Εργοτέλη που είναι και πιο ιστορικές ομάδες», είχε τονίσει παλιά σε συνέντευξή του ο κ. Καλέμπουμπας που οι γονείς του ήταν από τη Μικρά Ασία και ο ίδιος γεννήθηκε στο Ατσαλένιο.
«Το άνοιγμα που κάναμε στο Ηράκλειο πριν χρόνια έφερε και τις μέχρι τώρα επιτυχίες μας. Σκοπός μας ήταν πάντα να δείξουμε προς τα έξω τι εκπροσωπεί το Ατσαλένιο, να αναπτύξουμε τις ακαδημίες μας και να βγαίνουν παίκτες. Δεν ευελπιστούμε ότι κάποιος οικονομικά μεγάλος παράγοντας θα έρθει στον ΠΟΑ. Αν υπάρχει θα πάει στον ΟΦΗ», λέει ο πρόεδρος χωρίς να έχει αυταπάτες.